Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er boven Nederland zo’n 6.000 militaire vliegtuigen neergestort. Ruim 1.000 daarvan zijn er in Noord-Brabant terecht gekomen. Dan gaat het zowel om geallieerde (Britse, Amerikaanse en Canadese vliegtuigen met bemanningen die uit nog veel meer nationaliteiten bestonden) als Duitse vliegtuigen.
De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).
Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.
In Aarle-Rixtel zouden in de oorlogsjaren drie vliegtuigen zijn neergekomen. Maar het verhaal over een Duitse Messerschmitt Bf 109E-1 van het II/JG 27 (JG staat voor Jagdgeschwader ofwel “jachteskader”; zie ook de opmerking van Jaap Woortman hieronder), die op 11 mei 1940 rond 17.00 een noodlanding moest maken (vanwege brandstoftekort) op de Hooge Akkers klopt waarschijnlijk niet. Helemaal lekker liep de noodlanding volgens het verhaal niet: het toestel zou voor 90% vernield zijn geraakt. De (onbekende) piloot zou het wel hebben overleefd. Deze noodlanding wordt slechts in één bron genoemd, maar niet ondersteund door andere bronnen. Jeroen Koppes maakt in zijn artikel Het Helmondse parachutistenmysterie aannemelijk, dat er een verwisseling heeft plaatsgevonden: op 16 mei 1940 heeft op die plaats een toestel een noodlanding gemaakt. Het verliesregister van de Studiegroep Luchtoorlog heeft het wel over de Messerschmitt die voor 90% beschadigd zou zijn, maar in het boek Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel, 1938-1946 is sprake van een Heinkel, die na de noodlanding gewoon weer is opgestegen.
Ruim drie jaar later, op 29 juni 1943 kwam midden in de nacht, om 02.33 uur, de Halifax II bommenwerper DT783, call sign ZA-Q), van het 10 Squadron van de RAF neer bij de Wolfsput. Het vliegtuig werd gevlogen door P/O S. Peate.
Deze bommenwerper maakte deel uit van een actie met 608 vliegtuigen die Keulen als doelwit hadden. Daarvan bereikten uiteindelijk 540 vliegtuigen hun doelgebied. Bij deze raid gingen 25 vliegtuigen verloren, die onder andere bij Aalst, Waalre, Boekel, Netersel, Nuenen en Aarle-Rixtel neerkwamen.
De volledige bemanning van de Halifax kwam om bij deze crash: piloot F/O Stanley Peate (20); boordwerktuigkundige Sgt. Horace Pape (22); navigator Sgt. Paul Leopold Rakoczy (22) van de RCAF; bommenrichter F/O Horace Horatio Pearson (24); radiotelegrafist en boordschutter Sgt. Alfred Bailey (21) en de boordschutters F/Sgt. Joseph Gerald Sweeney (22) en F/Sgt. Harry Erickson (21), beiden ook van de RCAF. Zij liggen begraven op het Algemene Begraafplaats Woensel in Eindhoven, graven EE 57-61. De piloot Peate ligt iets verderop, graf EE 70.
De crash werd veroorzaakt door een Duitse nachtjager, gevlogen door Major G. Radusch van I/NJG1. Twintig minuten later zou dezelfde piloot nog een andere Britse bommenwerper, een Avro Lancaster, neerhalen die bij Nuenen neerstortte.
Zoals Joop Hendrix en Jaap Woortman hieronder aangegeven hebben, stortte op 1 januari 1945 een Duitse Messerschmitt Bf 109G-14 (werknummer 464161) van Lt. Hans Ulrich Jung (22) van 10./JG 3 neer bij de Schevelingen, ten zuiden van Aarle-Rixtel. Niet zoals eerder aangenomen als gevolg van luchtdoelgeschut bij Helmond, maar doordat de piloot een hoogspanningskabel raakte. Aanvankelijk werd Lt. Jung begraven op de begraafplaats Woensel, maar in mei 1949 is hij overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn in Venray. Daar ligt hij in graf Z-6-141.
In het Brabants Dagblad van 31 december 2018 staat het verhaal van Johan Verschuuren (83), die als 9-jarige over het Pad van Schevelingen van huis op weg was naar de kerk, toen het vliegtuig uit de lucht kwam vallen. Samen met een vriendje ging hij kijken en zag handschoenen liggen, met de vingers er nog in. Uiteindelijk werden de jongens weggestuurd door twee volwassenen. (Met dank aan Jan Vos voor de tip).
NB Op 15 mei 2020 is de passage over de crash op 11 mei / 16 mei 1940 aangepast naar aanleiding van de opmerking van Jeroen Koppes (zie hieronder). Redactie
Een Jagdgeschwader in de Duitse Luftwaffe is niet te vergelijken met een eskadron of squadron. Een Jagdgeschwader is getalsmatig te vergelijken met een Fighter Group in the RAF. Zo'n 120 toestellen. Terwijl een Fighter Squadron in de RAF meestal 12 toestellen had. Om een Jagdgeschwader te vergelijken met een eskadron is helemaal flauwekul. Het zijn geen Huzaren.
Rien Wols, namens BHIC
bhiczei op 1 november 2012 om 10:29
Bedankt, Jaap, voor je heldere toelichting. Het Duitse "Geschwader" wordt in het Nederlands vertaald als "eskader", en volgens Van Dale is "squadron" daarvoor een synoniem, vandaar onze uitleg. Maar zoals je zegt: organisatorisch zijn er verschillen. De term "eskadron" is inderdaad weer heel wat anders, maar die term was dan ook niet gevallen.
In het kader van de verhalen over neergestorte vliegtuigen in de Tweede Wereldoorlog komt er ook nog een lijst van begrippen. We zullen daarbij goed rekening houden met je opmerkingen.
Jaap Woortman
zei op 2 november 2012 om 09:27
Rien
Als jullie van plan zijn om een begrippenlijst toe te voegen kan ik je alleen maar adviseren om dit soort begrippen niet te vertalen maar uit te leggen. Je trapt anders in diverse valkuilen en zeker Van Dale is geen goede leidsman in deze. Ik ben bereid om te adviseren bij het opstellen van deze lijst.
Rien Wols, namens BHIC
bhiczei op 2 november 2012 om 12:48
@Jaap: die uitnodiging nemen we van harte aan, ik was al van plan je zoiets te vragen, omdat we hier met een specialistisch terrein van doen hebben. En daar moet je de echte deskundigen gewoon bij betrekken. Dus fijn als we je mogen benaderen.
Joop Hendrix
zei op 2 december 2013 om 21:40
Me-109 Lt.Jung
Op 1/1/1945 is tijdens operatie Bodenplatte een Messersmitt-109G14 neergestort in de buurt van Schevelingen vlakbij de huidige golfbaan. Het doel was vliegveld Eindhoven maar de piloot vloog tegen een hoogspanningleiding aan net oost van het kanaal. Ik heb daar in de zomer 2013 vele overblijfselen gevonden met de metaaldetector zoals een gedeelte van de propeller, huidbeplating en zelfs de horloge van de piloot de luitenant Jung.
Jaap Woortman
zei op 2 december 2013 om 21:56
Dit is een bevestiging van de tekst zoals is aangegeven in het boek "Bodenplatte" van Pütz en Manrho uit 2004. Zie citaat hieronder.
Jaap
Suddenly, the Messerschmitt of Lt. Hans Ulrich Jung burst into flames and disintegrated on the ground, killing the 22-year old Staffelkapitan instantly. Shock went through the formation as the pilots witnessed this awful scene.
Uffz. Michael Vogl flew as Rottenflieger with Lt.Jung:"I was on the right-hand side ofmy Kapitan, a
little behind him, when we had to pull up shortly to pass a power line. Suddenly I saw his aircraft burn
fiercely, it nosed down and rolled over when it hit the ground. In a flash I saw the light AAA positioned at the edge ofa small forest which fired at us. I was shocked and could barely hold the stick and hold my feet on the pedals. My Staffelkapitan had no chance to escape this sea offlames alive. His premonition of the day before became true." In fact most pilots believed that AAA had hit Lt.
Jung's aircraft, but this was not the case. According to a Dutch police report Lt.Jung hit the power line with his auxiliary fuel tank, and tore away a 10 mm thick cable and pulled one of the posts down. Engulfed in flames, the aircraft crossed the canal between Helmond and Aarle-Rixtel and crashed
near Overbrug, just south of Aarle-Rixte1. Lt. Hans-Ulrich Jung had been one of the most successful pilots in the Gruppe and had recently been awarded the Deutsches Kreuz in Gold.
Jeroen Koppes
zei op 12 mei 2020 om 20:12
Waar is de crash van 11 mei 1940 precies op gebaseerd? Brongers heeft 'm in zijn lijst staan, maar de SGLO heeft deze al van de website gehaald. Een locale bron heeft het over een noodlanding (en opstijgen) van een Heinkel op 16 mei. Groupe de Chasse I/4 heeft zo ver ik kan vinden geen claims in de buurt en II/Jagdgeschwader 27 mist geen Messerschmitts in de buurt. Het is jammer dat dit artikel verder geen bronvermelding heeft.
De bron van de op 11 mei 1940 neergestorte Messerschmitt blijken inderdaad Brongers en de SGLO te zijn. Rien Wols, inmiddels met pensioen, heeft het verhaal al in 2012 geschreven en blijkbaar is er dus sprake van voortschrijdend inzicht. We zullen het gaan bijstellen.
Dat de bronnen niet online zijn vermeld ligt aan de doelgroep, die we met onze website hopen te bedienen. Dat is vooral een breed publiek, dat geïnteresseerd is maar geen expert.
Paul Huismans
bhiczei op 15 mei 2020 om 07:53
@ Jeroen Koppes. Zoals u kunt zien is het verhaal inmiddels aangepast.
Jeroen Koppes
zei op 18 juli 2021 om 21:38
Er is wat discussie (geweest) over de gemeente waar de crash van Jung op 1 januari 1945 plaats vond. De resten die Joop Hendrix vond, zijn gevonden in het weiland ten zuiden van de Goorloop en het bosje er direct weer ten zuiden van. Dit tussen de Aarle-Rixelseweg en de Kanaaldijk N.W.. Dit weiland is nu gemeente Helmond. In de oorlog was het echter gemeente Aarle-Rixtel. Het is dus maar net hoe je naar die gemeentegrenzen kijkt.
Paul Huismans
bhiczei op 19 juli 2021 om 06:34
@ Jeroen Koppes. Wij gaan doorgaans uit van de gemeentegrenzen zoals die ten tijde van de gebeurtenis lagen. Sommige van die gemeenten, waaronder Aarle-Rixtel, bestaan inmiddels niet meer. Als we de grenswijzigingen gaan bijwerken zouden we regelmatig moeten gaan schuiven met de gegevens in de verhalen.
In Aarle-Rixtel zouden in de oorlogsjaren drie vliegtuigen zijn neergekomen. Maar het verhaal over een Duitse Messerschmitt Bf 109E-1 van het II/JG 27 (JG staat voor Jagdgeschwader ofwel “jachteskader”; zie ook de opmerking van Jaap Woortman hieronder), die op 11 mei 1940 rond 17.00 een noodlanding moest maken (vanwege brandstoftekort) op de Hooge Akkers klopt waarschijnlijk niet. Helemaal lekker liep de noodlanding volgens het verhaal niet: het toestel zou voor 90% vernield zijn geraakt. De (onbekende) piloot zou het wel hebben overleefd. Deze noodlanding wordt slechts in één bron genoemd, maar niet ondersteund door andere bronnen. Jeroen Koppes maakt in zijn artikel 
Ruim drie jaar later, op 29 juni 1943 kwam midden in de nacht, om 02.33 uur, de Halifax II bommenwerper DT783, call sign ZA-Q), van het 10 Squadron van de RAF neer bij de Wolfsput. Het vliegtuig werd gevlogen door P/O S. Peate.
Zoals Joop Hendrix en Jaap Woortman hieronder aangegeven hebben, stortte op 1 januari 1945 een Duitse Messerschmitt Bf 109G-14 (werknummer 464161) van Lt. Hans Ulrich Jung (22) van 10./JG 3 neer bij de Schevelingen, ten zuiden van Aarle-Rixtel. Niet zoals eerder aangenomen als gevolg van luchtdoelgeschut bij Helmond, maar doordat de piloot een hoogspanningskabel raakte. Aanvankelijk werd Lt. Jung begraven op de begraafplaats Woensel, maar in mei 1949 is hij overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn in Venray. Daar ligt hij in graf Z-6-141.
