Neergestorte vliegtuigen in Bergen op Zoom 1940-1945

De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).

Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.

Op 16 oktober 1940 stortte een Henschel Hs 126, gevlogen door Fw Pülke bij Bergen op Zoom neer. Een Hs 126 was een tweepersoons verkenningsvliegtuig. De bemanning bestond uit een piloot en een boordschutter.

De dag daarna stortte een zelfde type verkenningsvliegtuig neer in de Oosterschelde, zo’n twee kilometer ten zuidwesten van Bergen op Zoom. Het ging hier om een Hs 126B van 2./(H) 21, gevlogen door Uffz K. Gritsch.

Op 28 december 1941 crashte om 14.05 een Brits jachtvliegtuig. Het was een Spitfire IV van 1 PRU, gevlogen door F/Lt C.P. Hall.

Op 18 augustus 1943 was het opnieuw een Spitfire, ditmaal een VC van het 131 Squadron, gevlogen door F/O C.B. Smith, die zo’n tien kilometer ten noordoosten van de stad neerkwam. Het gebeurde rond de middag, om 11.30 uur. Marinus van den Eijnden, die toen op de hoeve Grote Plas in Moerstraten woonde, heeft de piloot, een Australiër of een Nieuw-Zeelander, zelf gezien op de plek waar hij een noodlanding had moeten maken, waarschijnlijk na een luchtgevecht. De Spitfire kwam neer in de buurt van Fort De Roovere, vlakbij ’t Laag.

Op 29 november 1943 moest om 14.00 uur een Duitse Messerschmitt Bf 109G-6 (werknummer 19913) van het 9./JG 1, afkomstig van Volkel, als gevolg van brandstofgebrek een noodlanding maken. Het toestel liep aanzienlijke schade op, maar de piloot, Lt. F. Koplik, overleefde de crashlanding.

Op 26 augustus 1944 tenslotte, om 09.30 uur, stortte vijf kilometer ten zuidoosten van Bergen bij Heimolen (ten zuiden van de Fianestraat en de Huijbergse Baan) een Amerikaanse bommenwerper neer. Het was een B-24H van 446BG/705BS (registratienummer 42-95626, call sign HN-L), gevlogen door 2nd Lt. William Nunn. Het vliegtuig was op weg naar Ludwigshafen toen het door Flak direct in het bommenruim werd getroffen. Ruim twee uur later zou nog een andere B-24 bij Nispen worden neergeschoten.Bij de crash in Bergen op Zoom kwamen de piloot, navigator 2 Lt. Raymond McReary en boordschutter Cpl. William Yorio om, maar de rest van de bemanning wist het toestel op tijd te verlaten.

Dat waren om te beginnen co-plioot 2nd Lt. Harry Evans, boordwerktuigkundige Sgt. Carlton Harrison, radiotelegrafist Sgt. Jesse Brown en de boordschutters Cpl. Walter Linton en Cpl. Harold Hollingshead. Zij werden door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Anders verliep het met biommenrichter 2nd Lt. Walter Hearn en boordschutter Cpl. Walter Homa. Zij wisten uit handen van de Duitsers te blijven. Walter Hearn vond onderdak bij de familie Van de Boom in Halsteren, terwijl Walter Homa via het verzet in veiligheid werd gebracht.

Foto bemanning, staand v.l.n.r.: William Nunn; Harrison Evans; Raymond McReary; Walter Hearn. Knielend: Carlton Harrison; Jesse Brown; Walter Linton; Harold Hollingshead; Walter Homa; William Yorio.

Op de foto rechts zien we Homa met de mensen die hem redden. Staand v.l.n.r. de heer Kwik, mevrouw L. de Leeuw, mevrouw M. van Elzakker, Louis de Leeuw, Martinus van Elzakker en knielend v.l.n.r. Cees Nootenboom, Walter Homa, Jan van Elzakker en Red Klaassen.

In de nacht van 22 juni 1944, om 02.20 uur, stortte bij de Moerstraatsebaan in Bergen op Zoom een Avro Lancaster I (registratienummer ME827, call sign EM-I) van het  207 Squadron neer. De bommenwerper was die avond vertrokken vanaf zijn thuisbasis Spilsby in Engeland voor het bombarderen van een fabriek voor synthetische brandstof in Wesseling, bij Keulen. Op de terugweg werd het vliegtuig aangevallen door een Duitse nachtjager en neergeschoten.

Brokstukken van het vliegtuig kwamen neer op en bij de kachelfabriek van Beckers aan de Moerstraatsebaan, maar ook bij de Zandstraat en Meilust. Bijna de complete bemanning kwam bij deze crash om. Piloot F/Lt. Frederick Wootton Gallagher (32)(onderscheiden met de Distinguished Service Order), boordwerktuigkundige P/O Maxwell Benjamin Millward (33), navigator Sgt. Raymond William Lloyd (22), bommenrichter F/Sgt. Ronald Parson Scott (22), radiotelegrafist F/O Peter William Ball (22) en de boordschutters Sgt. Kenneth Waddington (20) en W/O Murray Sherman (21)(RCAF) liggen begraven op het Canadese erekerkhof in Bergen op Zoom. De Canadees Sherman in graf 6 E 1, de anderen in een collectief graf daarnaast, 6 E 2-7.

De standaardbemanning van een Lancaster telde zeven man, maar op deze vlucht was er een extra navigator mee, W/O Alf Young. Hij was de enige die het toestel per parachute heeft weten te verlaten. Hij werd aan de grond gevangen genomen en belandde in het krijgsgevangenenkamp Stalag Luft VII, bij Bankau in Opper-Silezië (nu Polen).

Paul en Marieke Liefting schreven over deze crash het artikel “Een gecrashte Lancaster in Bergen op Zoom” in: De Waterschans : Geschiedkundig Tijdschrift 45 (2015), p. 4-10.

We hopen dat er nog Bergenaren zijn die meer informatie hebben en die met ons willen delen. Laat wat van je horen!