Zijn wieg staat op Hengstheuvel in Uden en daar groeit Bert, geboren op 4 juli 1864, ook op. Hij trouwt in 1889 als hij zelf 24 is; zijn kersverse echtgenote Johanna Maria van der Wijst uit Uden is dan 26 jaar. Het jonge echtpaar gaat wonen op Melle maar wordt na een paar jaar getroffen door grote tegenslag: op 1 juli 1895 brandt hun huis (samen met nog twee andere huizen) tot op de grond af. Bertje bouwt op dezelfde plek een nieuw onderkomen. Dan weer enkele jaren later, overlijdt Johanna in 1902, 39 jaar oud, na een paar jaar ziek te zijn geweest.
Bert verkoopt het zelfgebouwde huis en gaat terug naar de Hengstheuvel, naar het huis van zijn overleden ouders Adrianus van Lanen en Jacoba van Zon. Een jaar later (het is inmiddels 1903) trouwt hij de 25-jarige Wilhelmina Wijdeven uit Volkel. Zestien jaar biedt het een veilig onderkomen totdat op eerste kerstdag 1918 de vrede verstoord wordt en ook de boerenhoeve op Hengstheuvel afbrandt. Na een korte tussenstop in de Bitswijk vertrekt het gezin Van Lanen in 1922 naar een ontginningsboerderij in Terraveen, het latere Odiliapeel, om daar hun geluk te beproeven.
Kirrende boerin
Wilhelmina is een bijzondere vrouw, lezen we in de NRC van 26 augustus 1926, als er verslag wordt gedaan van het bezoek van de burgemeester aan de boerderij van Bertje. “De opgewekte boerin ontvangt ons vroolijk met haar schelle stem… en dat wij maar overal kijken zullen hoor. Ze heeft warempel bobbed haar, al is het dan wat landelijk lang en zij kirt er maar lustig op los.”
Uit datzelfde artikel krijgen we ook een goed beeld van Bert. “Een oorlijkerd met de tintelende oogjes in zijn doorgroefden kop. Als de burgemeester het niet aantrekkelijk vindt over het prikkeldraad te moeten klimmen, komen er weer ondeugende lichtjes tintelen in Lanen’s pientere oogjes. Niks gevaarlijker in de wereld, lacht ‘ie, dan prikkeldraad en vrouwvolk; je blijft allicht ergens an hangen. Hij kan het weten, hij met zijn vijf en twintig kinderen.”
|
 v.l.n.r.: Harrie Spierings (gehuwd met Mina v. Lanen), Toon v. Lanen, Dorus v. Lanen, Martien v. Lanen, vader Bertje v. Lanen, Ben v. Lanen, Hein v. Lanen, moeder Wilhelmina v.Lanen-Wijdeven, Piet v. Lanen, Anna v. Lanen, Wilhelmina v.d. Wijst (gehuwd met Johannes v. Berlo) en Dina v. Lanen.
|
Teveel kinderen voor twee trouwboekjes
Want samen met Johanna en Wilhelmina krijgt Bertje maar liefst 25 kinderen, al is er in het artikel wat verwarring over het aantal echtgenotes. Bert heeft namelijk drie trouwboekjes maar dat komt alleen omdat de andere trouwboekjes al helemaal vol stonden met kinderen; bij de geboorte van kind nummer 23 moest er een nieuw boekje bij (in het eerste trouwboekje stonden de kinderen 1 t/m 10, in het tweede 11 t/m 22 en het 23ste, 24ste en 25ste kind kwamen in het derde trouwboekje terecht).
Ondanks meerdere tegenslagen in zijn leven heeft Bert van Lanen z’n zaakjes goed voor elkaar. Dat komt hem niet aanwaaien; Bertje schrijft menige brief aan het gemeentebestuur van Uden om dingen geregeld te krijgen; grond, geld of steun in andere vorm. Hij heeft een vlotte pen en schrijft dat hij “in bezit [is] van 2 paarden en 4 kalveren en een groot aantal kinderen”.
Hij maakt van zijn hart geen moordkuil, zo blijkt uit een ander schrijven uit 1921. “Het zal wel jalouzie van de commissie zijn, doch hier ben ik slecht over te vreden, want ik zoude niet gaarne hebben dat ze mij zoo maar voor een kwaa jongen zouden verslijten; of denken ze soms dat ik een lasteraar voor de gemeente ben. Of soms een lafaard die niet optreed voor vrouw en kinderen.” Hij vervolgt: “Voor twee jaren ben ik door af te branden buiten een boerderij gevallen. Wat ik nu ben, weet ik zelf niet […] Mijn doel is om hiervan iets aan de Minister van Landbouw bekend te maken.”
“De excellentie mag gerust mede komen”
Twee jaar later schrijft Van Lanen dat het inmiddels goed met hem gaat. “Het heeft ons tot heden bijzonder goed gegaan, door ruim gebruik te maken van kunstmest. Komt u Edelachtbare maar eens een kijkje nemen. Zelf mag Zijne Excellentie, de Minister gerust mede komen.” Want de zaken mogen dan goed gaan, de schaapjes zijn nog niet helemaal op het droge. “Zoals te begrijpen is, is ons spaarpotje dat wij eerst hadden, niet van honderden maar van duizenden, verbruikt.”
Van Lanen schrijft meerdere kantjes vol, ook over het feit dat er wordt gepraat over de manier waarop hij zijn geld heeft geïnvesteerd. En “zeker ben ik ook wel eens stout geweest”, toch heeft Van Lanen altijd naar eer en geweten gewerkt. Hij durft dan ook iedereen onder ogen te komen, schrijft hij daadkrachtig. “Ik drijf mijn krachten misschien wel ooit wat hoog, zoo als één soldaat tegen een heel batteljon zou strijden. Ik zeg tegen mijn zonen: houdt den ploeg vast en het zwaard in de hand.”
Zijn vele brieven blijven niet zonder gevolg. In de Udensche Courant van 1927 staat een foto met als onderschrift: “Burgemeester Thijssen en minister Kan brengen bezoek aan de ontginning en werd ook de boerderij van Bert van Lanen bezocht.” Deze minister Kan is overigens de vader van cabaretier Wim Kan, maar Bertje zal zijn conferences niet meer horen, zo blijkt uit de Udensche Courant van 9 februari 1945. “Tragisch. Bij wat knutselen aan een put kwam Bertje van Lanen uit Odiliapeel zo ongelukkig te vallen, dat hij in de put terecht kwam en jammerlijk verdronk.” Een oom vertelde later dat deze put vlakbij de boerderij stond. Bertje overlijdt daarmee vlak bij de boerderij waar hij zoveel werk heeft verzet.
Van Albertus en Johanna zijn tien kinderen bekend:
1 Adrianus, geboren op 15 november 1890 te Uden
2 Wilhelmus, geboren op 17 oktober 1891 te Uden
3 Theodorus, geboren op 6 september 1892 te Uden
4 Antonius, geboren op 25 augustus 1893 te Uden
5 Jacoba Maria, geboren op 8 september 1894 te Uden
6 Doodgeboren zoon, op 30 november 1895 te Uden
7 Maria, geboren op 25 november 1896 te Uden
8 Wilhelmina, geboren op 1 februari 1898 te Uden
9 Hendricus, geboren op 2 maart 1899 te Uden, is overleden op 1 september 1899
10 Hendricus, geboren op 18 oktober 1900 te Uden
Van Albertus en Wilhelmina zijn vijftien kinderen bekend:
11 Johannes, geboren op 23 juli 1904 te Uden, is overleden op 10 november 1904
12 Johannes, geboren op 22 oktober 1905 te Uden
13 Theodorus, geboren op 19 oktober 1906 te Uden, overleden op 22 december 1906
14 Theodorus Wilhelmus, geboren op 25 november 1907 te Uden, is overleden op 5 maart 1908
15 Theodorus Wilhelmus, geboren op 23 januari 1909 te Uden, is overleden op 31 januari 1909
16 Regina Anna Josepha, geboren op 17 maart 1910 te Uden
17 Theodora Wilhelmina, geboren op 7 februari 1911 te Uden, is overleden op 28 mei 1915
18 Antonia Theodora, geboren op 13 februari 1912 te Uden
19 Albertus van Lanen is geboren op 7 februari 1913 te Uden
20 Hendricus Antonius van Lanen is geboren op 21 augustus 1914 te Uden, is overleden op 22 januari 1915
21 Theodora Wilhelmina, geboren op 6 september 1915 te Uden, is overleden op 7 september 1915
22 Wilhelmina Maria, geboren op 6 september 1915 te Uden, is overleden op 9 september 1915
23 Marinus, geboren op 3 september 1916 te Uden
24 Petrus, geboren op 15 september 1917 te Uden
25 Marinus Johannes van Lanen, geboren op 11 februari 1919 te Uden.
Veel kinderen, maar ook tien sterfgevallen: in 1915 begraaft het echtpaar maar liefst vier(!) kinderen. Twee jaar nadat Bertje zijn leven laat na de val in de put, overlijdt Wilhelmina, op 69-jarige leeftijd.
