Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok er onder verantwoordelijkheid van de Gouverneur een flink aantal taxateurs of schatters door de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien ten behoeve van de nieuwe grondbelasting die de regering wilde gaan instellen. Het vaststellen van de belastbare opbrengst was logischerwijze een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Nuland te melden hadden in hun Tabel van klassificatie der grondeigendommen
Algemeen
Ligging
De gemeente Nuland ligt in het kanton Oss, op een afstand van 1 uur lopen van Oss, hoofdstad van kanton Oss, en op 2,5 uur lopen ten oosten van de provincie- en arrondissementshoofdstad Den Bosch, waar men ook naar de markt gaat.
Aangrenzende gemeenten
Nuland grenst ten noorden aan de gemeenten Alem, Maren en Kessel en Lith en Lithoijen, ten oosten aan Lithoijen en Geffen, ten zuiden aan Heesch en Berlicum en ten westen aan Rosmalen. Met uitzondering van Berlicum, dat onder het kanton Boxtel valt, liggen al deze gemeenten in het kanton Oss.
Rivieren en beken
Er zijn verschillende waterlopen die dienen voor de afvoer van regenwater en winterwater. De belangrijkste is de Hertogwetering, die uitwatert in de Maas.
Grote wegen en buurtwegen
De grote weg van Grave naar Den Bosch, die Nuland horizontaal bijna middendoor in twee stukken snijdt, loopt door het minst bebouwde gedeelte op een afstand van ruim 1,5 kilometer van de bebouwde kom. Verder zijn er verschillende buurtwegen, waarmee het contact met de omliggende gemeenten wordt onderhouden. Door goed onderhoud zijn deze meestal geschikt voor het normale vrachtvervoer.
Bodemreliëf
Ook al zijn er hier en daar verschillen in hoogteligging, toch is de bodem in Nuland over het algemeen vrij vlak.
Vruchtbaarheid van de grond
De kwaliteit van de grond is niet zo best. De zandgronden die voor de landbouw gebruikt worden, moeten door normale bemesting en zorgvuldige bewerking vruchtbaar worden gemaakt. Deze worden in middelgrote en kleine percelen bewerkt. De wei- en hooilanden op kleigrond leveren meer dan gemiddeld op.
Er zijn een paar schaarbossen die dienen voor eigen gebruik door de inwoners. Het beetje hei dat er in Nuland is, is wel heel plantenrijk. Zouden deze heidegronden in particuliere handen zijn, dan zouden zij erg geschikt zijn voor ontginning.
Landbouwproducten
De landbouwproducten zijn onder andere rogge, gerst, boekweit, aardappelen, klaver, spurrie.
Paardenfokkerij
Er worden voldoende paarden en runderen gefokt in deze gemeente. Een deel van het rundvee wordt ook door personen buiten Nuland gekocht.
Nijverheid
Het hoofdbestaan vormt de landbouw met veeteelt. Op een paar tappers en handelaars na wordt er alleen maar handel gedreven in landbouwproducten.
Gebouwen
Deze gemeente bestaat uit een hele kleine dorpskom met een paar burgerwoningen en huizen van handelaars. Verder is er het gehucht Vinkel, waar welvarende boerderijen liggen en een paar burgerhuizen.
Bevolking
De bevolking van Nuland bedraagt 740 inwoners.
Ongebouwde eigendommen
Landbouwgronden
De landbouwgronden zijn ingedeeld in 5 klassen:
1e klasse: lichtbruine zandgrond met een groeilaag van 4 decimeter op een poreus geel of bruine zandbed. Bij jaarlijkse bemesting is deze zandgronden geschikt voor de teelt van zomer- en wintergewassen zoals rogge, haver, boekweit en aardappelen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
2e klasse: bruingrijze zandgrond met een groeilaag van 3½ decimeter op een vlakke vochtdoorlatende ondergrond. Deze grond levert - ondanks nog meer bemesting - wel dezelfde gewassen op als landbouwgrond van de 1e klasse, maar minder overvloedig. Ook tot de 2e klasse behoort een zwaardere lichtbruine zandgrond op een wit of geel zandbed, die door haar ligging blootgesteld is aan overstromingen. Bij jaarlijkse bemesting is deze grond geschikt voor zomergewassen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 24,-.
3e klasse: lichtgrijze zandgrond op een vochtdoorlatend zandbed en vochtige donkergrijze zandgrond op een vaste ondergrond. Bij jaarlijkse bemesting is de lichtgrijze zandgrond vooral geschikt voor rogge en boekweit en de vochtige donkergrijze zandgrond voor andere zomergewassen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 17,-.
4e klasse: lichtgrijze kiezelaarde en laag gelegen donkergrijze zandgrond met een groeilaag van 2 decimeter op een te licht of vast zandbed. Zelfs bij zware bemesting is de oogst van rogge, boekweit en aardappelen maar gering. Geschatte waarde per bunder is ƒ 10,-.
5e klasse: schrale zandgrond, die enkele jaren geleden uit de heide ontgonnen is. Zelfs bij hele sterke bemesting, is de oogst uiterst minimaal en wisselvallig. Geschatte waarde per bunder is ƒ 3,-.
Moestuinen
De moestuinen zijn ingedeeld in 2 klassen:
1e klasse: moestuinen op landbouwgrond 1e en 2e klasse, al dan niet omheind door een heg en met of zonder fruitbomen. Hierin wordt voor eigen consumptie de gewone dagelijkse groente geteeld. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,-.
2e klasse: moestuinen op landbouwgrond vanaf de 3e klasse. Hierop wordt door boeren voor eigen gebruik grove groenten geteeld. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
Boomgaarden
De boomgaarden zijn ingedeeld in 2 klassen:
1e klasse: liggen op landbouwgrond en weilanden van de 1e en 2e klasse, waarop in rijen goed groeiende gewone appel- en perenbomen zijn geplant. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,-.
2e klasse: liggen op grond van mindere kwaliteit dan die van de 1e klasse, waarop her en der nogal goed groeiende gewone fruitbomen geplant zijn. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
Recreatiewater
Vijvers of grachten rondom landhuizen, die voor recreatieve doeleinden zijn aangelegd en onttrokken zijn aan de landbouw. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
Recreatieve wandelpaden
Brede landwegen en wandelpaden die voor landhuizen liggen en voor puur vermaak aan de landbouw onttrokken zijn. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
Weilanden
De weilanden zijn ingedeeld in 5 klassen:
1e klasse: weilanden op een met zand vermengde kleigrond, met een groeilaag van 3 decimeter op een geel of bruin zandbed. Ook behoren tot de 1e klasse: gunstig gelegen weilanden met een groeilaag van lichtbruin zand op een poreuze ondergrond. Het eerste type levert zonder bemesting gezond gras op, het tweede type alleen bij jaarlijkse bemesting. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,-.
2e klasse: bruine zanderige kleigrond met een ongelijkmatige groeilaag op een bruin zandbed. Ook behoort tot de 2e klasse: lichtbruine poreuze zandgrond op een vochtdoorlatend zandbed. Het eerste type levert zonder bemesting goed gras op, maar minder overvloedig dan de 1e klasse, het tweede type alleen bij jaarlijkse bemesting. Geschatte waarde per bunder is ƒ 24,-.
3e klasse: schrale lichtbruine zandgrond met een groeilaag van 2 à 3 decimeter op een wit of bruin zandbed, dat bij jaarlijkse bemesting niet erg veel, maar wel gezond veevoer oplevert. Geschatte waarde per bunder is ƒ 17,-.
4e klasse: schrale donkergrijze zandgrond op een vaste ondergrond, dat zelfs bij zware bemesting heel weinig weidegras oplevert. Geschatte waarde per bunder is ƒ 10,-.
5e klasse: onlangs aan de heide onttrokken en ontgonnen grond, die bijna geen gras oplevert.
Geschatte waarde per bunder is ƒ 3,-.
Hooilanden
De hooilanden zijn ingedeeld in 4 klassen:
1e klasse: niet zo hoog gelegen bruine vette kleigrond met een groeilaag van 2 à 3 decimeter op een wit of bruin zandbed, dat volop gezond gras met nagras oplevert. Geschatte waarde per bunder is ƒ 36,-.
2e klasse: bruine vette kleigrond op dezelfde soort ondergrond als de 1e klasse maar lager gelegen, die wel veel, maar groffer en minder voedzaam hooigras met nagras oplevert. Geschatte waarde per bunder is ƒ 26,-.
3e klasse: ook vette kleigrond op dezelfde soort ondergrond als de 1e klasse maar te laag gelegen, die daarom wel nogal veel, maar grof en zuur hooigras oplevert. De kans op nagras is wisselvallig. Geschatte waarde per bunder is ƒ 16,-.
4e klasse: heel laag gelegen kleigrond, die niet veel en zuur onvoedzaam hooigras oplevert. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,-.
Heide
De heide is ingedeeld in 3 klassen:
1e klasse: heidegronden waar hier en daar korte heidestruiken groeien, die geschikt zijn voor het weiden van jong vee en voor ontginning. Geschatte waarde per bunder is ƒ 1,50.
2e klasse: hoog gelegen heidevelden , die bijna alleen maar als strooisel voor het vee in de potstal en als plaggen geschikt zijn. Geschatte waarde per bunder is ƒ 0,50.
3e klasse: dorre schrale heidegronden of zandduinen, die bijna niets opleveren. Geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Hakhout
Het hakhout is ingedeeld in 4 klassen:
1e klasse: in overvloed groeiende - gewoonlijk - elzenbossen op landbouwgrond of weiland 1e of 2e klasse. Deze worden regelmatig om de 5 jaar omgehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 22,-.
2e klasse: goed groeiende elzen, eiken of berken, die in rijen geplant zijn op grond van mindere kwaliteit dan die van de 1e klasse en ook om de 5 jaar omgehakt worden. Geschatte waarde per bunder is ƒ 16,-.
3e klasse: op schrale grond slecht groeiende elzen, berken en eiken, die om de 6 jaar omgehakt worden. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,-.
4e klasse: heel slecht groeiende elzen- of berkenstruiken her en der op zandduinen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 3,-.
Opgaand geboomte
Het opgaand geboomte is ingedeeld in 2 klassen:
1e klasse: goed groeiende eikenbomen, die op een terrein van niet zo’n beste kwaliteit zijn aangeplant. Geschatte waarde per bunder is ƒ 16,-.
2e klasse: vrij goed groeiende eiken of andere bomen langs de weg (voorpotingen), die onregelmatiger dan die van de 1e klasse zijn aangeplant. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,-.
Dennenbossen
De dennenbossen zijn ingedeeld in 3 klassen:
1e klasse: vrij goed groeiende aangeplante dennen aan of in de buurt van de stenen weg, waarvan de grond na het rooien van de bomen voor een ander doel gebruikt zou kunnen worden. Geschatte waarde per bunder is ƒ 12,-.
2e klasse: minder goed groeiende, spontaan opgekomen en aangeplante dennenbossen, op grond, waar men na het rooien van de dennen weinig meer mee kan doen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 6,-.
3e klasse: heidevelden of gronden van slechte kwaliteit met enkele aangeplante of spontaan groeiende dennen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 2,-.
Dijken
De dijken zijn geschikt voor het weiden van alle soorten vee en wel voedzaam, maar weinig gras opleveren. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,-.
Gebouwde eigendommen
Windstandaardmolen
Een houten standaardmolen met twee paar molenstenen, die beurtelings graan malen. Deze molen ligt voor de gemeente nogal gunstig, maar verkeert in een heel gebrekkige staat van onderhoud. De netto-huurwaarde wordt geschat op ƒ 250,-.
Looierijen
Er is één looierij in de open lucht, met twee kleine, hele slechte looikuipen. De netto-huurwaarde wordt geschat op ƒ 4,-.
Buitenhuizen
1e klasse: een ruim, vrij goed en regelmatig gebouwd, maar slecht onderhouden landhuis met een verdieping en stallingen. Representatief voor de 1e buitenklasse met huurwaarde ƒ 135,- is het huis wijk B nr. 125, eigendom van J.W.F.J. Hagens. Dit is het enige huis in de 1e buitenklasse.
2e klasse: een solide getimmerd huis met een stevige constructie aan de grote weg van Den Bosch naar Grave. Representatief voor de 2e buitenklasse met huurwaarde ƒ 75,- is het huis wijk B nr. 696, eigendom van H. Roovers. Dit is het enige huis in de 2e buitenklasse.
Woonhuizen
De huizen zijn in 8 klassen ingedeeld, naar omvang, aanzien en ligging:
1e en 2e klasse: nogal goed onderhouden woningen van handelaren; het ene huis ligt iets gunstiger aan de doorgaande weg dan het andere. Representatief voor de 1e klasse met huurwaarde ƒ 45,-: wijk B nr. 17, eigendom van L. van de Laar. Dit is het enige huis in de 1e klasse.
Representatief voor de 2e klasse met huurwaarde ƒ 36-: wijk B nr. 9, eigendom van A. Hanegraaff. Dit is het enige huis in de 2e klasse.
3e en 4e klasse: de beste woningen van boeren en handelaren, die beschikken over voldoende kamers en goed zijn onderhouden. Representatief voor de 3e klasse met huurwaarde ƒ 27-: wijk B nr. 546, eigendom van J.A. van Erp. In de 3e klasse vallen 6 huizen.
Representatieve huizen voor de 4e klasse met huurwaarde ƒ 21-: wijk B nr. 62, eigendom van J.W.F.J. Hagens; wijk C nr. 515, eigendom van J. Schouten. In de 4e klasse vallen 23 huizen.
5e, 6e en 7e klasse: kleinere en kwalitatief mindere en vaak slecht onderhouden woningen van boeren en arbeiders. Representatief voor de 5e klasse met huurwaarde ƒ 15-: wijk B nr. 609, eigendom van A.J. Bosch. In de 5e klasse vallen 25 huizen.
Representatief voor de 6e klasse met huurwaarde ƒ 9,-: wijk B nr. 24, eigendom van A. Timmers. In de 6e klasse vallen 26 huizen.
Representatief voor de 7e klasse met huurwaarde ƒ 6,-: wijk B nr. 751, eigendom van J.W.F.J. Hagens. In de 7e klasse vallen 17 huizen.
8e klasse: kleine armoedige hutjes, gebouwd van hout, leem en stro. Representatief voor de 8e klasse met huurwaarde ƒ 3,-: wijk B nr. 442, eigendom van J.W.F.J. Hagens. In de 8e klasse vallen 3 huizen.
Gedaan en gesloten te Den Bosch, 20 november 1831
De schatter, J. van de Voordt
De controleur, H. van den Burg
