Antoon de Groot uit Uden, in de volksmond Toon, bezocht als ‘ramptoerist,’ met zijn gezin de onheilsplek van Langenboom. Met een uitzonderlijk vervoermiddel, de eerste Udense Autobus! Zijn indrukken van de schade die de windhoos aanrichtte werden op de eerste bladzijde van zijn kasboek verwoord.
Fragment van het handschrift (klik voor een vergroting)
Het letterlijk overgeschreven ooggetuigenverslag: ‘Stormramp 10 Aug. 1925’ in Noord Brabant en Gelderland enz.
‘t was op een namiddag van twee dagen drukkende hitte dat zich in ‘t zuid west omstreeks 5.30 namiddag. een zware wolk aanzette en kwam opdagen over onze gemeente. ’t Werd binnen donker en begon vreeselijk te waaien en te hagelen en groote hagelsteenen kwamen neer smachten [smakken? Redactie] in de wolk waren ook bliksem flitsen en dak van station werk over de helft met schoorsteen en overstek een 100 meter weggesmakt ook het platdak van ’t mestfabriek werd over zijn heele lengte opgenomen en een grote 100 meter weggegooid. Verschillende groote gaaten waaide in de daken zodat het van verschillende huizen pannen regende dat duurde nog geen 5 minuten en verschillende boomen in dorp waaiden om.
Bron: Katholieke Illustratie, september 1925
De zwarte wolk trok verder over op ’t Oventje, Trent en Langeboom en voorlopig te eindigen. Daar rukte de wervelwind of Tornado alles om en wat overeind stond 77 woonhuizen 32 schuren en 21 woonhuizen en schuren. In Langeboom werden honderde boomen tegen de grond gegooid of gewrongen wat vreeselijk oogenblik de menschen daar op den namiddag 10 Aug. 6 uur mede gemaakt hebben is onbeschrijvelijk verschillende menschen zijn gewond onder de puinhopen uitgekropen en 2 levens zijn er bij gebleven een meisje van 14 jaar Manders geheten en een jongen van 17 jaar van de Heuvel zijn dood onder de puinhopen uitgehaalt.
’t Is gewoon onbeschrijvelijk wat die wolk of tornado of wervelhoos in 2 minuten aanrichtte de sterkste huizen zijn zowel muurwerk als daken totaal verwoest een achtkantmolen asch met wieken afgerukt en door de opstand gewoon opgeligt 1 meter opzij gezet de kerk op de Langeboom en klooster de daken gewoon afgenomen en tot gruis tegen de grond gesmakt.
Bron: Katholieke Illustratie, september 1925
Toen trok de zwarte wolk verder gooide onderweg ook nog 6 boerderijen om en trok toen naar Borculo en vernielde in enkele minuten het ganse stadje waarbij een 20 tal dood en 50 gekwetste bleven. Toen trok ze over de grens en vernielde in Duitsl. geen plaatsen nog verschillende daken en pannen en nog steeds hagel uitgooiende. Ant. de Groot.'
De Udensche Courant van 12 en 15 augustus geven uitgebreid verslag over de stormramp. ‘Tweehonderd verwoestende kilometers met windsnelheden van 35 - 40 m/sec. Voor het opnemen van schade aan het station cirkelde later een vliegmachine.’
Voor Udenaren die een bezoek aan de Bossche markt wilden brengen bouwde Toon, als wagenmaker, deze autobus. Hij construeerde de carrosserie in opdracht van expeditiebedrijf Hannes van Grinsven met het kenteken N-12216. In het vervoermiddel het gezin, waaronder de twee latere bedrijfsopvolgers Harrie (gezeten achter het stuur) en Johan (bij het zijraam).
Later schreef Toon achter in het kasboek over de landbouwprijzen van 1932 en in 1937, nog steeds crisis na de devaluatie van de gulden.
Aanvulling
In het kasboek valt veel te ontdekken over het bedrijf van Toon de Groot. Eugène de Groot maakte er een uitgebreide analyse van. Klik hier om die te bekijken
Mooi dat Rini weer zo'n aansprekend historisch verhaal (het hoeveelste?) heeft geschreven. Hij heeft een speciale neus voor wat wetenswaard is en wat in een verhaal verpakt kan worden. Hij had amper kennis genomen van het kasboek van mijn opa Toon, of zijn oog viel op opa's verhaal over de stormramp. En dat weet hij dan goed te verbinden met de foto die al eerder op de website van het BHIC geplaatst is ('de auto van m'n opa'). Dankjewel, Rini!
Rini de Groot.
zei op 28 oktober 2020 om 23:39
Eugène, zo heeft ieder zijn manier van interesse en schrijven. Ondanks je de ramp al snel bij de aanvang noemde bij je boek presentatie. Heb al meerdere boekpresentaties bijgewoond, maar deze was zó bijzonder! Èn je het eerste boek kon overhandigen aan de laatste karrenmakers zoon. Een boek over 3 families wagenmakers, waarbij de familieleden hierbij van elke aanwezig. En gehouden in de enigste nog aanwezige locatie met zijn machinepark en onderdelen om nog een Karrenwiel te maken. Van deze gebeurtenis is zeker een verhaal te schrijven, maar mijn lijst met onderwerpen groeit ipv. van afneemt. Jammer door we in het Coronatijdperk leven geen rondleiding mogelijk was.
