Oorlogsslachtoffers in ’s-Hertogenbosch: schoenmaker Gerard van Kempen

Schoenmaker en getrouwd

Op 24 augustus 1939 trouwde de inmiddels ook schoenmaker geworden Gerard ‘voor de wet’ in de gemeente Rosmalen met Hendrika Helena van de Ven. Het kerkelijk huwelijk vond plaats op 4 september 1939. Het pasgetrouwde stel verhuisde op 2 september 1939 naar Graafseweg 131. Gerard had op een onbekend tijdstip zijn intrek genomen in de schoenmakerij van zijn vader op het adres Graafseweg 85.

Zus Clara (geb. 27 februari 1912) werkte mee in zijn bedrijf.

Bom op Abeelenstraat

Op 22 oktober 1944 ging het kort na twaalf uur in de directe omgeving van hun huis gruwelijk mis toen een geallieerde bommenwerper neerstortte: de bommen richtten een rampzalige verwoesting aan in de Abeelenstraat waarbij veel dodelijke slachtoffers te betreuren waren; aan de Graafseweg waren minder doden te betreuren maar daar was vooral omvangrijke materiële schade.

Dodelijk getroffen

Gerard bracht in de loop van middag zijn gezin in veiligheid bij zijn schoonouders in Hintham (toenmalig Rijksweg E76 – nu Hintham 54) naast de toenmalige kleuterschool. In hun huis was een grote en diepe kelder als veilige schuilplaats bij het nog te verwachten oorlogsongerief.

Zelf ging hij vandaar ‘nog even terug naar de zaak’ om schoenen bij een klant af te leveren. Terug op weg naar het huis van zijn schoonouders werd hij dichtbij hun huis, ter hoogte van het pand Graafseweg 354, dodelijk getroffen door een door de geallieerden afgeschoten granaat. Het dode lichaam werd in een van de ruimtes van de kleuterschool neergelegd. Zijn zwangere echtgenote ‘mocht hem daar met het oog op haar toestand niet gaan zien’. Familieleden stelden vast dat het lichaam inderdaad dat van Gerard was.

Begraven in Hintham

Na enkele dagen (op 26 of 27 oktober) werd het stoffelijk overschot zonder kennisgeving aan de familie op de begraafplaats van Hintham ter aarde besteld. Zijn graf was er een van een rijtje van vijf van personen die allen als oorlogsslachtoffer op 22 oktober 1944 waren omgekomen. Er is geen kerkelijk afscheid geweest. Er is wellicht wel een afscheidsdienst geweest waarbij een bidprentje is uitgereikt.

Weduwe met kinderen

Op 22 november 1944 deed zijn weduwe aangifte van zijn overlijden op 22 oktober. Ze verliet op een onbekend moment het huis van haar ouders en keerde terug naar Graafseweg 131. In februari 1945 beviel zij van haar tweede kind. Zij stond er alleen voor: het plotselinge en gewelddadige verlies van haar echtgenoot zal haar leven blijvend breken. De kostwinner ontviel aan het gezin zodat zij ‘in de bijstand kwam’ die in die tijd ongeveer f 15,- per week bedroeg. Maar zij kon goed naaien. Zij bouwde als naaister snel een ruime klantenkring op waarmee ze haar gezin financieel voortaan draaiende kon houden. Zij moest daarvoor wel ‘dag en nacht werken’ zoals haar kinderen vertellen. ‘Maar het heeft ons nooit aan iets ontbroken’.

Grafsteen en monument

Al kort na de oorlog zorgde Riek voor een mooie grafsteen op het graf van Gerard. Op 8 augustus 1949 werd bij de Sint Annakerk van Hintham het Christus Koningbeeld onthuld als oorlogsmonument. In twaalf stenen van het voetstuk werden de namen van de twaalf oorlogsslachtoffers gegrift waaronder die van Gerard. In 1994 werden de namen zichtbaarder gemaakt door ze op een marmeren plaquette aan de brengen die tegen het voetstuk werd geplaatst.

Gemis

Riek heeft zich er nooit mee kunnen verstaan dat Gerard haar ontnomen was. Nog in haar laatste levensjaren (met regelmatige ziekte-episodes) waren de herinneringen aan Gerard een bron van veel verdriet. Riek overleed op 8 juni 1998. Haar stoffelijke resten werden in het graf van Gerard bijgezet.

De Parochiegemeenschap van Hintham heeft enkele jaren geleden als een vorm van eerbetoon het beheer van de graven van vijf oorlogsslachtoffers van 22 oktober 1944 voor zijn rekening genomen.