Oorlogsslachtoffers in ’s-Hertogenbosch: Marietje van Wamel

Marinus was schilder van beroep en in de oorlogsjaren werd hij vrijwilliger/medewerker bij de brandwacht. De vader van Clara was schoenmaker geweest maar was al vrij vroeg overleden (1924; 49 jaar oud). Haar broer Gerard had ergens in de jaren dertig de schoenmakerij van vader op Graafseweg 85 overgenomen. Clara kende in de schoenmakerij de knepen van het vak en kon dan ook regelmatig in de zaak van haar broer aangetroffen worden.

De ramp van 22 oktober 1944

In de tweede helft van oktober 1944 werd duidelijk dat er acties op komst waren van de geallieerden om ‘s‑Hertogenbosch van de Duitse bezetters te bevrijden. In de nacht van zaterdag 21 op zondag 22 oktober werd de stad zwaar bestookt met artillerie-geschut vanuit het zuiden en oosten en met een concentratie op de Graafsebuurt waarin zich het Duitse hoofdkwartier bevond.

De zondag begon daarna rustig en zonnig. Clara wilde samen met Marietje ter kerke gaan in de Bartjeskerk aan de Graafseweg. Vader Marinus zag dat niet zitten en bleef met de drie overige kinderen thuis: ‘er was teveel lawaai en dreiging in de lucht’ zoals hij van zijn opleiding tot brandwacht had overgehouden. Toch ging Clara met Marietje op weg.

Op weg naar de kerk werd Marietje ernstig verwond door de scherf van een explosief van geallieerde oorsprong. Het kindje werd zwaar gewond naar het ziekenhuis gebracht waar het later in de middag overleed.

Clara’s moeder verliest op één dag een kind en een kleinkind

Clara’s moeder woonde dichtbij op Graafseweg 85 en kreeg al snel te horen welk droevig lot haar kleinkind had getroffen. In de loop van de middag werd het voor haar nog erger toen zij vernam dat ook haar oudste zoon Gerard door oorlogsgeweld was omgekomen op de Graafseweg: hij was op weg naar het veilige onderkomen bij zijn schoonouders in Hintham waar hij eerder op de middag zijn gezin al had ondergebracht.

Vlakbij de woning in Hintham werd hij door geallieerd artillerievuur getroffen en gedood. Twee doden in het éne gezin van weduwe van Kempen-Coret op die rampzalige dag van 22 oktober 1944 waarop de bevrijding van ’s‑Hertogenbosch werd ingezet – en 5 dagen later tot het gewenste resultaat zou leiden.

Begraven op Orthen

Het duurde tot 27 november 1944 voordat vader Marinus het overlijden van Marietje in ’s‑Hertogenbosch meldde. De stoffelijke resten werden op Orthen begraven. In het register van de begraafplaats Orthen zijn geen gegevens van de begrafenis of het graf terug te vinden. Op een onbekend tijdstip is het graf van Marietje geruimd. In de eerste jaren na haar overlijden ging het gezin Van Wamel met enige regelmaat naar het graf van Marietje. Al snel echter werden dergelijke bezoeken hoe langer hoe zeldzamer.

Verborgen verdriet – kaarsje van Marietje

‘Over Marietje werd thuis nooit gesproken’ – aldus broer Mari die zelf na de oorlog in 1945 geboren werd. Maar, zegt hij, ‘zo nu en dan waren gebeurtenissen in de familie die duidelijk maakten hoe diep het verdriet om het verlies van Marietje op 22 oktober 1944 zijn sporen bij vader Mari, moeder Claar en oudste dochter Mien levenslang had nagelaten’.

Mari koestert, met zijn gezin, het ‘kaarsje van Marietje’ dat bij de dodenherdenking van 2018 in de Casinotuin van de stad stond opgesteld als een van de meer dan 900 kaarsjes ter herdenking van de omgekomen oorlogsslachtoffers van de stad.

Aanvulling