‘Met ’t kalf van Veghel opbieden’ is een bekend gezegde uit de negentiende eeuw. “’t Kalf van Veghel” staat gelijk aan 7 gulden. En de uitdrukking is in de wijde regio rond Veghel te horen. Want uit alle dorpen rond Veghel komen de vetgemeste kalveren of ‘kuussen’ van de boerderijen in de handel terecht. Wie denkt dat de Kalverstraat het centrum van de Veghelse kalverhandel is, heeft het mis. Ze vindt vooral plaats rond de havenkom. Daar worden de op de boerderijen gekochte kalveren per direct aan boord geladen van trekschuiten die de beesten naar Den Bosch of Rotterdam verschepen. Zo’n tienduizend stuks op jaarbasis.
Paar kuuskes
De paar kuuskes die niet op de boerderij verhandeld worden, komen op de donderdagse ‘kuussemert’ terecht. Een hoekje in de nabijheid van het Veghelse raadhuis. Het is geen wonder dat het vooral rond de havenkom barst van de handelaren en schippers. Ze hebben er hun woonhuizen en herbergen waar de handel per direct beklonken wordt. Op 18 november 1859 verscheept koopman Levi Hartog zijn kalveren naar Den Bosch. De kuuskes liggen met gebonden poten op platte karren aan de kade te wachten. In het holst van de nacht worden de beesten in het ruim van de trekschuit van schipper Jan van Kilsdonk geladen. Straatlantaarns voorkomen dat de kuuskes te water raken. De beesten verdwijnen loeiend in de buik van het schip. Als de handel en de opvarenden aan boord zijn, gaat het van wal.
Onrustige koeien
De schuit wordt in de duisternis voortgetrokken richting Den Bosch. Rond halfdrie in de nacht bereikt ze Sluis 3 bij Schijndel. Om te kunnen passeren, wordt de schuit in de sluiskom vastgelegd. En daar gaat het mis. De kalveren in het ruim zijn onrustig. Ze woelen in het rond. De schuit helt gevaarlijk over, waardoor ze water maakt en tot grote ontzetting van de sluiswachter en Levi Hartog kapseist. Langzaam verdwijnt de schuit met kajuit en al in het donkere water van het kanaal. Levi, die aan wal staat, bedenkt zich geen moment. Hij weet een bijl te vinden, springt in het water en slaat verwoed in op de houten kajuit. Die krijgt hij met grote inspanning open, zodat de zeven benauwde opvarenden -inclusief schipper Van Kilsdonk- uit het koude water gered worden. Zonder Levi Hartog zouden ze “gewis den dood in het kanaal gevonden hebben”. Maar in Den Bosch met 't Kalf opbieden zal niet lukken. Want Levi's onnozele kuuskes zijn verdronken.
Dit verhaal verscheen eerder in Brabants Dagblad
Lees ook
Sluizen in de Zuid-Willemsvaart
De Zuid-Willemsvaart
De Veghelse haven
