In 1383 overlijdt de Brabantse hertog Wenzel. Zijn vrouw, hertogin Johanna, blijft kinderloos achter. Dat is lastig, want wie moet haar straks opvolgen? Deze situatie komt Willem van Gulik, de hertog van Gelre, prima uit: een gouden kans om het ooit zo machtige Brabant binnen te vallen! Dus breekt in 1383 de oorlog uit. De Brabanders delven inderdaad het onderspit.
Zo kan Grave in 1385 een Gelderse stad worden en hakken de Geldersen enkele jaren later bij Niftrik een Brabants leger in de pan. Ook steken zij in 1387 een gedeelte van Oss in brand, maar met een strijdmacht van 70 soldaten slaagt de Maaslandse kwartierschout Jan Proefs erin het Osse kasteel te behouden. Ook de Osse schutterij weert zich uitstekend in de strijd tegen de Geldersen. Ze is actief in Berghem en Ravenstein, maar ook bij Engelen en Ammerzoden. Onder druk van de Franse koning moet Willem van Gulik in 1390 vrede sluiten, waarbij Grave weer Brabants wordt. Maar voor hoe lang?
Oss is deze jaren een - voor ons begrip - klein dorp van nauwelijks 1000 inwoners. Maar dankzij een lakenhal, waarin linnen en wollen stoffen worden gekeurd en verhandeld, en een weekmarkt neemt het een centrale plaats in de regio in. Bovendien is Oss ten gevolge van de spanningen met Gelre een onmisbare schakel geworden in de verdediging van de noordgrens van Brabant.
Een stad met een gracht
Zeker sinds 1374 staat er een kasteel en direct na de Gelderse inval van 1387 worden plannen gesmeed om het dorp te omringen met een gracht. Mogelijk zien sommige schepenen nu een toekomst voor zich waarin Oss net als ’s-Hertogenbosch, Megen en Ravenstein een stad is. Een plaats, omringd met grachten, muren en poorten, waarvan de inwoners privileges genieten die onder andere goed zijn voor de plaatselijke economie. Hertogin Johanna mag best iets terugdoen voor de rol die Oss speelt als schildwacht van Brabant, toch?
Dan breekt in 1397 opnieuw oorlog uit. Gelre verovert Grave, het Land van Cuijk en het kasteel van Oijen, maar Oss blijft Brabants. Een prima moment voor de Osse schepenen om hertogin Johanna te vragen of Oss daadwerkelijk een stad mag worden. Zij reageert positief en laat de oorkonde waarin de Osse stadsrechten zijn omschreven, op 14 oktober 1399 uitvaardigen.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 4 december 2017 om 14:07
Waarin een oorlog ook zijn positieve kant heeft klaarblijkelijk.
Lisette Kuijper
bhiczei op 5 december 2017 om 13:59
Voor Oss lijkt dit hier inderdaad het geval te zijn, Gerard! De Osse stadsrechten waren wellicht niet (of misschien pas veel later) uitgevaardigd als deze oorlog er niet was geweest...
Zo kan Grave in 1385 een Gelderse stad worden en hakken de Geldersen enkele jaren later bij Niftrik een Brabants leger in de pan. Ook steken zij in 1387 een gedeelte van Oss in brand, maar met een strijdmacht van 70 soldaten slaagt de Maaslandse kwartierschout Jan Proefs erin het Osse kasteel te behouden. Ook de Osse schutterij weert zich uitstekend in de strijd tegen de Geldersen. Ze is actief in Berghem en Ravenstein, maar ook bij Engelen en Ammerzoden. Onder druk van de Franse koning moet Willem van Gulik in 1390 vrede sluiten, waarbij Grave weer Brabants wordt. Maar voor hoe lang?
