In 1993 werd op de katholieke begraafplaats in Terheijden een koperen plaatje gevonden waarop onder andere de naam H.W.A. Krook van Harpen. Deze vondst bracht na onderzoek een opvallende levensloop en geschiedenis aan het licht.
Uit naspeuringen door de Heemkundekring De Vlasselt bleek namelijk, dat het naamplaatje kennelijk betrekking had op het (geruimde) graf van Hendrik Willem Adriaan Krook van Harpen, geboren te Amsterdam op 25 januari 1827 en overleden in Terheijden op 16 april 1885. Krook van Harpen woonde als commensaal (kostganger) tot zijn overlijden op het adres Dorp 124 B, tegenwoordig Raadhuisstraat 79, in Terheijden. Zijn vorige woonplaats, tot 14 mei 1884, was Breda aan de Frederikstraat in Breda, de huidige Meerten Verhoffstraat.
Amsterdam
De in Terheijden overleden Hendrik Willem Adriaan Krook van Harpen bleek een zoon uit het huwelijk (1817) van Arent van Harpen (1795-1855) met Sara Claasen (1797-1845). Uit dit huwelijk werden zeven kinderen geboren. Deze in Amsterdam wonende familie van Nederlands Hervormde huize had een maatschappelijk gegoede status; de voorouders waren ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648) de zuidelijke provincies ontvlucht om aan geloofsvervolging te ontkomen.
Krook van Harpen
Vader Arent van Harpen had bij zijn doop in 1795 ook de achternaam Krook ontvangen, een wens van Adriana Krook en de grootmoeder van diens moeders kant, zodat ook haar geslachtsnaam zou blijven voortbestaan. Dit werd bevestigd in 1846 door de arrondissementsrechtbank te Amsterdam. Door deze handelingen kregen de nakomelingen de achternaam Krook van Harpen, zo ook de in Terheijden overleden Hendrik Willem Adriaan Krook van Harpen (1827-1885).
Nederlands-Indië
De Java-bode meldde op 30 maart 1853 dat H.W.A. Krook van Harpen met het Nederlands-Indisch stoomschip Ambon in Nederlands-Indië was aangekomen. Hij, Krook van Harpen, was in dienst van de Nederlandse Handels Maatschappij te Paija Combo op Sumatra. Deze maatschappij*) hield zich bezig met het financieren en verschepen van allerhande goederen.
Foto uit 1934 De Factorij van de Nederlandse Handel Maatschappij te Batavia, collectie Leiden University Libraries Digital Collections KITLV A134
Tot 1874 / 1880 reisde Krook van Harpen met regelmaat tussen Nederlands-Indië en Nederland.
Breda
In 1880 woonde Hendrik als kostganger (commensaal) bij Godfried Joseph Johlman, een tafelhouder, vendumeester en logementhouder in Breda aan de Frederikstraat, nu Meerten Verhoffstraat genoemd. Waarom hij zich in Breda vestigde is niet duidelijk geworden. Een beroep oefende hij indertijd niet uit. Mogelijk was zijn gezondheid de reden, aangezien Breda was omgeven door vele bossen, ideaal voor mensen met bijvoorbeeld longproblemen.
Meerten Verhoffstraat 5. Foto: Provincie Noord-Brabant / Wies van Leeuwen, collectie BHIC
Terheijden
Op 14 mei 1884 verhuisde Godfried Johlman met zijn echtgenote Cornelia Huberta van de Pluijm naar Terheijden en vestigde zich op het adres Dorp 124 B, tegenwoordig Raadhuisstraat 79. De ongehuwde Hendrik Krook van Harpen verhuisde mee en verbleef daar tot de datum van zijn overlijden in 1885. De aangifte van diens overlijden werd gedaan door Johlman samen met de geneesheer van Terheijden Louis Joseph Prosper van den Heuvel.
Dorp 124 B, tegenwoordig Raadhuisstraat 79. Foto van glasnegatief Regionaal archief Tilburg, fotonummer 095044
De vraag blijft
Aanvankelijk werd aangenomen, dat de Nederlands Hervormde Hendrik Willem Adriaan Krook van Harpen was begraven op de begraafplaats van de Protestantse gemeente Terheijden, welke grenst aan die van de katholieke begraafplaats, hetgeen niet bleek uit kerkelijke administratie van de protestantse gemeente. Naar thans wordt aangenomen zou de laatste rustplaats van Krook van Harpen kunnen zijn gelegen in een deel van de katholieke begraafplaats, dat destijds in gebruik was als algemene begraafplaats. Een stukje kerkhof met ongewijde aarde waar mensen hun laatste rustplaats kregen waarvan men geen geloofsrichting wist of mensen die geen geloof hadden, maar ook kinderen die nog voor hun doop gestorven waren. Het vermoeden bestaat, dat met het ruimen der graven het koperen naamplaatje verloren is geraakt en pas in 1993 weer werd teruggevonden.
Krantenknipsel uit 'Het nieuws van den dag : kleine courant', Amsterdam, 17 april 1885
Dit verhaal is gebaseerd op Pierre Gruca, ‘Begraven in en rond de kerk van de H. Antonius Abt Terheijden’, (uitgave Heemkundekring De Vlasselt, 1999).
Bronnen
Een samenvatting door Pierre Gruca uit het boekje uit 1999 van de Heemkundekring De Vlasselt getiteld ‘Begraven in en rond de kerk van de H. Antonius Abt Terheijden’; Regionaal Archief Tilburg; Stadsarchief Breda; Stadsarchief Amsterdam; Historische Kring Bussum; Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC); Delpher (kranten, boeken en tijdschriften) en Protestantse gemeente Terheijden-Wagenberg.
Max Havelaar
*) In 1860 verscheen het boek Max Havelaar over de koffieveilingen der Nederlandse Handels Maatschappij, geschreven door Eduard Douwes Dekker onder het pseudoniem Multatuli. Het boek is een scherpe veroordeling van de misstanden onder het koloniale bewind in Nederlands-Indië. Die misstanden werden grotendeels veroorzaakt door het zogenaamde cultuurstelsel, een belastingsysteem dat in 1830 werd ingevoerd door de gouverneur-generaal van Nederlands-Indië Johannes van den Bosch. Hij wilde de financieel slecht functionerende kolonie winst laten maken voor Nederland.
