'Pesjonkelen' is het sparen van aflaten en die verzilveren om het verblijf van een persoon in het vagevuur te verkorten. Pesjonkelen is een gebruik van de rooms-katholieke kerk ten tijde van het rijke roomse leven. Op Allerzielen, 2 november, gingen we 's middags pesjonkelen in plaats van naar het lof.
Dat betekende dat we naar de kerk gingen, daar zes maal het Onze Vader, het Weesgegroet en het Ere zij onze vader baden, dan de kerk verlieten en vervolgens het kerkgebouw opnieuw betraden. Hiermee waren telkens honderd aflaten verdiend.
Met de verdiende aflaten had men 'bonuspunten' gespaard die online verzilverd werden. Het verkortte de duur van een persoon in het vagevuur, je kocht iemand vrij uit het verblijf in de helse hitte.
Als kind nam vader mij mee naar de kerk om te gaan pesjonkelen. Hij plaatste mij rechts in de staties; de bankjes geplaatst langs de kruiswegstaties. 'Blijf jij hier maar zitten' en legde zijn pet in het kerkbankje naast mij neer. Na voor mij - te lange afwezigheid van vader - dacht ik dat hij naar huis vertrokken was, mij alleen achterlatend. Ik pakte zijn pet en vertrok. Buiten trof ik hem buurtend aan. Hij stuurde mij weer terug het gebedshuis in. Terug in de bankjes bedacht ik me dat ik beter via een andere uitgang het hazenpad had kunnen kiezen.
Toen we jaren later op Allerzielen naar de kerk gingen, inmiddels zonder begeleiding, maakten we een half uur vol. Dat was de tijd dat het Heilig Lof duurde. We baden enkele aflaten en hadden daarna een half uur voor het bezoek aan graven van Grutje (een tante) en ons Gientje op het kerkhof.
Gientje, net negende van de tien kinderen, was kort na de geboorte gestorven. Gelukkig levend gedoopt, en daarom op het kerkhof 'binnen de Buukeheg' begraven.
Later bekeek ik de voorgevel van de kloosterkapel van de Birgittinessen in Uden, door ons de auw nonnen genoemd. Er staat een afbeelding van het vagevuur. Ik kende het uit mijn jeugdjaren, en stond versteld dat de enorme haargroei van de 'lijders' in de vlammenzee niet verschroeid waren.
In Veghel is zo'n zelfde voorstelling op het kerkhof onder de Louteringsberg, hier reiken de vlammen niet zo'n grote hoogte. De laatste afbeelding bezocht ik afgelopen jaar, maar ook ongeveer zeventig jaar eerder in de jaren veertig met moeke en Marinus. Toen reizend per trein vanuit Uden.
In tegenstelling wat ik schreef.
1 Nov. Allerheiligen was een zondag en Pesjonkelen, ik bezocht die middag ook de graven van 2 klasgenoten uit de 3e klas.
Wim van de Rijt 8 en zijn zusje Corrie 4 jaar die, op 30 sept. 1945, gedood werden bij het spelen met een op scherp gesteld oorlogstuig. Op maandagmorgen vertelde Meester Egge het droevige nieuws, met de lege plaats in de klas en de die middag thuis gehoorde knal blijven de herinneringen het hele leven bij je.
Vóór de begrafenis brachten we met de 3e klas een bezoek, aan het ouderlijk huis aan de Veghelsedijk.
Daar stonden de 2 kinderen opgebaard in de huiskamer, en begeleide we de 2 kinderen naar de kerk.
Allerzielen was “het school” en brachten die middag gezamenlijk met alle klassen van de Lagere school een bezoek aan de kerk voor de Kruisweg.
2 Maanden later de begrafenis van Johan Vissers, Buurtschap Eikenheuvel, hij lag al geruime tijd ziek thuis en overleed 28-11-1945, ook toen de begrafenis met de gehele klas.
Nu de bladeren vallen, het zijn “Nu” de dagen van Gedenken en Hergedenken, daarom dit verhaal.
Rini de Groot
zei op 1 november 2012 om 04:56
Pesjokelen bestaat niet meer en plaats nu een bloem op het graf.
Onder een overlijdens advertentie leest men dikwijls: In plaats van bloemen graag …….
Maar in plaats van H. Missen, zet ik op haar sterfdag in het dagblad onder: In Memoriam, een herinnering met ieder jaar weer een nieuwe toepasselijke zin. Het afgelopen jaar met de woorden:
“Ik mis je meer dan jij mij” Die woorden sprak jij ook na het sterven van je Peettante.
Rini de Groot.
zei op 14 maart 2013 om 13:27
Aflaten verdienen.
In een Almanak van SVD uit 1929, staat op 2 A4 tjes een opsomming wanneer en de hoeveelheid aflaten die door het jaar verdiend kunnen worden.
Door aangesloten te zijn bij een of meerdere van de 28 genoemde Broederschappen is er nog meer te sparen.
Bij een Schietgebed tegelijk met een het maken van een Kruisteken 50 dagen aflaat, wanneer men bij het teken gebruik maakt van wijwater wordt dat verhoogd naar 100 dagen.
Wanneer men de H. Hostie bij de Consecratie der H. Mis of in de Monstrans aanziet en daarbij de woorden spreekt: Mijn Heer en mijn God . Telkens 7 jaren en 7 quadraenen.
Maar ook hier wordt niet vermeld waar deze verdiende aflaten verzilverd kunnen worden.
Tijdens het Pejonkelen wordt vermeld, dat wie na het gebed de kerk verlaat en onmiddellijk de kerk weer binnen treedt een Volle aflaat te verdienen is.
Dus Vader zou ik zeggen: dat heeft die middag weinig opgebracht.
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 14 maart 2013 om 21:50
Misschien kunnen we 'digitaal' pesjonkelen invoeren! Die bonuspunten zijn vast te verzilveren.
Heerlijk, Rini, hoe je dit vertelt, ik kan het me uit mijn eigen jeugd ook nog heel goed herinneren.
Marijn Verstijnen
zei op 5 september 2014 om 13:44
Mijn jeugd heb ik doorgebracht op het klein seminarie van de Paters Capucijnen in Oosterhout, later het Oelbertgymnasium. Wij mochten 2 maal per jaar pesjonkelen nl. op 2 november en ook op 3 oktober, daags voor de feestdag van H. Franciscus van Assisie, de stichter.
Volgens mij komt pesjonkelen van de naam Portiuncula, de naam van het kapelletje in Assisie, waar Franciscus werkte en ook stierf op 3 oktober 1226. Hij restaureerde deze kapel en die werd ingewijd op 2 augustus 1208.
Van paus Honorius, die zijn regel goedkeurde, kreeg hij de Portiuncula-aflaat te verkrijgen op 2 augustus.
Paus Paulus VI definieerde in zijn apostolische constitutie Indulgentiarum doctrina de aflaat aldus: “De aflaat is de kwijtschelding ten overstaan van God van tijdelijke straffen voor zonden die, wat de schuld betreft, reeds vergeven werden; de goed ingestelde gelovige kan deze kwijtschelding onder bepaalde welomschreven voorwaarden verwerven door toedoen van de kerk die als beheerster van de verlossing met gezag de schat der voldoeningen van Christus en de heiligen uitdeelt en toepast.” En verder: “De aflaat is gedeeltelijk of vol, naargelang hij iemand geheel of gedeeltelijk verlost van de tijdelijke straffen die voor de zonde verschuldigd zijn.”
Sinds deze regeling kan slechts een enkele aflaat verkregen worden op 2 november en in kerken en kapellen van de franciscaanse orden ook op 2 augustus.
Hanneke van der Eerden
bhiczei op 5 september 2014 om 22:27
Dank je wel Marijn, voor deze duidelijke aanvulling.
En op 2 nov allemaal pesjonkelen. Baat het niet.................
Astrid van den Berg Paalvast
zei op 29 juni 2016 om 15:10
'binnen de Buukeheg' Betekent dat binnen de beukenheg? En gaat dat over het gebruik om ongedoopte kinderen in ongewijde grond te begraven? Een vreselijk gebruik...
Rini de Groot.
zei op 30 juni 2016 om 21:10
Eerst even Astrid.
Sorry voor de vertaling, precies achter de beukenheg, de begraafplaats Moskowa in Arnhem heeft een katholiek gedeelte en geen Beukenheg deze was afgerasterd als een concentratiekamp met pikkeldraad en s,avonds afgesloten met een stalen hek. De vaders kregen geen kans om stiekem een kinderlichaampje op de gewijde grond te begraven, enkele betonpalen zijn blijven staan.
Het was zo, de kerk bepaalde ondanks dat Jezus een kindervriend was. Vorige week heb je in St. Oedenrode gelezen en de geschiedenis gehoord van onze Brabantse Bisschop die het roer omgooide.
Lees ook het verhaal ‘Geboren worden en geen naam krijgen,’
Een week ben ik met het verhaal bezig geweest en rolde de tranen, misschien het gevoel van Òns Moeke.
Woensdag vertelde een mevrouw thuis waren we met drie kinderen, moeder vertelde dat regelmatig de pastoor van St. Oedenrode kwam informeren wanneer er een uitbreiding kwam, het gezin bleef bij drie steken.
Rini de Groot
zei op 30 juni 2016 om 21:21
Marijn,
bij ons in Uden was het op de eerste zondag van augustus, pesjonkelen.
Op een kerkpilaar was, vermoedelijk de H. Franciscus, geplaatst en versierd.
Paul
zei op 20 december 2016 om 18:31
Vanavond vroeg mijn 90 jarige vader mij of ik wist wat pesjoenkelen was. Zo kwam ik via Google uit bij jou verhaal. Bij het voorlezen kwam ook de herinnering terug uit mijn jeugd over aflaten verdienen. Toch mooi om jou verhaal te lezen.
Rini.
zei op 20 december 2016 om 19:59
Paul, bedankt voor het schouderklopje.
Luister goed naar de verhalen van je vader nu het nog kan
en schrijf ze op, het is allemaal geschiedenis.
Dat betekende dat we naar de kerk gingen, daar zes maal het Onze Vader, het Weesgegroet en het Ere zij onze vader baden, dan de kerk verlieten en vervolgens het kerkgebouw opnieuw betraden. Hiermee waren telkens honderd 
Toen we jaren later op Allerzielen naar de kerk gingen, inmiddels zonder begeleiding, maakten we een half uur vol. Dat was de tijd dat het Heilig Lof duurde. We baden enkele aflaten en hadden daarna een half uur voor het bezoek aan graven van Grutje (een tante) en ons Gientje op het kerkhof.
