Ramen wassen met groene zeep

Er werd niets aan het water toegevoegd en er kwam geen spons, zeem of keukentrap aan te pas.

In militaire dienst kreeg ik tijdens het morgenappel samen met een soldaat van de luitenant het commando de ramen van onze barak te wassen.

We pakten dat grondig aan, vulden een emmer met heet water en losten twee stukken groene zeep op, want we dachten de order goed uit te voeren. Na afloop inspectie, de zon was intussen gaan schijnen. Het glaswerk zag er vuiler uit dan voor we begonnen waren en we kregen met harde woorden het bevel alles over te doen.

Enige jaren geleden zag ik een mevrouw de ramen doen, zoals wij dat vroeger ook deden. Ik vertelde dat ‘s avonds aan mijn vrouw en zij herinnerde zich een aardige anekdote. Vader, geboren in Essen (Duitsland), waar hij ook zijn kinderjaren doorbracht, zag hoe daar de hoge ramen met een raamspuit werden gereinigd.

Later was hij lid van de Vrijwillige Brandweer in Best. Bij de voordeur van het woonhuis prijkte dan ook een rood emaillen bordje “Brandmelder”. Op een keer nam hij een overbodig geworden voet-waterpomp uit de kazerne mee en voortaan werden hiermee thuis de ramen gedaan.

Voor de broers uit het gezin was het een aardig waterpistool, zij verscholen zich achter de ligusterheg en “verrasten” voorbijgangers met een waterstraal. Dat kinderspel duurde maar kort, want de daders werden achterna gezeten. 

De raamspuit bestond uit een koperen buis met daaraan een lange tuit. De onderzijde is geperforeerd en werd in een emmer met water geplaatst. Met de ene hand werd de pijp vastgehouden en met de andere werd de zuiger op en neer bewogen om het water uit de emmer op te zuigen en onder druk weg te spuiten.

Jo Geurts vertelt dat ook bij de Mariaschool in Uden zo’n raamspuit werd gebruikt. Ik vermoed dat de tuit ook wel eens in de tegenovergestelde richting gehouden werd. De voetwaterpomp wordt op de grond met de voeten vastgehouden. Met de handen wordt gepompt, één slang wordt aangesloten op een waterreservoir, met de andere wordt gespoten.

In de Koninklijke Bibliotheek van Den Haag ontdekte ik een boekje met Centsprenten, de voorlopers van het stripverhaal. In het boekje stond een afbeelding van ramenwasser Jan de Wasser (1845) met de tekst: Het glazen wasschen wil niet lukken, want hy spuit ze al in stukken. En in het Brandweermuseum te Hellevoetsluis zag ik een hand-voetwaterspuit. De Heemkundekring in Uden bezit een emmer-raamspuit.

Om het verhaal compleet te maken, vroeg ik mijn zus om het “ramen doen” van vroeger nog eens te demonstreren bij dezelfde ramen als 65 jaar geleden, nu zonder de vensters.