In de tweede helft van de jaren '70 woonde ik samen met Nel Willekens en een stencilmachine. Ons huis stond in de buurt bekend als 'dat vrouwenhuis', wat niet zo gek was, want er woonde nóg een vrouw bij ons in huis en Nel had er als een van de oprichtsters van Brood en Rozen voor gezorgd, dat het huis zo’n beetje het brandpunt en actiecentrum was van de Bossche vrouwenbeweging.
Anita Koster (links) en Nel Willekens eind jaren '70
Hier werden de plannen bedacht, de cursussen ontworpen, de artikelen geschreven, hier werd vergaderd en gefeest. Het was dus niet raar dat de stencilmachine - hét onmisbare informatie-instrument in de jaren ‘70 voor de linkse en vrouwenbeweging - letterlijk centraal stond in ons leven.
We hadden een gebrek aan informatie geconstateerd over vrouwenactiviteiten en besloten daarom in Den Bosch een vrouwenkrant te beginnen. Ik nam daarbij het voortouw en verzamelde een aantal vrouwen voor de redactie waarmee we van start gingen.
Feestje bij Anita (helemaal links) en Nel thuis, jaren '70
We noemden de krant Rosa, Brood en Rozen korrespondentie (klik hier om online te lezen). 'Rosa' was afgeleid van Brood en Rozen, met een 'onbewuste' verwijzing naar Rosa Luxemburg. Het was dus geen algemene vrouwenkrant, maar een krant van Brood en Rozen, waarbij het 'korrespondentie' voor de goede verstaander een duidelijke link was naar de links-radicale beweging. De ondertitel werd: Vrouwenkrant Den Bosch.
In de praktijk ontwikkelde Rosa zich echter tot een 'gewone' vrouwenkrant en verdween begin 1979 het Brood en Rozen korrespondentie uit de titel. De krant kwam losser te staan van Brood en Rozen (werd ook niet meer gestencild bij mij thuis, maar geoffset) en raakte juist meer verbonden met het net ontstane Bossche Vrouwenhuis. Daar deden de redactieleden Mieke Nijkamp en José Baks vormgeving en productie.
Op 31 augustus 1977 verscheen het eerste nummer, met illustraties van Rita de Ridder. Het begon met het waarom van de krant: 'informatie over alles wat we belangrijk vinden, van en voor iedereen. Want een eigen krant is van ons allemaal. (…) in onze krant kan iedereen schrijven en iedereen schrijft voor elkaar. Zo horen we nieuws van elkaar, horen we van elkaar en komen we samen verder.'
Uitgangspunt was dat de artikelen anoniem waren. Dat werd echter al in het tweede nummer losgelaten, toen ik een artikel had geschreven waar een deel van de redactie zich niet in kon vinden. Mijn voorstel om het dan op persoonlijke titel te plaatsen, werd vervolgens de norm.
Het eerste nummer van Rosa geeft een goed beeld van wat ons met de krant voor ogen stond: stukken over de geschiedenis van Brood en Rozen, een eerste bezoek aan het vrouwentrefcentrum, over jaloezie, over ‘donsjes’ van Claude Steiner (de inspirator van de FORT-groepen), het Brood en Rozenlied, een activiteitenoverzicht van Brood en Rozen, een stuk over Wilhelmina Drucker en tenslotte de aankondiging van een aantal landelijke activiteiten. Op de achterkant begon een strip “uit het leven van Rosa Berk”.
De krant kostte 1,25 gulden en was een groot succes. In haar bestaan van ruim vier jaar werden allerlei onderwerpen die voor vrouwen van belang zijn besproken in themanummers of via losse artikelen: over reclame, onderdrukking, seksualiteit, isolement, seksueel geweld, menstruatie, feminisme, socialisme, relaties, vrouwenopvang, vrouwen bellen vrouwen, vrouwen en kinderen, vervreemding, matriarchaat, de strijd voor het behoud en tegen de ontruiming van het vrouwenhuis, religie, psychiatrie.
De Rosa groeide en bloeide, qua inhoud, uiterlijk en omvang. Alleen de redactie werd helaas steeds kleiner. Ik voelde dat als een steeds grotere last en wilde zo niet verder. Toen ook de andere drie vrouwen waaruit de redactie nog bestond, ermee ophielden, kwam daarmee een einde aan Rosa’s bloeiende bestaan. Het laatste nummer verscheen eind 1981 en kostte 3,25 gulden.
Reageer hieronder en deel je herinneringen aan de vrouwenbeweging! Neb je nog foto's? Stuur ze dan naar info@bhic.nl. Vragen en opmerkingen kun je ook plaatsen op het forum.
Marilou Nillesen
bhiczei op 16 december 2019 om 08:50
Dag Anita, wat een mooie bijdrage over deze Bossche vrouwenkrant. Het geeft een prachtig tijdbeeld; van de besproken onderwerpen tot aan de opmaak van het blad. Aan welke oplage moet ik (ongeveer) denken?
Op 31 augustus 1977 verscheen het eerste nummer, met illustraties van Rita de Ridder. Het begon met het waarom van de krant: 'informatie over alles wat we belangrijk vinden, van en voor iedereen. Want een eigen krant is van ons allemaal. (…) in onze krant kan iedereen schrijven en iedereen schrijft voor elkaar. Zo horen we nieuws van elkaar, horen we van elkaar en komen we samen verder.'
De krant kostte 1,25 gulden en was een groot succes. In haar bestaan van ruim vier jaar werden allerlei onderwerpen die voor vrouwen van belang zijn besproken in themanummers of via losse artikelen: over reclame, onderdrukking, seksualiteit, isolement, seksueel geweld, menstruatie, feminisme, socialisme, relaties, vrouwenopvang, vrouwen bellen vrouwen, vrouwen en kinderen, vervreemding, matriarchaat, de strijd voor het behoud en tegen de ontruiming van het vrouwenhuis, religie, psychiatrie.
