Annemarie Graft is één van de vele vrijwilligers die helpt bij het ontsluiten van onze notarisarchieven en zij stuitte op deze daadkrachtige baronesse. Deze Vrouwe Maria Susanna Johanna was baronesse van Dopff en echtgenote van de Heer Jan Carel Frederik van Frankenberg en Proschlitz. Samen woonden ze in Breda. Op verzoek van de barones werd er door de notaris van Helvoirt op 26 september 1825 (akte 40) een heleboel ‘hout’ en zelfs een visvijver van haar buitenplaats de Strijdhoef te Udenhout verkocht.
In mansgewaad
Deze Strijdhoef was gebouwd door haar vader Willem Frederik baron van Dopff, een officier van het leger van de Verenigde Nederlanden. Maria woonde er later ook en zo was zij kasteelvrouwe en echtgenote van de tweede burgemeester van Udenhout, Jean de Franckenberg de Proschlitz. Tijdgenoten keken wat raar tegen haar aan. Een militair die in augustus 1831 op het kasteel logeerde, schreef in zijn dagboek: “Men treft te Udenhout een buitengoed aan, door eene vrij zonderlinge eigenaarster bewoond. Dezelve verloochent op verschillende manieren haar sekse en vindt er genoegen in voor man door te gaan. Zij tooit zich in mansgewaad, zij verkiest ‘mijnheer’ genoemd te worden, zij is liefhebster van de jacht, zij gaat als een man te paard en mag graag vissen. Zij rookt en zij besteedt een groot deel van haar tijd aan lezen.”
Of Maria echt met meneer wilde worden aangesproken en in mannenkleding liep, kunnen we niet achterhalen. Wel is duidelijk dat alle hobby’s van deze baronesse – jagen, roken, lezen (!) – als typisch mannelijk tijdverdrijf werden gezien. Mogelijk heeft dit het beeld van de militair in zijn geheel wat vertekend. Want duidelijk is wel dat Maria en Jean ook kinderen kregen, waarvan dochter Wilhelmina in 1832 trouwt met een zeven jaar jongere landmeter uit België. Deze Theophile Francois Lemire was de grens overgestoken in dienst van het Kadaster en als landmeter was hij betrokken bij de aanleg van de rijksweg van Tilburg naar Den Bosch.
(Met veel dank aan collega Annemarie voor de tip!)
Illustratie via WikiMiddenBrabant
