Sancta Monica aan de Gestelseweg in Esch was in het verleden het moederhuis van de Witte Zusters. In mei 2005 verlieten zij het klooster en werd dit pand verbouwd tot een appartementencomplex voor starters op de woonmarkt. Hopelijk kunt u en de “nieuwe bewoners” van het “oude klooster” genieten van de geschiedenis van dit monumentale pand.
Jarenlang maakten de Missiezusters van Onze Lieve Vrouw van Afrika deel uit van de Essche gemeenschap. Zij zijn in het dorp beter bekend als de Witte Zusters. Samen met de Witte Paters vierden ze tussen 2016 en 2019 hun 150-jarig bestaan in Nederland. Tijdens dit jubileum stonden het verleden, het heden en de toekomst van beide congregaties wereldwijd centraal. Het klooster van de Witte Paters, St. Charles aan de oude Rijksweg van Boxtel naar Den Bosch werd in 1987 gesloopt maar de muren van Sancta Monica staat nog fier overeind. Tijd voor een terugblik.
Ernstige hongersnood
Het is allemaal begonnen in 1869, toen er een ernstige hongersnood heerste in Algiers, Noord-Afrika. Twee jaar tevoren was er een nieuwe bisschop voor Algiers benoemd namelijk Mgr. Charles Martial Lavigerie. Deze man, geboren in 1825 te St. Esprit bij Bayonne in Frankrijk, werd op 2 juni 1849 priester gewijd. Hij was bijzonder begaafd. Na zijn priesterwijding ging hij onder meer aan de Sorbone te Parijs universitaire studies volgen. Na het behalen van twee doctoraten gaf hij college aan de Sorbonne te Parijs. Op 5 maart 1863 werd hij bisschop van Nancy totdat hij in 1866 voor de keuze gesteld werd. De bisschopszetel van Lyon aanvaarden of de door gouverneur Mac Mahon aangeboden zetel van Algiers. Hij koos voor het laatste. In Algiers werd hij vooral getroffen door de grote kloof tussen christen- en moslimgelovigen, maar tegelijk ontdekte hij de rijkdom van de Arabische beschaving.
Hij streed tegen oorlog, hongersnood en slavenhandel en begon met het opzetten van een weeshuis voor de honderden rondzwervende kinderen, die opgevangen en verzorgd moesten worden. Al snel was duidelijk dat hij deze taak niet alleen kon klaren en daarom zocht hij in Europa naar mensen die zich in wilden zetten voor dit werk. Lavigerie pleitte ervoor dat dit werk uitgevoerd zou worden door mensen van verschillende nationaliteiten. In 1868 stichtte de Franse kardinaal in Algiers de Sociëteit van de Missionarissen van Afrika, de Witte Paters. Al snel bleek echter dat er een grote behoefte bestond aan vrouwelijke pioniers om daadwerkelijk door te kunnen dringen tot en directe hulp te kunnen verlenen aan de Algerijnse en Arabische vrouwen. Hierdoor kwam Lavigerie ertoe om een jaar later een missiecongregatie van zusters te stichten, speciaal voor Afrika.
Tegen slavenhandel
Zijn visie was daarbij gericht op heel Afrika en hij zag Algerije als de poort die toegang zou geven tot het gehele continent. Om dit doel te verwezenlijken was het nodig in verschillende landen huizen te openen voor mensen die zich aangetrokken voelden tot het missie-ideaal van de pas opgerichte congregaties.
Een van de lijfspreuken van kardinaal Lavigerie was: “Gij moet de mensen benaderen in alle uiterlijke gewoonten, vooreerst door de taal, door de kleding, het voedsel, naar het voorbeeld van de Apostel”. Het is vanuit deze gedachte dat het habijt van de Witte Paters en de Witte Zusters veel leek op de kleding van de Arabieren en Moslims. Op 26 november 1892 stierf kardinaal Lavigerie op 67-jarige leeftijd te Algiers. De laatste jaren van zijn leven heeft hij vooral gewijd aan de strijd tegen de slavenhandel.
Louis Jamet, overste van St. Charles
In 1889 kwamen de Witte Paters Louis Jamet, pater de Louw, pater Gaudibert en broeder Theodoor per trein in Den Bosch aan. Omdat ze nog geen definitief klooster beschikbaar hadden, mochten ze gebruik maken van Huize Gerra in Haaren. Toen de eerste overste pater Louis Jamet samen met Alphons van Rijckevorsel het toekomstige bouwterrein van St. Charles bezocht was hij niet zo enthousiast. Hij vond het terrein erg drassig. Zijn mening veranderde echter toen in maart 1892 de verhuizing van Huize Gerra naar de Rijksweg in Boxtel plaatsvond. Zij werden hartelijk ontvangen door de Halse gemeenschap. En bijna een eeuw lang hebben de buurtbewoners en de Witte Paters lief en leed met elkaar gedeeld. Op 30 mei 1892 vertrok de eerste karavaan van Witte Paters naar Algiers. Inmiddels was er in Esch een spoorwegstation in gebruik genomen. Alphons van Rijckevorsel en de Witte Pater Louis James hebben een bemiddelende rol gepeeld in de komst van dit station in Esch. De aanwezigheid van een spoorweghalte heeft er zeker toe bijgedragen dat de Witte Zusters zich in Esch gevestigd hebben.
(verhaal gaat door onder de foto)
Deze foto is gemaakt in 1955, in het kader van het zestigjarig bestaan van het huis in Esch
Marie Salomé
Op 9 september 1869 kwam de eerste groep van 8 jonge Bretonse vrouwen aan in Algiers als antwoord op de noodkreet van Lavigerie: “Ik heb vrouwen nodig om de Afrikaanse vrouw te ontmoeten in haar dagelijks bestaan, om samen gist te zijn in hun leefmilieu”. Zo begon het avontuur van de Zusters Missionarissen van O.L. Vrouw van Afrika. Sindsdien hebben veel jonge vrouwen vanuit Europa, Amerika, en Afrika, gehoor gegeven aan de oproep van Lavigerie het leven te delen van duizenden Afrikaanse vrouwen.
Marie- Renée Roudant werd in maart 1847 in een boerengezin in Bretage (Frankrijk) geboren. Zij wilde religieuze worden maar wist niet welke congregatie te kiezen. Na een gesprek met haar nicht Yvonne, die als kandidaat-religieuze om gezondheidsredenen uit Algiers was teruggekeerd, begreep Marie-Renée dat dit het leven was waarvoor ze wilde kiezen. Zij was een van de 8 Bretonse vrouwen die gehoor gegeven hadden aan de oproep van kardinaal Lavigerie.
Tijdens haar noviciaat kreeg zij de kloosternaam zuster Maria-Salomé. Na haar eerste gelofte, in juli 1873, werd zij belast met de zorg van de jonge weesmeisjes, die door kardinaal Lavigerie waren opgenomen in een weeshuis. In 1874 werd ze naar Attafs gestuurd, een dorp dat Lavigerie had opgericht voor inmiddels volwassen weeskinderen. Vier jaar later begon ze in Ouadhias, in Kalybië een nieuwe stichting. Hier had ze samen met andere zusters haar handen vol aan een huishoudschool, een ziekenpost en aan het bezoek aan de omliggende dorpen. Na een jaar werd ze weer teruggeroepen naar Attafs waar ze overste werd van de plaatselijke zustergemeenschap. In 1880 stelde de kardinaal haar aan als novicemeester.
Haar deskundigheid bleef niet onopgemerkt. Op het Algemeen Kapittel van 1882 werd zij tot Algemeen Overste van de Witte Zusters gekozen. In 1886 werd zij herkozen als Algemeen Overste en dit ging door tot in 1925. Zij heeft deze functie 43 jaar vervuld en heeft er ook voor gezorgd dat de missie van de zusters werd uitgebreid vanuit Noord-Afrika naar het hele continent. Haar boodschap aan de communiteit was: “van elkaar houden en elkaar helpen”. Moeder Marie Salomé overleed op 18 oktober 1930, 83 jaar oud.
Hoe kwamen de zusters in Esch terecht? Dat, en nog veel meer wetenswaardigheden, lees je het complete verhaal van Nettie. Benieuwd?
