Een dienstbode, meid of knecht die in betrekking was, had meestal als enige bezit een afsluitbare houten opbergkist voor zijn of haar spulletjes. Traditioneel liep het dienstverband van knechts en meiden af op de feestdag van Sint Mathijs (St. Matthias) op 24 februari (in een schrikkeljaar was dat 25 februari).
In Uden was er op de maandag daarna de Sint Mathijs Mèrt. Die werd druk bezocht door de meiden en knechts, het was ook een beetje een huwelijksmarkt, want er waren maar weinig ontmoetingsplekken. Natuurlijk sloegen de jonge mannen het café niet over.
Op 1 maart ging op de boerderij het jaarcontract in. Met paard en kar werd de meidenkist dan op het nieuwe adres afgeleverd, zoals de tekening van Bernard van Dam laat zien. En er werd gezegd: zoon of dochter het huis uit, weer een eter minder. In de volksmond heette het de meidenkist, maar Vader noemde de kist altijd beleefd de dienstbodekist. Hij maakte ze ook.
In het kasboek vond ik daarvan twee vermeldingen: een voor Thies de Kuiper (van Duinhoven) uit het buurtschap Hoenderbosch en in februari 1935 voor M. Breeuwers, wonende op hetzelfde buurtschap. Bij deze laatste vermelding stonden ook de afmeting en de gebruikte materialen: 1 dienstbodekist: 80 cm lang, 50 cm breed, 40 cm diep, alles buitenwerks. Planken, slot, handvatten, 2 fitsen (scharnieren) en schroeven. Totaal ƒ 5,80.
De afgebeelde kist staat nu op zolder en is meermalen per van Gend & Loos verzonden geweest naar de diverse kloosters waar mijn broers verbleven hebben, getuige de aangebrachte etiketten. De kist heeft handgrepen en is afsluitbaar. Rechtsboven zit een bakje voor het opbergen van kleine spullen. Een stevige canvasband zorgt ervoor dat het deksel open kan blijven staan.
Deze kist is nu gevuld met Moekes laatst gedragen kleding: japon, hoed en haar zwarte mantel.
Martien vertelde hoe hij werd gemaakt. De kist werd eerst geheel in elkaar gespijkerd en nadien werd hij op dekselhoogte rondom ingezaagd. Het deksel paste dan altijd en trok zodoende niet meer.
Ik schreef ooit een oogstverhaal De meid op de mijt gezet, maar wanneer de verhouding goed was tussen de sexen, dan gebruikten ze ook wel eens samen de hooiberg volgens een gezegde: meid en knecht, het vrijt of vecht. In onze buurt gebruikte de knecht de hooiberg voor zijn middagdutje dat de kinderen dan wel eens verstoorden door stenen op het zinken golfplaten dak te gooien.
Dan was er ook nog een munitiekist, gebruikt door de missionaris Broeder Ambrosius van Missiehuis Mill Hill in Oosterbeek. Deze kist van 33 liter was in 1944 achtergelaten door bevrijders van Uden. Ambrosius vulde hem met zijn karige bezittingen.
In de vijftiger jaren bracht Van Gend & Loos hem naar zijn nieuwe benoeming in het St. Jozefs Studiehuis, Tongerlose Hoefstraat 173 (De Rooij Pannen) in Tilburg.
De meidenkist is inmiddels helemaal vervangen door de koffer, zelfs op wieltjes. Tijdens onze studiereis in de jaren ‘70 maakten we voor het eerst kennis met een mevrouw van wie de koffer wieltjes had. Dat werd al gauw “de mevrouw op wieltjes.”
Wat heb je weer een mooi verhaal geschreven. Fijn dat er mensen zijn zoals jij, die de herinneringen levend houden door middel van boeiende verhalen.
Norah
zei op 18 maart 2014 om 15:33
We hebben thuis een houten hutkoffer in de gang staan. Vroeger werden er dekens in bewaard door mijn moeder, nu al lang niet meer.
Hij behoorde aan haar vader die als jongeman als banketbakkersknecht in de leer ging vanuit Den Bosch. En kwam in het hele land terecht.
Mijn grootvader was van 1872, maar de kist/koffer is na ruim een eeuw nog in goede staat.
Norah
Piet Smits uit oirschot wel eens aanwezeig bij het IVN-Best
zei op 18 maart 2014 om 18:00
Het bericht van Norah komt mij bekend voor.
Wij hebben ook zo'n kist in de gang, en
ook ik heb begrepen dat het een dekenkist is. Deze is van mijn vader, en mijn vader was van 1887. In ieder geval ziet de kist er heel oud uit, en is goed voor de sjaals en handschoenen en mutsen.
Maar een mooi verhaal van Rini.
Rini de Groot.
zei op 30 november 2015 om 12:17
Afgelopen zaterdag had ik in Groningen een gesprek over
de wisseling van “dient verlening” op de boerderij in Friesland.
In dat gebied, van de groene weiden, was het moment van 12 mei gekozen,
bij de aanvang van het melkseizoen.
Anny Toonen
zei op 29 februari 2016 om 12:41
Mijn oom is als soldaat naar Indië geweest en heeft blijkbaar ook zo'n kist mee gehad. Stond later bij ons thuis boven bij de grotere dekenkist. Had dezelfde indeling en op het deksel zijn naam, registratienummer en onderdeel. In dit geval de Irenebrigade.
Rini de Groot.
zei op 18 februari 2019 om 20:56
Thuis vond ik de 'Dienstbode' kist van m,n broer gebruikt bij zijn verhuizing van het ene naar het andere Klooster. Tevergeefs zocht ik naar een juiste, kist benaming van een' verhuizende kloosterling.'
Rini de Groot.
zei op 22 december 2019 om 22:08
Mijn broer ‘uitgerangeerd‘ na zijn Tropenjaren in de Belg. Congo geniet in het Missiehuis Vrijland, Oosterbeek van z’n oudendag. Op zijn kamer stonden gestapeld twee groene stalen, ‘Meiden- Missie- kisten’. Ook voor hen geldt, woonruimte inkrimpen en werden de ‘containers’ thuis verdeeld. Als souvenir schonk ik de mijne als Surprise aan een nichtje, die was er natuurlijk dolgelukkig mee. Zeker met als opschriften: Basankusu Rep. Congo.
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 december 2019 om 10:32
Ik kan me de blijdschap van je nichtje voorstellen, Rini, dat is inderdaad aan bijzonder souvenir.
R. Freijters
zei op 27 december 2019 om 15:01
Het is inderdaad geweldig om zo’n kist die zulke reizen heeft gemaakt te mogen hebben. Deze krijgt bij mij een mooi plekje.
Rini de Groot.
zei op 21 februari 2023 om 16:02
Juist voor Mathijs, 20 februari 1929 en 20 februari 1932 schrijft Vader de levering aan M. Breeuwers Achterste Hoenderbosch: Een koffer, 2 maal geverfd f.10.00.
Annick De Paepe
zei op 10 maart 2023 om 16:51
Hallo
Mooi verhaal. Ik heb net dezelfde kist op zolder staan. Ik woon in het huis van mijn grootouders en die kist stond daar. Maar ik woon in België. Is dit een typisch Nederlands fenomeen of zou dit ook in België een gebruik zijn geweest.? Weet iemand dit? Bedankt alvast.
Rini de Groot.
zei op 17 maart 2023 om 21:31
Annick De Paepe,
misschien dat je bij het Openlucht Museum van Bokrijk in Geel informatie vind.
In de pochet uitgegeven 1961 van Dr. Jozef Weijns over Bokrijk is alleen de inrichting beschreven.
In Uden was er op de maandag daarna de Sint Mathijs Mèrt. Die werd druk bezocht door de meiden en knechts, het was ook een beetje een huwelijksmarkt, want er waren maar weinig ontmoetingsplekken. Natuurlijk sloegen de jonge mannen het café niet over. 
In het kasboek vond ik daarvan twee vermeldingen: een voor Thies de Kuiper (van Duinhoven) uit het buurtschap Hoenderbosch en in februari 1935 voor M. Breeuwers, wonende op hetzelfde buurtschap. Bij deze laatste vermelding stonden ook de afmeting en de gebruikte materialen: 1 dienstbodekist: 80 cm lang, 50 cm breed, 40 cm diep, alles buitenwerks. Planken, slot, handvatten, 2 fitsen (scharnieren) en schroeven. Totaal ƒ 5,80. 
Deze kist is nu gevuld met Moekes laatst gedragen kleding: japon, hoed en haar zwarte mantel.
In de vijftiger jaren bracht Van Gend & Loos hem naar zijn nieuwe benoeming in het St. Jozefs Studiehuis, Tongerlose Hoefstraat 173 (De Rooij Pannen) in Tilburg.
