Sluis III werd in 1917 gebouwd naar ontwerp van ingenieur C.L. Schuller tot Peursum van Rijkswaterstaat. Overigens gold dat ook voor de andere vier sluizen in het Wilhelminakanaal, die allemaal volgens hetzelfde ontwerp zijn aangelegd. Het waren alle vijf bajonetsluizen.
Sluiswachter in het bedieningshuisje (Reg. Arch. Tilburg)
De oude Sluis III
Omdat ten westen van Tilburg het verval in het Wilhelminakanaal groot was, werd bij de Sluizen I (in Oosterhout) en III gekozen voor een gekoppelde tweetraps-bajonetsluis. Sluis I is in 1972 vervangen door een nieuwe, rechte sluis. Sluis III is daardoor het laatste gave voorbeeld van dit type sluizencomplex.
Interieur bedieningshuisje (Reg. Arch. Tilburg)
In technisch opzicht laat het complex van Sluis III nog heel mooi de innovatie zien uit het begin van de twintigste eeuw. De ontwikkeling van elektromotoren was toen nog volop gaande, maar Rijkswaterstaat koos er toch voor om alle sluizen in het Wilhelminakanaal van zulke motoren te voorzien om de sluizen en de omloopriolen te bedienen. De bediening gebeurde vanuit het bedieningshuis dat steeds centraal naast de sluis is opgesteld.
Bron: Reg. Arch. Tilburg
De schutsluis zelf bestaat uit twee gekoppelde bajonetsluizen met boven-, beneden- en tussenhoofd. De sluishoofden zijn grotendeels opgetrokken in baksteen, met granieten slagstijlen in blokverband. Ook de hoeken van de deurkassen zijn in graniet uitgevoerd. Aan de ingangszijden zijn de hoofden bovendien voorzien van granieten dekzerken. De overige delen van de sluishoofden zijn voorzien van gietstalen aanslagstijlen.
De sluisdeuren hebben gietstalen halsbeugels die met stangen zijn verbonden aan panamawielen die weer door elektromotoren worden aangedreven. Deze panamawielen bevinden zich in de trottoirs langs de schutkolken.
Spuisluis (Reg. Arch. Tilburg)
Het vullen en legen van de schutkolken gebeurt via omloopriolen die in de gemetselde sluiswanden zijn aangebracht: deze zijn af te sluiten met behulp van elektrisch bediende cilinderschuiven. Het totale complex van Sluis III bestaat uit de sluis zelf, het bedieningshuis, een schakelhuis-pompstation , een dubbel woonhuis (voor de sluiswachter en de sluisknecht) en tenslotte nog een spuisluis, die in 1940 is aangelegd.
Tussenhoofd van sluis III
Sluis III is een Rijksmonument omdat het gehele complex nog in oorspronkelijke staat verkeert. Het vormt hiermee het laatste gave voorbeeld van dit type sluizencomplex uit de tijd waarin het Wilhelminakanaal werd aangelegd.
Nieuwe Sluis III
Maar om Tilburg beter geschikt te maken voor grote binnenvaartschepen was de oude Sluis III te klein. Het Wilhelminakanaal werd en wordt daarom aangepast om het tot en met Sluis III geschikt te maken voor binnenvaartschepen tot en met klasse IV (tot 1350 ton). Aanvankelijk lag het in de bedoeling om Sluis II en Sluis III te vervangen door één nieuwe sluis. Maar uit onderzoek bleek dat dit ongewenste gevolgen zou hebben voor de grondwaterstand in de omgeving. Daarop is gekozen voor een oplossing waarin zowel Sluis II als Sluis III worden vervangen.
De nieuwe Sluis III is in gebruik genomen in oktober 2017. Zij bevat de grootste composiet sluisdeuren van de wereld, met een afmeting van 6,2 m bij 12,5 m. Ten oosten ervan is een zwaaikom aangelegd, waar Klasse IV schepen kunnen keren. Ook de voorhaven benedenstrooms zal nog worden verbeterd. De oude Sluis III heeft nu alleen nog een functie als waterkering. De bouw van een nieuwe Sluis II is anno 2024 nog in voorbereiding.
Met dank aan Ed. Schulte, architect AvB, die ons attent maakte op de ontwikkelingen sinds 2010.
Bronnen: publicaties van Wageningen U&R (2011), het Brabants Dagblad, Omroep Brabant (2015-2017), Witteveen+Bos (2000) en Rijkswaterstaat (2024).
het is jammer dat de oude besturing is vervangen door een moderne ik weet dat ik als kind met een vriendje op de sluis bij zijn opa kwam en m'n ogen uitkeek naar de prachtig glimmende besturings handels die met een doek werden aangevat om roest op de handels te voorkomen nostalgie en verdwenen erg jammer.kwam vroeger veel op de sluis en het was 'n komen enn gaan van schepen zeker net na de oorlog en menig kitje kolen verdween in de kachel van de sluiswachter en de knecht .want wie appelen vaart die appelen eet nietwaar
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 21 juni 2011 om 13:51
beste Annemarie. Ik weet nog heel goed wie die man was Unk was z'n naam en z'n zoon wim volgde hem op aan de slui- s evenals z'n kleinzoon jac herreveld het vriendje dat nog steeds m'n vriend is en die nog steeds op de sluis woont heb er zeer mooie herineringen aan. fijn gespeeld gezwommen en in de bossenmenig uurtje doorgebracht met jac. de sluis wachter op de foto is niet erg duidelijk maar aan 't postuur te zien is 't jac Herreveld die enige jaren terug gepensioneerd is en smakelijk kan vertellen over z'n tijd als sluiswachter . met vr groeten jan Staps
jan staps
zei op 21 juni 2011 om 20:29
s'winters was 't voor de sluiswachter hard labeur als er ijs op het kanaal lag ze moesten dan de deuren ijs vrij zien te houden met 'n pikhaak dan was 't koud .Unk de oude sluiswachter was niet gemakkelijk hij was de baas op de sluis hij had ook veel werk gemaakt van z'n moestuin wekelijk 'n juweeltje was dat en wij kinderen mochten naar hartelust snoepen van 't fruit zoals bramen frambozen bessen appels en peren ik kon bij hem geen kwaad doen ook niet bij lien zijn vrouw die erg lief en niet te beroerd om ons 'n boterhammetje te geven als we moe en uitgehongerd waren van 't spelen in 't grote bos achter de sluis als we geluk hadden dan mochten we mee varen tot de loswal op 't goirke dan waren we bijna thuis . goeie ouwe tijd hij komt niet meer terug kom nog steeds erg gaag op de sluis d.w.z bij jac aan huis, de sluis is voortaan verboden toegang en de rust en stilte zoals vroeger is er ook niet meer . mooie jeugd herinneringen waar ik met veel genoegen aan terug denk
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 22 juni 2011 om 09:54
Beste Jan Staps, nu hebben de sluiswachters van sluis III een gezicht met een naam gekregen.
Het zijn toch hele aparte jeugdherinneringen, die zo uit een jongensboek zouden kunnen komen. Erg spannend allemaal. Ik kan me voorstellen dat u er met nostalgie naar terugkijkt. Ik heb extra van uw verhalen genoten omdat ik zelf vlak bij die buurt ben opgegroeid in Tilburg. Met uw goedvinden zet ik uw reactie ook als link bij de foto van onze collega's in Tilburg in hun fotobank. Hartelijke groet!
Jan Staps
zei op 24 juni 2011 om 22:30
aan het einde v/d oorlog werd de spuiduiker door de duitsers opgeblazen waardoor het kanaal leegliep ook alle bruggen moesten er aan geloven vooral mensen die in de stokhsselt en in de heikant woonden hadden grote problemen om op hun werk te komen voor onze jeugd was het dikke pret, prachtig weer de zomer van 1945 en in het kanaal kon je niet verzuipen want daar stond bijna geen water meer in, van vleugeltanks vd amerikaanse jacht vliegtuigen werden bootjes of kano's gemaakt dikke pret was ons deel de hele jeugd uit onze buurt lag in het nagenoeg leegelopen kanaal dat waren nog eens tijden maar alles is weer hersteld, maar ik kan er wel 'n heel boek van schrijven
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 27 juni 2011 om 12:06
Uw jeugdherinneringen lezen als een spannend jongensboek. Dus laat ons vooral meegenieten!
Jan staps
zei op 27 juni 2011 om 16:43
in 1948 mochten we zwemmen in het wilhelmina kanaal uitsluitend personen v/h mannelijk geslacht de meiden dus niet maar die zwommen er dus wel en hoewel meneer pastoor er zijn banvloek over uitsprak de meiden hadden daar scheit aan. soms kwam de politie en nam dan de kleren mee de meiden moesten dan in badpak naar huis daar was d'n ouwenheer niet zo blij mee, bernard cuijpers voorzag in dit probleem door er 'n tentje neer te zetten kwam er dan zo'ne vethol dan doken ze allemaal in 't tentje van d'n bernard de zwem pret duurde niet erg lang meneer pastoor had zo z'n netwerk dus werd het verboden we zwommen nog wel in 't kanaal maar dichter bij huis. zag je 'n polietieagent dan pakte je gauw je kleren en zwom dan vlug naar de overkant met een hand boven water, kwamen er twee dan had je 'n probleem alles en iedereen heeft denk ik in het kanaal zwemmen geleerd en als er ene dreigde te verzuipen dan stonden er genoeg klaar om 'm er uit te vissen. nader hand mochten we legaal zwemmen tussen de brug v/d heikant en de heikantse baan alleen ook weer de mannen je meid zat aan de overkant die mocht niet aan de zwemmers kant komen ja ja ze wisten wel wat goed voor ons was de groeten van jan
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 28 juni 2011 om 21:49
Ja, het Wilhelminakanaal was voorbehouden aan het sterke geslacht, hoor ik wel. Wat zullen die meisjes een straf hebben gehad, als ze in hun badpak thuis kwamen...
Mooie jeugdherinneringen, we kunnen er geen genoeg van krijgen!
F.Faro
zei op 26 december 2016 om 14:00
ik zoek een foto van de voormalige houten noodbrug aan de dongense weg 1950.voor mijn levens verhaal. B.V.B.Dank.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 28 december 2016 om 13:30
In onze fotocollectie kan ik geen foto van deze noodbrug vinden, maar had u al eens op de site van het Regionaal Archief Tilburg (www.regionaalarchieftilburg.nl) gekeken ?
Liny Unk
zei op 22 februari 2021 om 12:54
Hallo allemaal. Zo leuk om deze site te zien. Ik ben Liny Unk gehuwd met Pijnenburg.
Ik zelf ben met mijn 2 jaar daar komen wonen en dat tot mijn huwelijk. Mijn ouders waren Wim Unk de sluismeester die je op de foto ziet voor het sluiswachters huisje. Wij woonde op nr 7 en mijn oma en opa ( bereid) Unk woonde op nr 5. Maar dat is eerder in de tijd ook de oorlogsjaren. Mijn vader Wim is daar opgegroeid. Later hebben mijn ouders nog in de bungalow op het eilandje gewoonte Ook ik en mijn broer hebben daar leren zwemmen. En ook leren schaatsen, want het kanaal lag daar vaak dicht Heerlijke winters en mooi natuurlijk. Het kruisende ijs en de de ijsbrekers.
