Krijgsheer Maarten Schenck van Nijdeggen, Heer van het Afferdense Kasteel Blijenbeek, was gedurende twaalf jaar de sleutelfiguur in de geweldsorgie van oorlogen en veldslagen in het gebied tussen Utrecht, Groningen, Düsseldorf, Bonn en Venlo.
Maarten Schenck heeft al lang de historische reputatie van krijgsheer met een nauwelijks te volgen carrière. Historica Olga van den Broek (woonachtig in Bergen) heeft de twaalf jaren (1577-1589) van zijn intensieve militaire operaties precies vastgelegd. Zo is nu duidelijk welke partijen hij diende en in welks belang hij het tij van de oorlogsvoering in de woelige beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog deed keren.
Tot 1583 beschermde hij de Spaanse belangen tussen Nijmegen en Venlo, daarna vocht hij voor de Nederlandse staat in wording. Hoe de bevolking hier deze woelige jaren met brandschattingen en oorlogscontributies onderging, komt in het boek 'en passant' aan de orde. Meer aandacht krijgen de onderhandelingen met de Spaanse machthebbers in Brussel, Den Haag en de Koningin van Engeland.
Orgie van geweld in Maasland en Gelre
Veel kastelen in de streek van Maas en Rijn waren bolwerken in de toen woedende oorlogen. Blijenbeek en Boxmeer, Well en Geijsteren, klooster Graefenthal en Wachtendonck, Arcen en Schloss Haag moesten beschermd worden dan wel aangevallen. Als Maarten verscheen rond de vestingsteden aan Maas of Rijn, betekende dat rampspoed in Grave of Wesel, Venlo dan wel Nijmegen, Rijnbergh en Bonn.
Veldslagen waarin de Heer van Blijenbeek betrokken was zoals bij Hardenberg (in 1580) - Schencks overwinning wordt te boek gesteld als 'schande voor het Staatse leger' - of Amerongen (in 1585) deden de kansen keren ten gunste van Spanjaarden dan wel Staatsen. Bij Oostendorp, gelegen tussen Duisburg en Münster, overmeesterde hij in juli 1589 de Spaanse troepenmacht met als verlies 'om en nabij duizend doden.' Het werd geen opmaat naar eeuwige roem in de Nederlandse Republiek; een paar dagen later kwam hij zelf bij Nijmegen om het leven.
Verdrinkingsdood
Op 10 augustus 1589, op de vlucht na een mislukte aanval op de Waalstad, verdronk Maarten Schenck van Nijdeggen. Hij raakte te water en zijn harnas deed de onverschrokken krijgsman verdrinken. Pas toen in 1591 Prins Maurits van Oranje Nassau Nijmegen veroverd had op de Spanjaarden, werd hij herbegraven in de Stevenskerk. Alleen uit archieven is afgeleid dat zijn resten naamloos zijn bijgezet in het graf van Catharina de Bourbon, de moeder van Karel van Gelre. De aanduiding Schenckenschans als het verdedigingsbolwerk in de Rijn boven Kleef heeft zijn naam beter in herinnering gehouden. De sinister uitziende ruïne van zijn stamhuis -nabij golfbaan Bleijenbeek- leidt de verbeelding gemakkelijk naar gruwel en geweldpleging.
Oorlogscarrière
De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) was in volle gang. Maarten Schenck van Nijdeggen nam in 1576 huis Blijenbeek en de Heerlijkheid Afferden met geweld in en maakte het tot een schaakstuk voor zijn eigen machtspositie in deze strijd. Hij vocht voor de Koning van Spanje, voor de aartsbisschop van Keulen, voor graaf Leicester de vertrouweling in Holland van de Engelse koningin Elisabeth en tegelijk ook streed hij voor de Verenigde Nederlandse Provinciën. Blijenbeek fungeerde daarbij als machtsbolwerk, uitvalsbasis en gevangenis. Maarten veroverde in zijn adembenemde oorlogscarrière gebieden tusen Groningen en Bonn, maar verloor er even zovele. Was de houwdegen van de Spaanse machthebbers in Brussel even gemakkelijk een speerpunt van de opkomende Nederlandse Republiek. Dit allemaal gevolg van zijn ambitie om Kasteel Blijenbeek te behouden als familiestamhuis.
Zijn buurman van het Boxmeerse kasteel, Willem van den Bergh, had zijn positie als Vrijheer weten te beschermen met diplomatieke acties. Maar Maarten, 'de onverschrokken-wrede, geniaal-beestachtige Heer van Blijenbeek', kon echter niet anders dan pogen deze uitkomst te behalen met geweld en oorlogshandelingen. Blijenbeek leverde door Maarten een specifieke bijdrage aan het verloop van de Tachtigjarige Oorlog en daarmee aan de wording van Nederland. Zelf moest hij in 1589 zijn onbezonnenheid bekopen met vierendeling en tekijkzetting van de lichaamsdelen op de toegangspoorten van Nijmegen. Gelukje voor hem was dat hij toen al eerder door verdrinking was overleden.
Het spannende boek 'Maarten Schenck van Nijdeggen - carrière in oorlogstijd' geschreven door Olga van den Broek is verkrijgbaar bij o.a. Van Dinter Media Boxmeer, Primera Bergen en andere boekverkopers. Prijs: 12,50 euro.
