Oisterwijk staat bekend om zijn vele vennen. Vanouds trok dit bezoekers van heinde en verre. Daarom richtte een aantal protestantse notabelen hier in 1908 een van de eerste VVV’s van Nederland op, met als doel het toerisme in de gemeente te bevorderen.
Staalbergven (bron: Regionaal Archief Tilburg)
De toeristen genoten van het vennengebied ten zuiden van het dorp. Ze wandelden er en bij warm weer werd er ook wel eens in de meertjes gezwommen. Aanvankelijk was dat op eigen risico, maar de nieuwe VVV nam al gauw de verantwoordelijkheid voor het gedrag van baders en zwemmers op zich.
Ribbius Peletier
Met toestemming van eigenaar Gerlacus Ribbius Peletier (Utrecht 1856-Utrecht 1930) werd het Staalbergven als natuurbad ingericht. Er werd een houten huisje voor de zwemmers neergezet. In 1911 was de Oisterwijksche Bad- en Zwemvereeniging (OBZV) opgericht en die ging het Staalbergven beheren. Naast zwemgelegenheid voor heren en dames afzonderlijk waren er ook uren waarop gemengd kon worden gezwommen.
Het badhuis in 1930
Protesten van katholieke zijde tegen dit gemengd zwemmen leidden tot een wijziging van de Algemene Politie Verordening: zwemmen en baden in het openbaar werd verboden. Het Staalbergven lag echter op particulier terrein en leden van de OBZV en introducé(e)s konden ongestoord van het water blijven genieten.
Dat veranderde na het overlijden van Ribbius Peletier in 1930. De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten kocht het Staalbergven aan, met financiële steun van de gemeente Oisterwijk, die in ruil daarvoor inspraak kreeg in de exploitatie.
Zwembad Staalbergven in 1930
Ribbius Peletier had - voorzienig - in zijn testament overigens nog wel tegenmaatregelen genomen: hij had bepaald dat er in het Staalbergven minstens vier uur per dag gelegenheid moest blijven voor gemengd zwemmen.
Het eerste jaar bleef de OBZV de zwemgelegenheid exploiteren, maar daarna werd onder grote druk van met name katholieke zijde het contract opgezegd. Een in allerijl opgerichte Stichting Bad Oisterwijk nam de exploitatie van het Staalbergven over.
Advertentie van het Staalbergven op een flyer voor een toneelstuk in het openluchttheater in Oisterwijk (1939)
Opening nieuw zwembad in 1969
Gemengd zwemmen bleef dankzij Ribbius Peletier mogelijk “in de daarvoor aangewezen zwembassins gedurende de uren, waarop gemengd zwemmen is toegestaan”. Tegen gemengd zonnebaden – dat in het verleden oogluikend was toegelaten – werd voortaan streng opgetreden. Het bad werd minder elitair: de prijzen gingen omlaag, werklozen konden op bepaalde uren gratis zwemmen.
Het zwembad in 2011
Eind jaren zestig is naast de oude zwemgelegenheid het nieuwe openluchtzwembad Staalbergven met een verwarmd bassin aangelegd. Moesten de leden van de zwemvereniging in de jaren zestig in het koude seizoen nog naar Udenhout, vanaf 1975 konden ze in het eigen Oisterwijkse binnenbad “De Leye” trainen.
Geboren in 1959 heb ik er als klein manneke wat kou geleden om mijn zwemdiploma te halen maar later veel lol gehad. Water, zand, gras, bos: wat wil je nog meer. 's-Winters schaatsen, soms met verlichting. Helaas gaat op termijn het natuurbad "teruggegeven worden aan de natuur". De Leye gaat helaas ook dicht (te duur en de gemeente kan geen commerciele exploitant vinden). Gelukkig hebben we de foto's nog...
Henk Buijks, namens BHIC
bhiczei op 23 februari 2012 om 08:10
...en de herinneringen, @Peter! Maar inderdaad: zo'n rechttoe-rechtaan betegeld zwembad haalt het niet bij een natuurbad. En jammer dat hele generaties kinderen nu minder vanzelfsprekend dan jouw generatie een zwemdiploma zullen halen.
Peter
zei op 23 februari 2012 om 22:36
Henk, heb zojuist 'n oude foto gestuurd naar vragen@bhic.nl (uploaden lukte niet) waarop de scheiding tussen dames- en herenzwemmen duidelijk zichtbaar was. Misschien kun je er iets mee.
Henk Buijks, namens BHIC
bhiczei op 24 februari 2012 om 09:40
@Peter, 'n schitterende plaat met die schutting dwars over het ven! Daar kunnen wij zeker iets mee, ook voor de Roomse Kaart van Brabant waar we druk mee bezig zijn.
In die Roomse Kaart komen naast gegevens over kerken, kloosters en religieuze ordes ook verhalen over de dagelijkse beleving van het katholicisme. Daar hoort ook de schutting in het Staalbergven bij. Dat gold althans vanaf 'n bepaalde leeftijd, want vóór de schutting zie je naast vrouwen en meisjes wel KLEINE jongens. Maar gelukkig staat er een meisje verlangend over de schutting te kijken...
Vriendelijke groet en dank!
Rini Pijnappels
zei op 24 november 2020 om 20:58
De dag dat het nieuwe verwarmde zwembad staalbergven geopend is was ik ook aanwezig , wij wilden natuurlijk in het nieuwe bad zwemmen maar (als ik mij goed kan herinneren ) mochten wij er niet in want er zat teveel chloor in . weet iemand daar nog iets meer van?
Marilou Nillesen
bhiczei op 29 november 2020 om 09:22
Hoi Rini, ik kan me voorstellen wat voor een teleurstelling dat moet zijn geweest. Het kan haast niet anders of ook andere kinderen van toen moeten daar nog herinneringen aan hebben... We wachten af!
