Udense soldaat veroordeeld voor 'desertie'

De Nederlandse troepen komen er in het ‘Waterloo dispatch’ van Wellington bekaaid vanaf. Terwijl ze op 18 juni 1815 toch een wezenlijk aandeel hadden in de geallieerde overwinning op het leger van keizer Napoleon.

Het legeronderdeel van Jan Peter van Schijndel maakte deel uit van de 3de Divisie Nederlandse Infanterie onder Luitenant Generaal Baron David Hendrik Chassé (‘General Bajonet’).
Deze divisie bestond uit ongeveer 7146 man.
Jan Peter’s bataljon, het 19de Nederlandse Flankeurs, stond onder bevel van Majoor H. Boellaerdt, (plm 467 man) die op zijn beurt onder bevel stond van Kolonel H. Detmers (1ste brigade, plm. 3298 man). De compagnie van Jan Peter zal ongeveer 100 tot 150 man geteld hebben.

Jan Peter zag geen actie bij Quatre Bras op 16 juni 1815, al werd de 3de Divisie wel op weg daarheen gestuurd. Diezelfde avond werden ze naar Nivelles (Nijvel) gedirigeerd.

Op 17 juni wordt rechtsomkeert gemaakt, en trok Chassé’s Divisie in de stromende regen terug richting Brussel.
Bij Kasteel Hougoumont, aan de rechter (west) zijde van het slagveld van Waterloo (Waterloo ligt drie kilometer verderop) werd halt gehouden, maar ongetwijfeld op het moment dat de manschappen het zich comfortabel wilden maken, kwam het bevel zich verder terug te trekken op Braine l’Alleud (Eigenbrakel), een kleine 2500 meter van het centrum van Wellington’s linie.

Wellington wantrouwde de Nederlandse troepen. In de jaren daarvoor had Chassé immers, evenals veel van zijn manschappen, ijverig voor Napoleon gevochten. Bij Braine l’Alleud mocht Chassé met zijn divisie de komende veldslag standhouden teneinde de rechterflank (lees aftocht) van Wellington te dekken, mocht Napoleon met zijn leger doorstoten.

Op 18 juni, tijdens de veldslag bij Waterloo, bleef Jan Peter van Schijndel met zijn kameraden tot in de avond enkele heggen bewaken.
Pas bij de laatste aanval van Napoleons Keizerlijke Garde, rond 19:00 uur, werd Chassé met Detmers 1ste bragade, waar het 19de Flankeurs onder viel, naar voren bevolen, om de Britse troepen van Maitland te ondersteunen bij het verjagen van de Garde Impériale.
Er bestaat een anekdote van vaandrig Macready (33ste regiment/ 73ste regiment onder Colin Halkett), die ons vertelt wat er gebeurde, op het moment dat de geallieerden de tweede golf aanvallende garde grenadiers op de vlucht joegen:
‘(…) Een flinke colonne van Nederlandse infanterie (de eerste die we die dag zagen), tromroffelend en schreeuwend als gekken, met hun sjako’s op de bajonet, passeerde ons op korte afstand, zodat wij hen konden zien en naar hen lachten. Hierna verdwenen ze snel. Wij legden de wapens neer, maakte een praatje met elkaar en gingen met de rest op de grond liggen (…)’
De plaats van handeling is heden ten dagen op het slagveld onder Waterloo nog mooi terug te vinden, nabij de monumenten van kurassier luitenant Demulder en kapitein Mercer van de Royal Horse Artillery.
Jan Peter van Schijndel heeft dit glorieuze moment dus gemist, omdat hij zijn gewonde korporaal moest wegbrengen.
Detmers achtervolgde de vluchtende gardetroepen tot Maison de Roi bij Plancenoit, waar men de Pruisen ontmoette.

Toen Jan Peter terugkwam was de slag kennelijk voorbij en zijn legeronderdeel pakweg drie kilometer verderop. Die ‘Russen’ die hij ontmoetten waren waarschijnlijk Pruisische soldaten, aangezien er geen Russische troepen bij Waterloo aanwezig waren.
Het was of werd al donker en aangezien het uniform van een Nederlandse Flankeur wel wat weg heeft van dat van de Franse Lichte Infanterie, hebben de Pruisen hem mogelijk voor een fransman gehouden. Er waren die avond (mede door de dichte wolken kruitdamp!) meerdere gevalletjes ‘vriendschappelijk vuur’ tussen Pruisen en Geallieerden.
Mocht dat zo zijn, dan kwam Jan Peter er nog goed vanaf. Menig vluchtend fransman overleefde die dag een ontmoeting met Pruisische soldaten niet!

(bronnen: Mark Adkin, the Waterloo Companion
Gareth Glover,the Waterloo Archive; British Sources)

Wie weet hoe ik mijn voorvader, een preissische derteur, op kan zoeken i n de register deserteurs van de preusschen

Hallo Pieter, mogelijk kom je verder in dit archief:

https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.05.10.14

Succes!