skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman Bhic

Vaccinatiebewijs voor een pokkenbriefje

Naam van 'den ingeënten persoon' met daaronder de melding of de inenting zich voldoende heeft ontwikkeld. Van halverwege negentiende tot diep in de twintigste eeuw vinden we stapels van deze vaccinatiebewijzen terug in onze archieven.

Handzame gele kaartjes, alsof het om een voorgedrukte ansichtkaart gaat. Een dergelijke vaccinatiebewijs, in de volksmond bekend als pokkenbriefje, bepaalt in de 19de eeuw wel of je al dan niet toegang krijgt tot je school.  

Eerst een stap terug in de tijd, nog ver voor die 19de eeuw. Pokken is dan al eeuwenlang een gevreesde besmettelijke ziekte die op verschillende plekken in de wereld opduikt. De opluchting is groot als er eind achttiende eeuw een vaccin tegen de pokken op de markt komt. Een middel dat werkt want na vaccinatie gaat het aantal dodelijke slachtoffers dat jaarlijks aan de ziekte bezwijkt fors naar. Maar argwaan rond het prikken – en of het echt nodig is – bestaat ook dan.

Gouden medaille


De gouden medaille -7316 Gemeentebestuur Lith, 1810 - 1939 inv 945

Koning Willem I probeert het aantal vaccinaties om hoog te krikken en komt in 1816 met een lumineus idee: een gouden ‘Medaille voor Koepokkenvaccinatie’. Artsen die bewijsbaar meer dan honderd personen hebben ingeënt met het koepokkenvaccin krijgen dit kleinood uitgereikt. Zoals L.A. Bokstart, medisch dokter te Lith, die ‘als blijk van erkentelijkheid voor de bewezen diensten aan het vaderland door het bevorderen van de koepokinenting’ de medaille mag ontvangen. Naast de eer heeft de medaille een economische waarde van zo’n vijftig gulden.

In 1823 pakt de overheid het meer doortastend aan: wie zijn kind naar school wil laten gaan heeft een bewijs van vaccinatie nodig. Geen pokkenbriefje, geen les. Want pokken blijft een hardnekkig virus, zeker in Brabant.


uit de Graafsche Courant 1888

De Graafsche Courant van mei 1890 geeft ons een inkijkje hoe het dan in Brabant is gesteld. “In de vijf laatste jaren bedroeg het aantal sterfgevallen in Nederland 184, waarvan in 1884 62, in 1885 31, in 1886 72, in 1887 18 en in 1888 1.” Koploper van de provincies is met kop en schouders Brabant met 107 slachtoffers (en nummer twee is Zuid-Holland met ‘slechts’ 51 doden).

Ook van de hand van de bekende huisarts dokter Wiegersma uit Lith vinden we diverse pokkenbriefjes terug, met name rond de eeuwwisseling. De gemeenteverslagen van het dorp uit die periode melden dat onder de ‘heerschende ziekten’ pokken niet voorkomt.

 Meer over vaccinatiebewijzen of koepokinentingen in onze archieven vind je hier.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen