skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Stef Uijens
Stef Uijens RA Tilburg

Van vriendschap naar doodslag

Henk Beijers
Henk Beijers
vertelde op 1 augustus 2019
bijgewerkt op 2 augustus 2019
Het ene moment drinken ze gezellig een paar potten bier, het andere moment hebben ze slaande ruzie. En dan zijn de gemoederen niet meer te bedaren in 1621 in Berghem, met alle noodlottige gevolgen vandien.

Illustratie: Vechtpartij, Monogrammist VH (17e eeuw), ca. 1640 - ca. 1660 via Rijksstudio

Goossen Rycken is rond de 25 of 26 jaren oud. Op 1 mei 1621 verschijnt hij te Berghem in het kwartier van Maasland ten huize van Marcelis Jan Cuypers. Bij hem zijn diverse andere personen. Ze hebben er samen ‘int minnelycke’ enkele potten biert zitten drinken.

Op een gegeven moment slaat hun vriendschap om in ergernis en, bevangen door de drank, loopt de ruzie hoog op. Vanuit diverse kanten van het huis rennen de gasten de misse op en het ontaardt in allerlei kijverijen. Opeens is het Jan Geeraert Thonissen die Jacop Willems met een drinkpot slaat, omdat die een zekere Reyntken, met de bijnaam Padde, in een sloot of gracht had geduwd.

In den graeve

Als die daar spartelend probeert uit te komen wordt hem toegeroepen: “Daer leecht Reyntken die Padde in den graeve”. Het draait tenslotte uit op een worsteling en de ene messteek volgt de andere op. Geeraert krijgt daarbij een stevige steekwond aan zijn linker schouder, waaraan hij enige dagen later overlijdt. De dader is lange tijd voortvluchtig gebleven, maar verzoekt nu om remissie. Na advies van de schout van Maasland wordt hem die toegekend.

Deze bijdrage van Henk Beijers maakt onderdeel uit van een serie korte verhalen over 16de – en 17de – eeuwse Brabanders, ontleend aan de Remissieboeken uit de Rekenkamer Delen van het Algemeen Rijksarchief Brussel RANB - toegangsnummer 1107 inventarisnummers (655.7.194v – februari 1623).

Reacties (4)

Mariët Bruggeman
Mariët Bruggeman bhic zei op 2 augustus 2019 om 09:03
Als de drank is in de man......
Mooi verhaal Henk, het is altijd weer zo frappant om te lezen dat er door de jaren heen zo weinig veranderd!
Theo Strik zei op 20 december 2019 om 13:37
Lees ik het verkeerd of ....

Er staat dat Jan Geeraert Thonissen slaat met een drinkpot.
Verderop staat dat Geeraert een steekwond krijgt waaraan hij overlijdt.

Is bij 'Jan Geraert Thonissen' bedoeld Geraert Thonissen, of bij 'Geraert' bedoeld 'Jan' ?

Er was in Berghem een Jan Geraert Thonissen, geboren ca. 1597 en die een broer was van mijn verst bekende directe voorvader Daniel Gerrit Thonissen Stricx. In de Rekeningen van de armmeesters van Berghem 1621-1623 wordt op 10 juli 1621 (dus kort na het voorval) melding gemaakt van 'de kijnderen van Gerit Thonissen zaliger'. Dit nogmaels in 1623 waarbij expliciet wordt vermeld dat Jannen Gerit Thonis (aangenomen als een van die kinderen) de achterstallige rente heeft voldaan.

Overigens waren dit soort steekpartijen bepaald niet uitzonderlijk. In het schepenbankarchief van Berghem ben ik (in de 18e eeuw) regelmatig verslagen van dergelijke voorvallen tegengekomen.
Theo Strik zei op 21 december 2019 om 12:56
Vanmorgen nog even gekeken op de site van Henk zelf, en daar de transcriptie van de registratie waarop het verhaal gebaseerd is aangetroffen. Daaruit blijkt dat degene die door messteken enkele dagen na de ruzie kwam te overlijden was GEERAERDT ANTHONISSEN, de vader dus van Jan Geeraert Thonissen. Waarschijnlijk is hij de Gerit Thonissen die in 1606 schepen was te Berghem (bron: Bossche Protocollen) en borgemeester te Berghem in 1607 (bron: Dorpsrekeningen Berghem 1606-1607).

Ik vrees dat deze Geeraerdt Anthonissen inderdaad ook de vader is van Daniel Gerrit Thonissen Stricx, en dus mijn meest directe voorvader STRIK die om het leven zou zijn gebracht.

De tekst van de transcriptie van Henk (van zijn eigen site dus) luidt als volgt:
Supplicatie ontvangen van GOOSSEN RYCKEN oud 25 of 26 jaren, waarin hij verklaart, dat hij op 1 mei 1621 dus al meer dan een jaar geleden, te BERGHEM was in het kwartier van Maasland ten huize van MARCELIS JAN CUYPERS in gezelschap van diverse anderen om samen ‘int minnelycke’ een of twee potten bier te drinken. Toen is ‘hunne mutuele vrientschap in een arger vergaen als wesende gebeurt dat, metten dranck bevangen, gaende vuyt de hoecken vanden voors. huyse naer de missie [vgl. de misse] , syn aldaer kyvende ende twistbaer geworden, toe gecommen na…des suppliants beste kennisse dat JAN GEERAERT THONISSEN met enen drinckpot sloech JACOP WILLEM deur dyen dat hy eenen van hunne geselscappe genoempt REYNTKEN was gestooten in sekeren grecht ende byden selven Jacop Willemssen worde genoempt PADDE ende geseecht heeft ‘daer leecht die padde Reyntken inden graeve’ ende dat sy alsoo over malcanderen vallende hem aldaer oick heeft gevonden den persoon van wijlen GEERAERDT ANTHONISSEN, den suppliant vragende wat hy van synen sone woude hebben ende soo voirts commende in voerdere woorden ende gevecht, den steecke opden anderen naer malcanderen brengende, denselven Geeraerdt Anthonissen byden suppliant is eenen steecke gebracht omtrent syne slincke schouwere, daervan hy eenige dagen daernae is commen te overlyden’. De dader is enige tijd voortvluchtig gebleven maar heeft uiteindelijk om remissie verzocht en na schriftelijk advies van de schout van Maasland wordt hem de remissiebrief verleend – februari 1623.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 23 december 2019 om 11:55
Ah goed opgemerkt, Theo. Goed dat je dat hier verder duidt en wat bijzonder dat daarin ook een link naar je eigen familiegeschiedenis terugvindt.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen