Het is ruim 250 jaar geleden, dat de Kleine Kapel in Luyksgestel in 1772, op de hoek van de Kapellerweg met de Molenstraat werd gebouwd. Twee-en-een halve eeuw staat dit sobere gebouwtje daar in de schaduw van een monumentale linde, waarvan de wortels het kapelletje steeds verder dreigen op te tillen. Een gegeven waar de groenman van de gemeente Bergeijk, de inmiddels gepensioneerde Hans Verdonk, enige tijd terug al aandacht voor heeft gevraagd.
Deze, in de volksmond aangeduide ‘Kleine Kapel’, was ter onderscheid van de verder op de Kapellerweg gelegen Grote Kapel, of kapel van het H. Kruis. Echter, deze kleine kapel heeft wellicht nog een veel mooiere naam en bovendien een bijzonder aandoenlijke geschiedenis. De Crijten-kapel ook wel Creijten-kapel geschreven.
Crijten-kapelletje met in de verte de ruim een halve eeuw oudere H. Kruiskapel (foto: Jan van den Dungen, Luyksgestel)
Maar hoe komt deze kapel aan de naam Crijten-kapel? Dat was in die tijd in Luyksgestel, maar ook de omgeving van Hilvarenbeek/|Tilburg en Zuid-Limburg toch een familienaam en die bovendien ook nog eens op verschillende manieren geschreven werd. Crijten, Krijten, Creijten, maar ook Kreiten of Kreijten, het maakte niet uit. Als je de naam uitsprak klonk hij hetzelfde en schrijven of lezen konden de mensen half 18e eeuw heus niet allemaal. Het echtpaar Willem en Maria Crijten-Hesemans had zich ooit laten ontvallen, als in hun huwelijk een kind zou worden geboren, zij als dank daarvoor een kapelletje zouden bouwen. Nu was Willem 40 jaar toen hij op 29 maart 1759 trouwde met Marie, die wel 16 jaar jonger was. De tijd passeerde en ook na 12 huwelijksjaren was hun innerlijke wens nog niet vervuld en Willem was inmiddels de 50 al ruim gepasseerd.
Getuige
Bij het huwelijk van het paar was destijds Rumoldus van Eijndhoven, een naaste buur van Willem, hun huwelijksgetuige. Het toeval wil nu, dat er in het gebied de Venackers op 19 april 1771 een meisje te vondeling was gelegd: het kindje kreeg bij haar doop in de Martinuskerk door Pastoor Gillis van Aken de naam Lucia. Het is gebruikelijk bij de naamgeving van vondelingen, dat er dikwijls een overeenkomst wordt gezocht met de vindplaats. En alzo geschiedde. Lucia kreeg de achternaam Venneker en de doopheffers waren, Rumoldus van Eijndhoven en Maria van de Rijdt. De handgeschreven doopaankondiging gebeurde uitvoerig in het plaatselijke doopboek en dat maakt ook letterlijk melding in (potjes-)Latijn van de vindplaats “filia exposita vico dicto den Venneker cui imposin nomen Lucia”. Willem en zijn vrouw Marie Crijten hielden echter woord nadat zij de zorg kregen over Lucia en zij lieten spoedig hierna deze veldkapel bouwen, die dit jaar 250 jaar bestaat en door ouders met een kinderwens in de loop der eeuwen talloze malen werd bezocht.
Een extract van de doopakte van 19 april 1771. Vertaling: "Op 19 april is onder voorwaarde gedoopt het getoonde meisje/dochter uit de buurt genoemd den Venneker, aan wie de naam Lucia is gegeven, echter als familienaam Vennekers. Doopgetuigen: Rumoldo van Eijndhoven en Maria van der Rijd(t)"
Zorg
Ook hebben vroegere buurtgenoten zoals families Eijkholt, Van Grootel, Vercammen, Verdegaal, in ’t Veld, Smets, Hoeks, Van Herk, Van den Enden en Bax en tal van vroegere en latere bewoners als een goed huisvader/moeder voor de kapel gezorgd door een oogje in het zeil te houden, door deze te poetsen, verse bloemen te plaatsen en na wat baldadigheid zelfs voor een getralied hekwerk te zorgen. De Crijten-kapel is al jaren terug aangewezen als gemeentelijk monument, waardoor eerst de gemeente Luyksgestel en later Bergeijk verantwoordelijkheid draagt voor de gebouwelijke situatie. Zo zorgen vereende krachten als het ware al twee-en-een halve eeuw samen voor een te vondeling gelegde baby.
Marilou Nillesen
bhiczei op 21 december 2023 om 09:25
Hallo Jan, bedankt voor deze bijdrage en mooi hoe je de kern samenvat: dat vereende krachten al twee-en-een halve eeuw samen zorgen voor een te vondeling gelegde baby. Een prachtige kerstgedachte.
