Door het afsluiten van het Volkerak in 1969 en het Haringvliet twee jaar later viel de getijdenstroom aan de noordkant weg. Aan de zuidkant bleven eb en vloed elkaar afwisselen tot 1987, toen de Philipsdam gereedkwam. Sindsdien liggen de Volkeraksluizen in water dat weinig hoogteverschil kent.
De sluizen hadden niet alleen te maken met hoogteverschillen, maar ook met de scheiding tussen zoet en zout water. Hollands Diep en Haringvliet waren zoet en belangrijk voor de drinkwatervoorziening. Daar mocht dus niet teveel zout water vanuit het zuiden in terecht komen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen als alle sluizen tegelijk gebruikt zouden worden. Dus was er eerst toestemming van de hoofdingenieur nodig voordat de derde sluis gebruikt werd.
Een technische oplossing om zoet en zout water van elkaar gescheiden te houden was het gebruik van een zogeheten luchtbellenscherm bij de sluisdeuren. Door een pijp met gaatjes werd lucht geblazen. Dat leverde niet alleen een bellenscherm op, maar ook soms hilarische taferelen. Aan boord had je vaak wc's die de inhoud direct in het water loosden. Als daar geen afsluiter op zat, en de schipper voer over dat bellenscherm, zat het toilet meteen helemaal onder. Het spoot gewoon alle kanten uit.
Ook voor jachten waren de bellenschermen een te nemen hindernis. Jan van Horne: "Er werden soms termen gebruikt die in geen enkel woordenboek te vinden zijn." Als een jacht namelijk niet voldoende vaart maakte over het bellenscherm, kon het compleet dwars komen te liggen.
Na de afdamming van de Oosterschelde is dat niet meer aan de orde. Het Zoommeer bevat nu zoet water. De natuur veranderde nog ingrijpender toen in 1987 de Oesterdam klaar was. Het fors getij in het Volkerak-Zoommeer, dat zelfs mosselbanken mogelijk maakte, viel weg na de afsluiting van de Philipsdam en later de Oesterdam. Dat heeft wel een nieuw milieuprobleem opgeleverd.
De waterkwaliteit van het ooit zo heldere water liep hard terug door het oprukken van de blauwalg. En dat is nog steeds een groot probleem. De blauwalgen in het 6.450 hectare grote Volkerak-Zoommeer groeien welig dankzij de aanvoer van meststoffen vanuit de Brabantse rivieren.
“Omdat er vrijwel geen doorstroming is van water, is het een ideale voedingsbodem voor de blauwe alg”, zegt René Boeters van Rijkswaterstaat Zeeland. “Eigenlijk is zouter maken de enige goede oplossing."
De Zeeuwse Milieufederatie is ronduit enthousiast voor dat plan, de vissers gematigd positief, maar de landbouwers staan niet te springen. Zij vrezen verzilting van hun gronden. Boeters: "Er zal ook gekeken moeten worden naar het zoet houden van het Hollandsch Diep. Misschien moeten er weer luchtschermen gebruikt worden als de sluisdeuren open gaan."
