De watertoren in Heeswijk is al heel oud. De toren staat aan de oostkant van het kasteel Heeswijk. Wanneer de toren precies is gebouwd is niet bekend. Wat we weten is dat de toenmalige eigenaren van het kasteel Louis en Alberic van den Bogaerde in navolging van hun vader, Baron van den Bogaerde, gouverneur van Noord-Brabant tussen 1830-1842, het kasteel Heeswijk aanzienlijk lieten uitbreiden en vernieuwen tussen 1870 en 1880.
Onder leiding van architect J.M. Snickers komt er een nieuwe wapenkamer en een zuilengalerij bij en twee nieuwe torens. De zogenaamde ijzertoren wordt gebouwd op de plek van de oude zuidwesttoren. Aan de oostkant komt een watertoren.
Van den Bogaerde en zijn zonen waren ambitieus en wilden het kasteel weer echte uitstraling geven. In dat plan paste blijkbaar ook de watertoren. Het was een van de vroegste watertorens van de regio, hoewel niet voor algemeen gebruik, maar slechts bedoeld voor de bewoners van het kasteel.
Nadat beide zonen overleden waren, we spreken dan over het jaar 1895, is het kasteel nooit meer bewoond geweest. De watertoren heeft dus eigenlijk maar heel kort dienst gedaan, hooguit 25 jaar, van ca. 1870 tot 1895. De latere bewoners van het koetshuis zullen in die tijd al aangesloten zijn geweest op het drinkwaternet van de gemeente Heeswijk en het latere Heeswijk-Dinther.
De watertoren maakt nog steeds onderdeel uit van het kasteelcomplex, dat in de vorige eeuw is ontdaan van allerlei 19e eeuwse romantische frutsels, die het kasteel steeds minder oorspronkelijk maakten.
Een watertoren hoort natuurlijk eigenlijk ook niet thuis op een kasteel. Maar door de neo-gotische bouwstijl misstaat het niet. Bovendien is het juist door zijn specifieke bouwstijl een representant van de 19e eeuw, een monument dus.
De verbouwingen en uitbreidingen in de jaren '70 van de 19e eeuw zijn het werk geweest van Josephus Marie Snickers (1851-1918), medewerker van het architectenbureau van Evert Margry.
Bovenstaande informatie bevat veel onjuistheden. De watertoren is tussen 1870-1875 gebouwd. Het is een ontwerp van Petrus Snickers, die van circa 1870 tot 1895 huisarchitect van de jonkers Louis en Alberic was. Hij was vele jaren chef-de-bureau van Pierre Cuypers in Amsterdam en docent bouwkunde aan de Quellinusschool. De watertoren is op buizen na nog geheel in tact. De toren met een waterreservoir bovenin deed o.a. dienst voor de kasteelkeuken. Het is een van de oudst bewaard gebleven watertorens van Nederland. Geen watertoren voor een stad, maar een kasteelwatertoren (chateau d'eau in het Frans!). Eén van de vele torens waarmee Kasteel Heeswijk in de 19e eeuw werd geromantiseerd.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 25 januari 2016 om 11:47
Bedankt voor je correcties bij dit verhaal Rien. Maar jij bent dan natuurlijk ook écht een kenner op het gebied van dit mooie Kasteel.
rien de visser
zei op 25 januari 2016 om 12:38
Dank, Mariët. Onderzoek en registratie 'met de blik op de plek' zoals net gelanceerd in ons boek 'ZIEHIER! Wij verkopen 77 kasteelhoeven' levert steeds weer 'verrassingen' op. In het interessante stuk van Gerjan staat ook een passage over aansluiting op het gemeentelijk waterleidingnet. In het buitengebied van Heeswijk kwam die pas in de jaren zestig van de 20ste eeuw. In 1949, toen baron Willem in het koetshuis trok, legde hij in de voormalige remise een eigen waterleiding- en waterzuiveringsinstallatie aan voor zijn woning (met o.a.. 3 badkamers), die van de poortwachter en de tuinman. Firma Immens uit Sint-Micielsgestel was verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud. Met de laatste restauratie,van het poortgebouw (rijksmonument), pas enkele jaren geleden (!), is die dagelijkse erfgoedlaag spoorloos verdwenen! Wie heeft er beeldmateriaal van?!!
Nog markanter: in 1949 kregen het poortgebouw en koetshuis wel al stroom. Maar de (vanwege het spraakmakende testament onbewoonde) hoofdburcht pas rond 1974!
Mariët Bruggeman
bhiczei op 25 januari 2016 om 15:59
Dat is inderdaad jammer; het verdwijnen van de waterleiding- en waterzuiveringsinstallatie van het koetshuis. Ik hoop dat er lezers zijn van ons forum die je met foto's kunnen helpen. Firma Immens heeft ook niets meer ?
rien de visser
zei op 25 januari 2016 om 16:11
Immens: ik heb contact gehad met de firma die er nu is. Maar dat heeft (nog) niets opgeleverd. Dat de installatie (3 ketels, compressor etc) is, een hele machinekamer, afgebroken is, kun je vanwege het onderbrengen van andere functies nog wel begrijpen. Maar dat er geen spoor meer van is te zien en het (waarschijnlijk) niet is gedocumenteerd, is natuurlijk wel jammer en 'een beetje dom'. Maar dat kom je heel vaak tegen in de monumentenwereld. Ook bij topmonumenten! Zelfs de oude pomp van het poortgebouw, waaruit het dienstmeisje van de baron dagelijks een karaf tafelwater kwam halen, (oppervlakte 1 m2, is bij de laatste restauratie spoorloos verdwenen. Er verdwijnt (vaak onnodig) veel alledaags erfgoed bij restauraties, die vaak nog van 'schoonheid' uitgaat! Hoogste tijd voor innovatief denken in de monumentensector! Vandaar 'ZIEHIER! de blik op de plek'!
Mariët Bruggeman
bhiczei op 26 januari 2016 om 10:02
In ieder geval goed Rien, dat er mensen zoals jij zijn die dit soort dingen opschrijven en zodoende tóch voor het nageslacht bewaren.
Ik heb net nog even met onze bibliothecaris overlegd; het boek ZIEHIER! Wij verkopen 77 kasteelhoeven' gaan we zeker aanschaffen voor onze bibliotheek.
Bedankt voor de tip!
Een watertoren hoort natuurlijk eigenlijk ook niet thuis op een kasteel. Maar door de neo-gotische bouwstijl misstaat het niet. Bovendien is het juist door zijn specifieke bouwstijl een representant van de 19e eeuw, een monument dus.
