Een belangrijke schakel in de Maaskanalisatie en –normalisatie was de bouw van stuwen. Deze maakten het mogelijk het waterpeil van de uitermate grillige regenrivier te regelen. In de Brabantse Maas werden er drie gebouwd: bij Sambeek, bij Grave en bij Lithoijen en Lith. Omdat de scheepvaart natuurlijk door moest kunnen gaan, bouwde Rijkswaterstaat bij elke stuw ook een sluis.
De werkzaamheden aan de Maas en aan stuw en sluis hadden tot gevolg dat bijvoorbeeld Lithoijen in de periode 1931-1934 geen werkloosheid kende. Ook in 1935 waren alle werklozen aan de bak gekomen, weliswaar niet meer bij het ‘ vrije bedrijf’ (de aannemers van sluis en stuw), maar bij de Centrale Werkverschaffing Maasverbetering.
Ook nam het aantal inwoners van Lithoijen relatief sterk toe: van 630 in 1930 tot 722 begin 1935. Velen van deze nieuwkomers, vaak specialisten in baggerwerk, beton- en dijkenbouw, waren gehuisvest in keten, vlakbij de stuw.
Lithoijenaar Wimke Gijsbers maakte de bouw van sluis en stuw helemaal mee. Vanaf 1931 was hij erbij, eerst bij De Vries en Van den Bosch, toen bij de I.G.B. en tenslotte, vanaf 25 mei 1934, bij Christiani & Nielsen. De werkzaamheden waren uiteenlopend van aard: eerst vooral grondwerk, later bijvoorbeeld ook spijkers trekken en planken sorteren. Gijsbers verdiende 30 cent per uur. “’t Was geen vetpot”, vertelde zijn vrouw Drika, “maar we hebben er altijd van rond kunnen komen!”. Na eind augustus 1935 zijn ontslag te hebben gekregen bij Christiani, kon Wim Gijsbers meteen aan de slag bij de Maasverbetering.
In Lith, waar de werkloosheid eveneens verdween, profiteerde ook het plaatselijke bedrijfsleven van de stuwwerken. Zo mocht kolenboer Martinus Platenburg 4.000 ton briketten leveren voor de lokomotiefjes op het bouwterrein. Maar ook de bakkers en de caféhouders hadden meer te doen.
Natuurlijk traden ook andere effecten op. Zo maakte een traditioneel ingestelde agrarische en katholieke regio kennis met mensen uit alle windstreken, van een andere of zelfs zonder religie. Ook was er plotseling grootschalige industriële bedrijvigheid in de Maaskant, compleet met volcontinudienst, want het betonstorten ging dag en nacht door, ook op zondag. Natuurlijk moesten boeren ook op zondag het veld op of in elk geval de koeien melken, maar dan kon je nog altijd naar de mis.
Lithenaar Bertus van de Velden was daar niet toe in staat, toen hij eens op zondagmorgen een pasgestort betonnen talud moest nathouden. Dus moest hij de pastoor om dispensatie vragen.
Ondanks alle veranderingen bleef de humor bestaan. Vraagt een stuwarbeider aan Wim Gijsbers: “Witte gij wat ze hier bouwen?”. Antwoordt Wim: Witte gij da nie? Dat wordt een waterfabriek!”.
Over de werking van de sluizen en de stuw is veel te vertellen. Wie kan dit beter doen dan de oud-hoofdsluismeester Rien Biemans. Zijn verhaal daarover is hier te lezen of te downloaden (PDF, 69 Kb). Bij de stuw hoorde ook nog een zogenaamd peilhuisje.
J.G. van Thiel de Vries
zei op 29 april 2014 om 17:16
Is er Iemand dien wat meer kan vertellen over de werkzaamheden die door de fa. de Vries en van den Bosch werden uitgevoerd?
Hier zou ik graag meer over willen weten.
Jacqueline Willemsen
zei op 30 april 2014 om 16:28
Hallo J.G. van Thiel,
Op 25 maart jl. was er een lezing over de geologische geschiedenis van de Maas. Daar trof ik iemand die zo hij vertelde, meegewerkt heeft bij de bouw van de stuw in Lith. Informeer eens bij de heemkundekring Lith wie dat kan zijn, want hij is er lid. Ik weet z'n naam niet meer.
hartelijke groet,
Henk Buijks, namens BHIC
bhiczei op 26 mei 2014 om 10:49
Beste J.G. van Thiel.
De NV Baggerwerken De Vries en Van den Bosch leverde in de jaren 1932-1933 de bouwputten op waarin de stuw en de sluis werden gerealiseerd. De putten werden gegraven in de toenmalige Maasuiterwaarden ten noordwesten van het dorp Lithoijen, waar de rivier met een bocht omheen liep.
Ga zeker de mooie tentoonstelling over de bouw van de stuw en sluis bekijken die momenteel te zien is in het Heemhuis te Lith. Zie: http://heemkundekringlith.com/
[let op de wijziging van secretaris Heemkundekring Maasdorpen in de gemeente Lith zei op 29 januari 2021 om 16:46]
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 27 mei 2014 om 07:29
Geweldig om zoveel informatie over het water, sluizen en nog veel meer te lezen en te verkennen.
secretaris Heemkundekring Maasdorpen in de gemeente Lith
zei op 29 januari 2021 om 16:46
Het op 26 mei 2014 door de heer H. Buijks genoemde mailadres van Heemkundekring Maasdorpen in de gemeente Lith is niet meer in gebruik. De verwijzing moet zijn: www.heemkundekringlith.nl
Marilou Nillesen
bhiczei op 31 januari 2021 om 11:53
Bedankt voor je oplettendheid en correctie! We hebben de reactie van Henk aangepast.
De werkzaamheden aan de 
Natuurlijk traden ook andere effecten op. Zo maakte een traditioneel ingestelde agrarische en katholieke regio kennis met mensen uit alle windstreken, van een andere of zelfs zonder religie. Ook was er plotseling grootschalige industriële bedrijvigheid in de Maaskant, compleet met volcontinudienst, want het betonstorten ging dag en nacht door, ook op zondag. Natuurlijk moesten boeren ook op zondag het veld op of in elk geval de koeien melken, maar dan kon je nog altijd naar de mis.
