Het verhaal zou niet misstaan in een boek van Agatha Christie. Met één verschil: de dader voor deze aanslag is nooit opgepakt, deze whodunnit is nooit opgelost. Laten we kijken eerst naar wat we wèl weten. Monseigneur Joannes Zwijsen is in 1794 geboren als Jan Zwijsen, als zoon van molenaar in Kerkdriel. Hij wordt bisschop van het bisdom Den Bosch, aartsbisschop van Utrecht en staat vooral te boek als de priester die oog heeft voor de gewone mens. Niet iemand om een uitgesproken hekel aan te krijgen. Toch wordt er die nacht gericht op hém geschoten.
Die bewuste avond is Mgr. Zwijsen laat thuisgekomen van een zilveren feest van de pastoor van Loon op Zand. Eenmaal terug gaat hij niet naar boven, maar verblijft geruime tijd op zijn werkkamer op de begane grond. Als hij na een tijdje de trap op gaat - naar zijn slaapkamer - blijft hij daar langdurig rondlopen. Kennelijk zit de monseigneur ergens mee, maar met wat? Het duurt nog zeker een maand voordat we daar achter komen. Eerst blijven we nog even op de rand van het bed zitten waar Zwijsen nét de slaap heeft gevat…
Grote kogel
Ogenschijnlijk uit het niets klinkt er plots een harde knal. Zwijsen - overvallen in zijn slaap - heeft de dader niet gezien en kijkt verschrikt om zich heen. Zo treffen de bediendes hem aan, hevig bloedend in zijn bed. Maar de monseigneur heeft geluk gehad; het lijkt erger dan het is. De dader heeft met ouderwets pistool en een grote kogel geschoten. Die gaat in zijn rechterarm – zonder daarbij zenuwen of slagaders te raken. Een lichter projectiel had zich vast veel dieper in het lichaam geboord.
Na een week (!) haalt dokter Deckers de kogel operatief uit de arm. De dokter moet overigens door justitie worden gedwongen het projectiel in te leveren als bewijsmateriaal. De dokter vindt het maar wat interessant om de blauwe boon aan een ieder te tonen, met de mededeling uit welke bijzondere patiënt deze is verwijderd. En deze bijzondere patiënt komt na een maand met een wellicht nog méér bijzondere mededeling.
Zesduizend gulden weg
Zwijsen vertelt pas dan dat die nacht van de aanslag ook een roof heeft plaatsgevonden, en dat hij een bedrag van zesduizend gulden mist. In die tijd algauw een fors jaarsalaris. Zwijsen vertelt verder dat hij die bewuste avond van 14 op 15 juli de vermissing heeft ontdekt maar dat hij toen twijfelde of hij het bedrag wellicht al had overhandigd aan de overste van de Tilburgse fraters. Later zegt hij dat hij het kapitaal bij iemand anders wilde onderbrengen zodat er geen belasting over hoefde te worden betaald.
Dit werpt opeens een heel ander licht op zaak. Niet alleen een moordaanslag maar ook een flinke roof in huize 
Gerra! Wie zou dat allemaal op zijn geweten hebben? De verdenking komt al snel op huisknecht Jan van Veen te liggen. Die zou dat nooit allemaal in z’n eentje kunnen, maar samen met een handlanger moet dat wel zijn gelukt. Die onbekende man is door Van Veen naar binnen gelaten. Overigens niet met de bedoeling Zwijsen neer te schieten, maar wel om die zesduizend gulden achterover te drukken.
Effecten
Waarschijnlijk komt Zwijsen er net aan, als de mysterieuze handlanger het geldkistje heeft geopend. De boef grist
snel het geld eruit en verstopt zich in de nabijgelegen kapel – er is geen route om huize Gerra helemaal te verlaten. Daar zit hij te wachten tot Zwijsen naar bed toegaat. Zwijsen zit ondertussen in zijn maag met het vermiste geld dat hij – zonder de belastingen op de hoogte te stellen – ergens anders had willen onderbrengen. Zou hij écht niet meer zeker hebben geweten of het geld al was overgedragen? Dat het kapitaal niet uit losse guldens maar uit effecten bestaat, maakt het extra moeilijk om alles snel na te tellen. Het verklaart wél waarom Zwijsen zo lang aan het werk blijft en daarna blijft ijsberen, die avond.
Uit die doode opgestaan
Blijft de vraag waarom de handlanger van de huisknecht heeft geschoten op Zwijsen? In “Het geheim van Huize Gerra” van Ed Schilders wordt aangenomen dat Zwijsen zich net omdraait in bed, op het moment dat deze boef zich – door de kamer van de monseigneur – uit de voeten wil maken. De man panikeert en schiet van schrik. Jan van Veen zorgt ervoor dat hij Huize Gerra weer ongezien kan verlaten.
Dat nemen we nu aan, want justitie kan het in de 19de eeuw niet hard maken. Van Veen wordt wel enige tijd vastgezet, maar bij gebrek aan bewijs weer vrijgelaten (hoewel het Algemeen Handelsblad van 12 september 1863 - hieronder - daar nog optimistischer naar kijkt) Een wonder? “De aanhangers van Monseigneur achten de mislukking er van een wonder, en sommige ultra-katholieke bladen gaan zoo ver, dat zij hem uit die doode opgestaan noemen”, lezen we in de Java-bode van 21 november 1863.
