De boerderij aan de Schansweg 38/40 in Noordschans bij Klundert heeft iets bijzonders: een eigen watertoren. De slanke, rechthoekige toren boven de ingangspartij, met zijn bakstenen versieringen, het verticale opschrift “Landbouwhuis” en een hijsbalk, vormt het opvallendste beeldelement.
Het “Landbouwhuis” is een ontwerp van architect C. de Rooy en heeft kenmerken van de Amsterdamse School en de zakelijke Art-decostijl. Het is in 1928 gebouwd aan de doorgaande weg tussen Klundert en Noordschans in opdracht van de “Vereeniging voor Ontwikkeling van de Landbouw in het Rentambt Niervaart”. Deze vereniging was in 1921 opgericht om de vakkennis van de boeren in de omgeving te vergroten. Het gebouw had dan ook een zogenaamde “gehoorzaal”, een groot klaslokaal. Daar hielden de agrariërs vergaderingen en volgden ze landbouwcursussen, met name in de (winterse) avonduren.
Rentmeester Alphons Roebroek had het initiatief voor het landbouwhuis genomen, omdat hij wilde dat de boeren de kennis van hun vak zouden vergroten door cursussen te volgen. De landbouwhuizen (want die kwamen in die tijd meer voor) waren de feitelijke voorlopers van de landbouwscholen. Het Landbouwhuis in Klundert werd gebouwd op de plek waar al heel lang een boerderij had gestaan van de Oranjes. In 1870 ging het bezit van die Domeinhoeve over naar de Staat.
Het landbouwhuis is dus duidelijk niet als woonhuis ontstaan. Toch verklaart ook de educatieve functie van het gebouw niet, waarom het nodig was een watertoren in het ontwerp op te nemen. Het reservoir, de standpijp waarlangs het water omhooggebracht wordt naar het reservoir, de pompinstallatie: het is allemaal nog aanwezig. Maar waarom was het nodig om druk uit te oefenen? Tien meter hoogteverschil levert 1 bar aan waterdruk op. Het antwoord ligt wellicht in het feit dat het Landbouwhuis ook als proefboerderij dienst deed en er een flink stuk land omheen lag, dat bij tijd en wijle beregend moest worden?
De Willemstadse architect De Rooy ontwierp onder andere ook landhuizen in Zevenbergen (Zonnehoek) en Fijnaart, Christelijke Nationale Scholen in Willemstad en Fijnaart, en een gereformeerde kerk in Dinteloord (samen met Egb. Reitsma). Ook ontwierp hij na de opheffing van de vesting in 1926 een uitbreidingsplan voor Willemstad, met villa’s langs de Koningin Wilhelminalaan (1, 2, 4, 6 en 8). Het Landbouwhuis in Klundert was zijn enige watertoren.
Dit artikel is gebaseerd op een artikel in BN/DeStem van 18 juni 2011, de Inventarisatie cultuurhistorisch waardevolle objecten gemeente Moerdijk van 2012 en een gesprek met de huidige bewoonster in augustus 2014
Kees hoppenbrouwers
zei op 16 november 2017 om 21:46
Jaren lang daar brood bezorgt bij o.a jaap hartog, fam verseput de jachtopziener,en bij mensen waarvan ik de naam niet meer herinner
Annemarie van Geloven
bhiczei op 18 november 2017 om 22:44
Leuk dat u reageert, Kees. Heb je daar ooit nog iets leuks meegemaakt? Kwam je daar ook binnen in huis?
Arjan de Geus
zei op 24 december 2018 om 14:55
Ook in de Klundert woonde eene Wouter Cristiaan Nieuwenhuijzen hij was de vader van Stijna Nieuwenhuizen zei is geboren 5-12-1931 te Klundert en Trouwde met Antonie de Geus geboren te Dongen en is een broer van mijn Vader Marius de Geus Visser te Oosterhout zei waren twee zonen van de vijf van Familie de Geus - Sprangers te Dongen Gravenmoer Rijen ect ect.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 2 januari 2019 om 19:57
Bedankt voor je reactie Arjan, zegt deze boerderij uit het verhaal je nog iets?
Jaap den Hollander
zei op 31 maart 2019 om 10:16
Mijn opa Jacob Laurens den Hollander boerde daar voordien. Hij vertrok nar Hoeve Nieuwendijk . Deze pachter |De Haan had geen opvolger.
Marilou Nillesen
bhiczei op 1 april 2019 om 13:48
Ah dank voor je aanvulling, Jaap! Weet je toevallig in welke jaren (ongeveer) je opa daar boerde?
Nienke Weijer
zei op 1 mei 2020 om 19:27
Ik ben in 1965 geboren in het Landbouwhuis en heb er 4 jaar gewoond. De fam. Verseput woonde naast ons en onze families zijn altijd goed bevriend gebleven.
Marilou Nillesen
bhiczei op 2 mei 2020 om 20:53
Bedankt voor je berichtje, Nienke! Heb je zelf nog herinneringen aan de tijd dat je daar woonde?
Nienke Weijer
zei op 3 mei 2020 om 08:02
Jazeker Marilou! Voor mij is het het fijnste huis waar ik ooit heb gewoond tijdens mijn jeugd! Al hadden we alleen kolenkachels, boven geen verwarming en was er een kelder in plaats van een koelkast. Mijn moeder had wel een wasmachine, maar met een losse centrifuge ernaast. De tuin om het huis was heerlijk om in te spelen, en nog steeds als ik de geur van carboleum ruik moet ik denken aan mijn vader, die daar de tuinomheining in de carboleum zette. Ik plukte met mijn moeder aardbeien in de tuin, want we hadden heel veel aardbeibedden. De kruidenier, dhr. Vroeg op bezorgde elke week boodschappen en deed daar voor mij een toffee bij. Ook de groenteman, dhr. Van Wingerden kwam elke week met zijn kar langs. Aan de melkboer en de bakker heb ik geen herinnering. Mijn vader werkte als onderwijzer aan de christelijke lagere school in Klundert en mijn moeder werkte (heel hip voor die tijd) in een Rusthuis (zoals verzorgingshuizen toen nog heetten) in Fijnaart. Zelf zat ik in Zwingelspaan op de kleuterschool; mijn vader bracht en haalde mij elke dag op de brommer. Toen hij een tijdje met spit op bed lag, nam de kleuterjuf, mw. Anneke Endepoel, dit op zich met haar autootje. Geweldig toch!
JL den Hollander
zei op 3 mei 2020 om 09:22
Mijn opa vertrok in 1922 naar de Nieuwendijk
Marilou Nillesen
bhiczei op 4 mei 2020 om 09:37
Hallo Nienke, wat een prachtig tijdbeeld vormen je jeugdherinneringen! Ik kan me voorstellen dat je daar graag aan terugdenkt want het klinkt ook heel idyllisch. En opgehaald worden door de kleuterjuf, dat moet als kind ook heel bijzonder zijn geweest.Heb je dat ook zo ervaren?
En bedankt voor je toevoeging, JL den Hollander. Heeft je opa wel eens verteld hoe dat daar toen was?
JL den Hollander
zei op 4 mei 2020 om 10:00
Mijn opa is vroeg overleden in 1931. ( 53 jr) Die heb ik nooit gekend.
Nienke Weijer
zei op 4 mei 2020 om 12:06
Ik vond het vooral geweldig om in een auto te zitten, want die hadden wij toen nog niet. Haar bijzondere gebaar wijst wel op een bepaald "naoberschap" in die tijd!
Marilou Nillesen
bhiczei op 4 mei 2020 om 20:38
Dat is heel verdrietig om te horen, JL den Hollander, om zoveel meer dan één reden.
En Nienke, dat is zeker een prachtige insteek om zo voor elkaar te zorgen. En heel actueel in deze tijd...
Johan Hartog
zei op 22 maart 2021 om 14:56
En ik ben er geboren, in het jaar 1947, zoon van Jaap en Gon Hartog.
Onze buurman was de familie Leeuwenburgh.
Gelijk met de watersnood in 1953 zijn wij verhuisd naar Breda. Mijn vader werkte bij de Domeinen die toen nog in Klundert kantoor hielden, maar later werd Breda de standplaats.
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 maart 2021 om 09:11
Ah wat leuk dat je dat hier meldt, Johan! Heb je nog herinneringen aan de tijd dat je daar woonde? Want je was nog jong toen jullie daar weggingen he?
Het “Landbouwhuis” is een ontwerp van architect C. de Rooy en heeft kenmerken van de Amsterdamse School en de zakelijke Art-decostijl. Het is in 1928 gebouwd aan de doorgaande weg tussen Klundert en Noordschans in opdracht van de “Vereeniging voor Ontwikkeling van de Landbouw in het Rentambt Niervaart”. Deze vereniging was in 1921 opgericht om de vakkennis van de boeren in de omgeving te vergroten. Het gebouw had dan ook een zogenaamde “gehoorzaal”, een groot klaslokaal. Daar hielden de agrariërs vergaderingen en volgden ze landbouwcursussen, met name in de (winterse) avonduren.
Het landbouwhuis is dus duidelijk niet als woonhuis ontstaan. Toch verklaart ook de educatieve functie van het gebouw niet, waarom het nodig was een watertoren in het ontwerp op te nemen. Het reservoir, de standpijp waarlangs het water omhooggebracht wordt naar het reservoir, de pompinstallatie: het is allemaal nog aanwezig. Maar waarom was het nodig om druk uit te oefenen? Tien meter hoogteverschil levert 1 bar aan waterdruk op. Het antwoord ligt wellicht in het feit dat het Landbouwhuis ook als proefboerderij dienst deed en er een flink stuk land omheen lag, dat bij tijd en wijle beregend moest worden?
