Pret op de planken

Als twaalfjarige vertrok Joke van Esch vanuit Helvoirt naar de kostschool Duinendaal in Boxtel. “Dat gevoel van heimwee kan ik nu nog oproepen. Later werd het leuker hoor, toen heb ik er ook heel veel gelachen.” Joke Schoenmakers-Van Esch kwam naar aanleiding van deze foto in de Meierij naar de Citadel en vertelde haar verhaal.

Met elf kinderen thuis, en genoeg andere handen om te helpen in het huishouden mag Joke, net zoals haar oudere zus Mien, verder leren. Dat betekende dan wel dat ze naar kostschool van de zusters JMJ in Boxtel moest. “Dan sliep je ’s avonds in een chambretje, en dan lag ik daar vaak te huilen van de heimwee. Dan zag ik al iedereen thuis lekker rond de tafel zitten en dat ik daar dan niet bij was, vond ik verschrikkelijk. Mijn zus was wat manser, als ik naar haar toeging, zei ze gewoon: ‘ga toch slapen’,” vertelt Joke, inmiddels met een lach.

Pas na één maand mocht Joke voor het eerst naar huis. “De nonnen wisten wel dat ik veel heimwee had dus werd ik van te voren goed geïnstrueerd. Ik mocht thuis niet huilen of zeggen dat ik het niet leuk vond want mijn ouders moesten toch al zo hard werken om alles te kunnen betalen. En ik durfde dat dus ook écht niet te zeggen tegen mijn ouders. Echt, een andere tijd.”

Het leven op Duinendaal was gestructureerd. “’s Ochtends vroeg ging er een belletje en dan moest iedereen uit bed en hup, in een lange rij op je knieën. Dan allemaal “Gelooft zij Jezus Christus” zeggen zodat ze ook zeker wisten dat je wakker was”, vertelt Joke geamuseerd. Dan kon na het gebed de schooldag beginnen.

Er werd hard geblokt op de kostschool. Rekenen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, tekenen en uiteraard godsdienst. “Dat laatste werd door de pastoor zelf gegeven. Voor de andere vakken hadden we een aantal docenten maar ook de zusters stonden voor de klas. Er werd heel gedegen onderwijs gegeven. Het was de bedoeling dat je bijvoorbeeld juf werd of naar het klooster ging. Waarop ik dan weer heel hard ging bidden dat ik geen roeping zou krijgen want dat leek me helemaal niks.”

Hoewel ze het in de begintijd zwaar had, kijkt Joke er nu ook met plezier op terug. “We deden ook aan sport, er was een refter; ik vond het toen ook heel gezellig.” Er werd ook kattenkwaad uitgehaald, zoals bruispoeder doen in de po van de non op de slaapzaal. “Het waren niet allemaal van lieverdjes, hoor.” Over de nonnen zelf is Joke genuanceerd: “Ze waren heel verschillend; van aardig tot erg naar, en alles er tussenin.”

Over deze foto vertelt ze: “Ik zat in de eerste klas toen deze foto werd gemaakt, deze meisjes zaten toen in de vierde. Het moet ongeveer 1953 zijn. Iedereen maakte kleding zelf, dat zie je hier ook. Alsof ze allemaal hetzelfde patroon hebben gebruikt. En je haren kort was toen helemaal hip op de middelbare school. Lange vlechten op de basisschool maar die gingen er af als je naar de mulo ging. Zondags droeg je trouwens een uniform. Om 8 uur naar de kerk, om 11 uur de Hoogmis en ’s middags Mariaverering. Dat was dan je vrije dag, haha.”

Inmiddels is Joke één van de drijvende krachten van een reünie van haar jaar. “Dan komen die meisjes van toen uit heel het land naar Boxtel; van Friesland tot Maastricht. En als je dan even met elkaar kletst, dan is het net of er geen halve eeuw tussen heeft gezeten. Prachtig.”

Joke wist later ook de namen van de meisjes op de foto nog op te diepen. Op de achterste rij van links naar rechts: Joke Verschuren uit Heusden, Joke Berens uit Wamel, Berta Jelgersma uit Friesland, Mia van Creij, Christa Philipini uit Heeze, en Ali Hilhorst uit Hoogland. Op de voorste rij v.l.n.r. Thea Verhagen, Leonie Spanjers uit Reek en Doortje Aalbers uit Winssen (Gld.).