Mijn Studiezaal (inloggen)178.272 Resoluties Raad van State (178.272)
82 Rekest van Daniel van Veen aannemer van de sluis van ’s lands molen te Hooidonk waarop na deliberatie is goedgevonden rentmeester Martinus des Tombes om de sluis door twee personen om de sluis samen met hem op te nemen en hun bevindingen te rapporteren
9.314 Raad en Rentmeester-Generaal Domeinen (9.314)
7 MOLEN van HOOIDONK onder NEDERWETTEN. De regeerders van Woensel schrijven aan de Raad van State een brief naar aanleiding van klachten van de inwoners van Woensel en Eckart over de molenaar van de Hooidonkse watermolen. Daar is een stortbed of onderslag gemaakt conform het plakkaat van 1545, wat voordeel zou opleveren voor de beemden die langs de Dommel liggen. De inwoners van Eckart weigeren echter hun contingent hierin te betalen. Men verzoekt de inwoners van Exkart alsnog te ordonneren om te betalen – 4 juli 1681. * Request van de regeerders van Eckart in deze zaak. Zij stellen dat enige dorpen in gebreke blijven waar het gaat om het opgeven van de beemden die langs de Dommel liggen, zodat er geen definitieve omslag gemaakt kan worden – 23 juni 1683. * Relaas van Gerrit van Lieshout schepen van Nederwetten verklarende dat Lambert Gerritse van der Haegen mulder van de korenwatermolen te Hooidonk onder Nederwetten gelegen, de ene dag maalt met laag water en de andere dag het water weer opstuwt en in de winter de beemden langs de Dommel onder water zet. Hij is op 21 maart bij de mulder geweest en heeft gezien dat deze ‘alsdoen de deuren van de moolen ingesloten waeren ende den selven aent maelen was ende de beempden alle onder water stonden’. Actum Nederwetten 22 maart 1720. * Verbaal gehouden vanwege het steken van een nieuwe pegel aan de korenwatermolen van Hooidonk onder de jurisdictie van Nederwetten. Er waren op het kantoor der domeinen klachten binnengekomen dat de watermolen van Hooidonk niet van een pegel was voorzien, waardoor het water dikwijls hoger steeg dan was toegestaan. Mr. Abraham Bastide, de oudste leenman van de leen- en tolkamer Philip Willem de Schmeling vervangende, samen met Abraham Verster, Jacob Marten Deuts ordinaris leenmannen en Johan Hendrik van Heurn griffier en Jan Francis van de Weijer als landmeter naar Nederwetten zijn gegaan. Ook de hussier Koenraad Molhuijsen was bij hen. Dat was op 12 augustus 1782.
Vervolg:
Ze hebben eerst een bezoek gebracht aan de watermolen te Wolfswinkel onder Sint Oedenrode en zijn toen doorgereisd naar Hooidonk. Daar aangekomen kwam men tot de ontdekking dat het werk voor het resterende deel van die dag niet te doen was en zijn naar Eindhoven gereden om daar te logeren. Ze hebben, voordat ze afreisden, de plaats aangewezen waar de pegel moest komen en hebben hem zo diep in de grond laten heien, zoals ze dat de molenaar hadden aangegeven. Ze hebben toen ‘de plaats alwaar de pegel moest gestelt worden gefixeerd op 48 voeten boven de oosterlijken hoek van de brug aldaer en verder goedgevonden den pegelpaal tegens den mal door van de Weijer geformeerd te confronteeren, welke daar mede volmaakt overeenkwam’. Bij meting bleek de pegelpaal 10 voeten en 3 duimen en zwaar 9 bij 9 duimen. De molenaar en de arbeiders waren geïnstrueerd. Op 13 augustus zijn ze vanuit Eindhoven ‘smorgens om 9 uur te Hooidonk aangekomen en hebben daar de vijf regenten van Nederwetten ontmoet nl. Arnoldus Habraken de president, Hendrik van Vijfeiken, Johan de Wit, Goort Wellens en Hendrik van den Oever. Ze hebben vervolgens een onderzoek ingesteld naar de geplaatste pegel en alles in orde bevonden. Voorts heeft Mr. Abraham Bastide de bank gespannen met de interdictie dat ‘niemand deezer acte zoude hebben te turbeeren met woorden of werken op een boete van zestig goude realen door den turbeerer te verbeuren en volgens domeinenrecht te verdeelen’. Daarna is het te verstaan gegeven dat de molen toebehoorde aan de Freule Karolina van Bork de Patter nu getrouwd met Baron van Riet wonende te Roermond. Aan de administrateur van de goederen van de eigenaar is gevraagd naar charters of andere documenten waaruit de hoogte van de pegel was af te leiden. Dergelijke documenten zouden er niet zijn volgens hun verklaring.
Vervolg 2:
Voorts hebben ze zich laten informeren over de laagst gelegen beemd, die volgens de aanwezigen de beemd zou zijn tegen het huis van de molenaar, toebehorende aan kapelaan Johannes Dominicus van Rosmalen. Die was nog ‘vrij van water’. Vervolgens zijn leenman Deutz en de griffier van Heurn bij de molen gebleven en heeft van de Weijer, landmeter en waterschatter, ‘in een der paalen van de vleugels van den voors. brug eenen spijker, wiens onderste egaal met de oppervlakte van het water was, doen slaan’. Voorts is toen gerapporteerd dat ‘als het water 1 ½ duim lager was als het zich bevond, de pegel op die hoogte bepaald zoude kunnen werden’. Hij oordeelde dat in dat geval niemand er nadeel van zou ondervinden, wat door Goijaart Habraken als gebruiker van de laagste beemd, beaamd werd. De hoogte van de pegel kwam dus uit op 4 voeten en 5 duimen boven de waterplaats, volgens de landmeter. Nadat de pegelpaal was geheid en de kroon daarop was gezet, heeft Mr. Abraham Bastide aan de leenmannen gevraagd of zij van oordeel waren dat de pegel zo goed stond en wel zodanig ‘dat in het toekomende door het schutten van den molen de landerijen boven den zelven niet zouden worden geinundeerd, maar in het tegendeel droog blijven’. Aan van de Weijer is gevraagd of aan de orders voor het stellen van de paal nauwkeurig is voldaan, die daarop bevestigend antwoordde. Daarna heeft Bastide, in naam van de Staten Generaal op de pegel ‘ban en vrede gelegt’ en is eenieder te verstaan gegeven dat niemand de pegel mag verzetten, verhogen, verlagen of afbreken op een boete van 60 gouden realen. Aldus gepasseerd 13 augustus 1782 en geregistreerd op de leen- en tolkamer op 17 september 1782.
Persoon in schepenakte:
Lambert Gerritse van der Haegen
Philip Willem de Schmeling
Johan Hendrik van Heurn
Jan Francis van de Weijer
Johannes Dominicus van Rosmalen
Abraham Bastide
Jacob Marten Deuts
Hendrik van Vijfeiken
Johan de Wit
Hendrik van den Oever
Karolina van Bork
Baron van Riet
Abraham Verster
Koenraad Molhuijsen
Arnoldus Habraken
Goort Wellens
Goijaart Habraken
Datering:
1681, 1683, 1720, 1782
Plaats:
Nederwetten / Hooidonk
Toegangsnummer:
9
Inventarisnummer:
Bron:
Domeinen
Geografische namen:
8.130 Leen- en Tolkamer, akten etc. (8.130)
178.334 Resoluties Raad van State (178.334)
87 Bericht van rentmeester De Kempenaer op een rekest van Johan Carel de Jeger Heer van Eckart met verzoek aan hem vanwege de erfpacht van twee watermolens de ene te Son en de andere te Hooidonk gelegen en door hem in 1727 aangeslagen uit hoofde van enige defecten voornamelijk aan de molen te Son, met verzoek om remissie