“Ham” betekende onder meer ‘bocht’ (wij kennen ‘ham’ nog steeds als een stuk van de ‘achterbocht’ van een varken). Niet alleen de bocht in een weg of rivier zelf, maar ook iets dat in zo’n bocht lag, zoals een weiland of een brug, kon aangeduid worden met “ham”.
Zo lag in Sint-Oedenrode in een bocht van de Dommel een houten brug over de rivier, die vanouds de Hambrug heette. Sinds 1883 is deze brug van baksteen met metalen leuningen.
Situatie voor de oorlog; rechts de tramrails
In de jaren ‘30 diende deze verkeersbrug tevens als trambrug. Aan de westzijde lag een tramwissel, waar het tramverkeer zich splitste richting Schijndel en richting Veghel.
Bij het naderen van de brug, stapte de tramconducteur uit de wagon, gooide de wissel om en ging dan volgens dienstvoorschrift te voet de brug over. Na het passeren van de brug stapte de conducteur weer op de tram, die zijn weg vervolgde met een vaartje van 20 à 25 km per uur. Naast de brug lag een stenen trap naar de Dommel.
De schade op 11 mei 1940
Herstelwerk na mei 1940
Op 11 mei 1940 blies het Nederlandse leger de brug op om de opmars van de Duitsers te vertragen. Dat veroorzaakte aanzienlijke schade in de directe omgeving. Op het puin werd een noodbrug geslagen.
Provinciale Waterstaat maakte daarna van de gelegenheid gebruik om de Nieuweweg aan te leggen ter vervanging van de omslachtige route door het dorp. In het verlengde van de weg Schijndel-Sint-Oedenrode (Hambrug) zou de Nieuweweg ten zuiden van de kom aansluiten op de bestaande weg naar Eindhoven.
De Dommel kronkelde hier zeer grillig, terwijl men door kanalisatie ongeveer 1.400 m kon afsnijden. Het project werd dus drievoudig: wegaanleg, een nieuwe brug en rivierverbetering. Juli 1941 was de Nieuweweg gereed. De nieuwe Hambrug werd op het droge gebouwd, waarna men de (nieuwe) Dommelbedding eronderdoor groef. De brug kwam iets dichter bij het dorpscentrum te liggen dan de oude en bevatte een stuw om het water te reguleren.
Bovenstrooms van de stuw
Benedenstrooms van de stuw
De brug heeft aan één zijde een houten opbouw met twee lantaarns en een bergruimte voor de stuwbalken. De pijlerkoppen zijn gemaakt van Zweeds graniet, met daarin uitgehouwen de wapens van Sint-Oedenrode en van de provincie Noord-Brabant. In september 1944 was de nieuwe Hambrug gereed.
Later die maand startte de operatie Market Garden. Tijdens de opmars van de geallieerde grondtroepen, wist het 502e regiment van de 101e Airborne Divisie de nieuwe brug onbeschadigd in handen te krijgen.
Het "Plan Dotterbloem" is uitgevoerd in de periode 2007-2010. De rivier de Dommel is op verschillende plaatsen onzichtbaar en verwaarloosd. Ook voor de natuur is is de situatie niet ideaal. De stuw in bij de Hambrug belemmert riviervis om stroomopwaarts de Dommel op te zwemmen. Daarnaast is er door de steile oevers en de bebouwing in het vroegere beekdal nauwelijks nog ruimte voor de planten en dieren van het Dommeldal. Door de Dommel te 'dotteren' kan men de rivier meer ruimte geven
naam van het project slaat op het dotteren van de rivier en haar meer ruimte geven waar dat mogelijk is.
dat de plant dotterbloem hiermede weer kan terugkeren is de aanleiding voor deze naam van het project.
Oude Dommelarmen, o.a. bij het Laar, zijn weer aangesloten waardoor de rivier meer meandert en een langer traject heeft gekregen. Door het verleggen van de stuw bij de Hambrug zijn er vistrappen aangelegd zodat deze makkelijker tegen de stroom in kan zwemmen. Ook zijn bestaande wandelpaden verbonden door een aantal nieuwe paden. Verder zijn er diverse bruggen voor deze paden bijgekomen
Rien Wols, namens BHIC
bhiczei op 2 februari 2011 om 10:45
De herbouwde Hambrug betreffende de foto's 4-5 en 6 is in de oorlogsperiode herbouwd door het Bouwbedrijf van Wim BLIJLEVENS uit Helmond
Bron: Eindhovens Dagblad van 7 augustus 2013 betreffende het artikel "Van punthuis tot Gabon".
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 22 februari 2015 om 20:12
Sint-Oedenrode word doorsneden door de Dommel, aan een kant Eerschot en de andere kant het centrum, in vroegere tijden Rode.
Deze twee kernen werden met elkaar verbonden door de Hambrug.
Eeuwenlang heeft deze brug onderhoud nodig gehad. Johan Carel de Jeger eigenaar van het kasteel Pas Bogaert en de Borchmolen, moest in 1718 zorg dragen voor reparaties aan de Hambrug. De brug lag op de route naar Maastricht, Cuijk en Aken en had veel te lijden van allerhande voertuigen. Hij wilde weggeld gaan heffen en een tarief invoeren voor verschillende voertuigen zoals karossen, berlines (koetsen) en wagens, gekoppeld aan het aantal paarden, ook losse paarden, ossen en koeien moesten in het tarief worden meegenomen.
Tot in de negentiende eeuw moesten de eigenaars van de molen nog zorg dragen voor de Hambrug.
Regelmatig moesten wegen en brug opgehoogd worden. Toen ten gevolge van storm en het instortten der kerken, men rond 1809 bezig was met het weer opbouwen van de kerken, en er veel puin voorhanden was, kon men dat puin mooi gebruiken voor het ophogen van de brug
In de winter had de brug veel te lijden, vooral door het hoog water en het ijs. Maar ook door de landbouwer, die voor het vervoer van zijn goederen veelvuldig gebruik maakte van de brug.
Het leger veroorzaakte veel schade bij het terugtrekken met karren en paarden.
Bij de vernieuwing van de brug rond 1882- 1883 worden er twee stenen trappen geplaats. Dit om de bewoners tegemoet te komen, zodat men veilig water kon halen en de was spoelen.
Jan Cornelis Schonk uit Oisterwijk aannemer van publieke werken, krijgt de opdracht om twee stenen trappen naast de nieuwe brug te maken.
Van de afbraak van de oude brug wordt een trap gemaakt naast de voetbrug ‘De Hoge Vonder’.
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 februari 2015 om 12:24
Grappig Willie, als je het puin van het één weer nuttig gebruikt voor het ander, dan bestaat er geen afval. Je hebt deze wijze les uit de 19de eeuw weer mooi verwoord! Ook de inhoudelijke aanvullingen over deze oude 'bruggenbouwers' komen vast nog een keer van pas. Dank daarvoor.
Willie Damen van de Mosselaer
zei op 10 december 2018 om 08:28
Toestand van de Hambrug in 1929
Brief aan de Tramwegmaatschappij ‘De Meijerij te Eindhoven,
Wij zijn zo beleefd te wijzen op de slechte, ja voor kinderen, gevaarlijke toestand van de bij Uwe Maatschappij in onderhoud zijnde brug in deze gemeente over de Dommel; de zogenaamde Hambrug.
In het dek zijn verscheidene gaten met een afmeting, dat daar kinderen best doorheen kunnen vallen, temeer waar den slechten staat der daarnaast lopende leuning aanleiding geeft om er doorheen te kruipen, de kinderen niet lettende op bedoelde gaten.
Het gehele dek is overigens zo versleten dat het met stukken plank, schots en scheef, moet bij elkaar gehouden worden. Onnodig op te merken dat het geheel een vervallen onooglijk aanzien geeft dat geheel niet past in de omgeving.
Wij nodigen U daarom dringend uit, den toestand te laten opnemen en voor de nodigen herstellingen ten spoedigst zorg te dragen.
Afz. B&W Sint-Oedenrode
Mariët Bruggeman
bhiczei op 10 december 2018 om 11:41
Bedankt Willie, voor je leuke toevoeging bij dit verhaal over de Hambrug. En wat een gevaarlijke brug moet dat toen geweest zijn.
Peter van de Laar
zei op 26 december 2021 om 05:51
In de herfst van 1931 (september-november) bericht het weekblad "De Echo" over de bouw van een nieuwe Hambrug. Het is deze nieuwe brug die in mei 1940 werd opgeblazen.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 29 december 2021 om 15:24
Bedankt voor je reactie Peter, bedoel je dat de Hambrug van 1883 dus in september-november 1931 in zijn geheel vervangen is door een andere Hambrug? Welke dan vervolgens in 1940 is opgeblazen. Dus niet hersteld maar nieuw gebouwd?
Peter van de Laar
zei op 29 december 2021 om 15:36
In de krant van september 1931 wordt gesproken over 'een nieuwe brug'. Maar er wordt ook vermeld dat de werkzaamheden twee maanden in beslag zullen nemen. Dat lijkt me wel wat kort voor een geheel nieuwe brug. Ik houd het er maar op dat dat het rijdek, inclusief de tramrails, voetpad e.d. is vervangen.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 31 december 2021 om 14:46
Bedankt voor je uitleg Peter, en inderdaad 2 maanden moet wel heel snel geweest zijn. Nu heb ik geen verstand van weg- en waterbouwkunde, maar we houden het voor de veiligheid dan zeker op herstelwerkzaamheden. :)
Zo lag in Sint-Oedenrode in een bocht van de 
