Aflevering 21: Verloren gewaande film laat zien hoe Brabant écht was
Online vanaf maandag 22 januari 2024
Eenzaam aan de rand van de filmopname, achter de immense heide, ontdekt heemkundig onderzoeker Jan van Helvoirt de Esbeekse brandtoren. Niet helemaal scherp, maar voor hem toch o zo herkenbaar, komt het kenmerkende bouwwerk - waarvan er maar één staat in Nederland - af en toe kort in beeld. Niet alleen herkent hij zo de locatie, ook weet hij door zijn achtergrond in het landbouwonderwijs dat delen van de film veel ouder moeten zijn dan het opnamejaar 1934 dat vermeld staat. Het brengt hem op het idee dat de film die hij bekijkt, die over de geschiedenis van de Nederlandse Heidemaatschappij, wel eens een veel oudere film zou kunnen verstoppen. En wel de allereerste Nederlandse onderwijsfilm, die over de ontginning van 'woesten' gronden op Landgoed 'De Utrecht' uit 1912. Hoe dat zit, hoor je in deze bonus-aflevering van de podcast. Benieuwd geworden naar de film? Die bekijk je in het artikel Ontginningen bij Esbeek in 1912 & 1934 op BrabantinBeelden. Online vanaf maandag 22 januari 2024
De houtvesterswoning met brandtoren op landgoed De Utrecht, Hilvarenbeek ca. 1920 (foto: fotograaf onbekend, collectie Regionaal Archief Tilburg nr. 054717)
Aflevering 20: De oudste film van Brabant... gaat je verrassen
In deze podcast banen we ons een weg tussen oude filmblikken en videobanden. Op zoek naar het verhaal achter de oudste film van Brabant. Collega Mathilde van BrabantinBeelden duikt in de filmgeschiedenis, over filmmakers en kermisbioscopen, terwijl Jac. Biemans van Erfgoed ’s-Hertogenbosch ons meeneemt naar de exacte plek in Den Bosch waar deze oudste film is opgenomen. Benieuwd geworden naar de film zelf en wil je hier meer over zien en lezen, ga dan naar het artikel Koninklijk bezoek aan Den Bosch in 1913 op BrabantinBeelden.
Filmstill uit Wilhelmina en Prins Hendrik bezoeken de tentoonstelling van Kerkelijke Kunst, 's-Hertogenbosch 14 juli 1913 (film: Kinematograaf Pathé Frères / Haghe Film, filmcollectie Erfgoed 's-Hertogenbosch)
Aflevering 18: Hoe reizen door Brabant voor altijd verandert... door de bus
In deze podcast stap je in bij buschauffeur Robin Aarts, die achter het immense stuur zit van een Zuidooster uit 1962. Robin loodst je letterlijk en figuurlijk door de geschiedenis van de bus. En hij vertelt hoe reizen in Brabant voor altijd veranderde. Niet alleen het reizen, ook de naam van de bus veranderde van tijd tot tijd , net als het uiterlijl. Bussen die meer weg hadden van een (paarden)tram of auto in de allereerste jaren, bussen met ronde vormen en glanzend blik halverwege de vorige eeuw, en de opvallende gele kleur van de bussen in de jaren 80. Zie je een bus op een oude foto of film, dan weet je vaak direct uit welke periode deze is: bekijk de foto's en films van de bus als tijdsbeeld op BrabantinBeelden.
De paardentram en de autobus naar Boxtel in de Taalstraat, Vught ca. 1929 (foto: politie Vught, collectie BHIC nr. FOTOVU.1188)
Aflevering 16: Geen beeldbuis zonder Brabant
In een open postkoets rijden ze door de Taalstraat in Vught: Tanja Koen, Karin Kraaykamp, Hannie Lips en Vertie Dixon. Het is 1959 en de televisie bestaat pas een aantal jaar. De Brabantse plaats dankt het hoge bezoek van deze vier tv-sterren van het eerste uur aan de familie Oomen en hun gloednieuwe televisietoestel. Het is namelijk de 500.000ste geregistreerde tv-aansluiting. Reden voor een groots feest in 1959 en genoeg stof voor gesprek in 2023. Bekijk de foto's uit deze podcastaflevering op BrabantinBeelden: TV 500.000 staat in Vught.
De familie Oomen en hun televisie, Vught 1959 (foto: Fotopersbureau Het Zuiden, collectie BHIC nr. 1634-015603)
Aflevering 15: April-meistaking 1943
De staking die later de boeken in gaat als de april-meistaking, is onderwerp van gesprek in de aflevering van mei 2023. Het is dan precies tachtig jaar geleden dat zoveel werknemers en bedrijven openlijk in verzet komen tegen de bezetter. Voor het item BrabantinBeelden gebruiken we een geluidsfragment. Het komt uit de documentaire Alleen de herinnering is gebleven uit 1994. Hierin vertelt een ooggetuige over wat hij zag en hoorde bij de Glaspoort in Eindhoven op 2 mei 1943. Bekijk het hele fragment in het artikel bij deze podcast-aflevering op BrabantinBeelden: 'Toen hoorde ik het salvo'. Deze podcast en het bijbehorende artikel komen op 1 mei 2023 online.
Filmstill uit de De herinnering is gebleven, een documentaire van H. Grijze en J. van Est (collectie RHCe via brabantinbeelden.nl)
Aflevering 14: Toen was een krot heel gewoon
Het dak golft, de schoorstenen staan wat scheef en de muren en ramen kunnen wel wat onderhoud gebruiken. Voor deze woningen zou je misschien geen cent geven. En toch roepen ze gelijk herkenning op, herinneringen zelfs, aan het Cuijk van vroeger. We praten erover in de podcast van deze maand. Benieuwd naar de reacties en de luchtfoto's waarover we het hebben? Bekijk en lees meer in het artikel bij deze podcast-aflevering op BrabantinBeelden: Huizen en herinneringen.
'Onbekende woningen', naar later bleek zijn dit afgebroken woningen aan de Maasstraat, Cuijk jaren 30 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. CUI0684)
Aflevering 13: Help, een vrouw als burgemeester!
Voor BrabantinBeelden duiken we dit keer in de archieven van Beeld & Geluid. We vonden niet alleen treffende filmpjes van Polygoon – van de traditionele verhuizing van het gezin Smulders in 1949 en koninklijk bezoek van Juliana en Bernhard in datzelfde jaar – maar ook een radiofragment van de AVRO. Heel bijzonder: daarin gaat het niet alleen over Truus Smulders, maar horen we ook haar onvervalste Brabantse stem. Benieuwd naar de filmpjes die aan bod komen in deze aflevering? Ga dan naar het bijbehorende artikel op BrabantinBeelden.nl.
Aflevering 12: De vergeten ramp: de watersnood in Brabant
Ze zitten in ons collectieve geheugen van de Watersnoodramp van 1953: indrukwekkende beelden van dode dieren. Ronddobberende koeien en varkens, omgekomen in het natuurgeweld. In Brabant verdrinken tijdens de ramp ongeveer 7.000 stuks vee. Vanuit binnen- en buitenland worden hulpacties op touw gezet. Zo schenken Drentse boeren varkens aan de getroffen inwoners van West-Brabant. Het Polygoonjournaal hierover is onderwerp van gesprek in deze aflevering van de podcast en vind je op BrabantinBeelden: Drentse varkens voor Brabant.
Aflevering 11: Van pepernoten tot kerstkransjes: fijne feestdagenpodcast
Een pakjesavond die begint met een wasmand vol ingepakte cadeaus en eindigt met een vloer vol papier. Herkenbaar voor velen, of toch in ieder geval voor Marilou en Mathilde. Hieronder zie je het stukje film waarover zij in deze aflevering praten. De jongste telg van dit Brabantse gezin neemt een duik in al het knisperende papier. Net zoals de hond van Marilou vroeger deed, zo vertelt ze. Meer filmbeelden van het uitpakfeest dat Sinterklaas voor velen ook is, vind je op BrabantinBeelden: Uitpakken met Sinterklaas.
Pakjesavond, Eindhoven jaren 60 (bron: familie Van Nimwegen, collectie RHCe nr. 61058 via brabantinbeelden.nl)
Aflevering 10: Van Fez naar Veghel: gastarbeiders in Brabant
Slechts een handvol foto's hebben we van ze: de Spaanse gastarbeiders van Jansen de Wit. In 1964 kregen de eerste tien Spanjaarden vanuit het hete droge Spanje een warm welkom in het Brabantse Schijndel. Op een van de foto's eten ze een maaltijd aan een tafel vol kommetjes en schaaltjes. De sfeer tussen de mannen lijkt ontspannen. De foto zal eind jaren 60, misschien begin '70 gemaakt zijn, zo vertelt Mathilde. Meer foto's van deze eerste Spaanse gastarbeiders vind je op BrabantinBeelden in het artikel Spaanse gastarbeiders bij Jansen de Wit
Spaanse gastarbeiders aan de maaltijd in Schijndel (foto: beeldcollectie Jansen de Wit, collectie BHIC nr. 1906-001017)
Aflevering 9: Ach en wee! De eerste ramptoerist & andere ellende
De gevolgen van de stormramp in Langenboom in 1925 zijn desastreus. Zo heftig dat mensen dat met eigen ogen willen zien. En zie daar, de eerste ramptoeristen melden zich, zo vertelt Mathilde. Het bleef ook niet bij één foto van nieuwsgierige bezoekers uit de nabije omgeving. Meer over dit opvallende verhaal vind je in het artikel Stormramp trekt toeristen op BrabantinBeelden.
Bezoekers uit Zeeland in Langenboom, augustus 1925 (foto: fotograaf onbekend, collectie Willem Keeris/BHIC nr. 1698-00004)
Aflevering 8: Het is vakantie
Een 'goede besteding' van de vrije tijd in de zomervakantie, werd belangrijk gevonden voor de Eindhovense schooljeugd. Daarom was er tussen 1957 en 1977 tijdens de schoolvakantie Wonderland om de kinderen te vermaken. De film die Mathilde in deze aflevering noemt (en waar stukjes geluid uit te horen zijn) vind je op BrabantinBeelden.
Margreetje typt een brief aan moeder op Wonderland, Eindhoven 1967 beeld: Stichting Eindhovens Vakantie Comité, BrabantinBeelden / collectie RHCe nr. 0061017
Aflevering 7: Gegroet Eerwaarde
Bizar gezicht eigenlijk, ouders die knielen voor hun jonge zoon. Maar die is net tot priester gewijd en dat levert opmerkelijke foto's op. Je vindt ze hier.
Aflevering 6: Van huis en haard vervreemd
Het is alleen al door zijn ouderdom een heel bijzondere film. Maar zéker ook door de beelden want hoe ziet het dagelijks leven van Belgische vluchtelingen in een houten dorp in 1914 eruit? Deze film neemt je meer dan 100 jaar terug in de tijd, naar Vluchtoord Uden.
Aflevering 5: Hoe waor ut vruuger - over tradities
Net als je je afvraagt 'wat ís dit nu weer?' licht Mathilde het toe: het onvervalste geluid van een rommelpot. Dat komt uit een stukje film van Filmclub Haarens Journaal
Wil je hier meer over lezen, check dan ook zeker dit verhaal: Meisjes van de Sok
Aflevering 3: Ik bemin U!
Dit keer vertelt Mathilde over de film van zes familieleden De Kort die in 1954 tegelijkertijd in het huwelijksbootje stapten met vijf familieleden Bertens en een Van Haaren. Ook het Polygoonjournaal reisde naar Oisterwijk en Berkel-Enschot om deze bijzondere huwelijksvoltrekking te filmen en van die opnamen kunnen wij nu, bijna 65 jaar later, nog genieten.
Aflevering 2: Gezondheid!
Mathilde vertelt over deze film van een TBC-screening in Boekel. Van jonge kinderen tot ouden van dagen; álle inwoners van Boekel krijgen in 1948 de oproep deel te nemen aan een röntgenologisch borstonderzoek. Een jaar eerder bleek namelijk bijna de helft van de Boekelse schooljeugd drager van de tuberkelbacil, een bacterie die tuberculose kan veroorzaken. Reden voor de gemeente en de volksgezondheidsinspectie om over te gaan tot dit ongekend grootschalige onderzoek. Het Polygoonjournaal reist af naar de Brabantse plaats voor een verslag.
