skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

Woenselse Molen

Henk Buijks
Henk Buijks Bhic
vertelde op 17 augustus 2009
bijgewerkt op 12 augustus 2021
Op het universiteitsterrein van de TU Eindhoven stond ooit de grootste watermolen van Noord-Brabant, de Woenselse Watermolen. Het was een dubbele onderslagmolen die fungeerde als vol-, koren- en oliemolen. Er werd schors, boekweit en koren (vooral rogge) gemalen en koolzaad geperst. Beide molens waren voorzien van stalen raderen met houten schoepen.

Detail kaart door Van Deventer, c. 1560
Detail kaart door Van Deventer, c. 1560

Al sinds de dertiende eeuw zou hier een watermolen hebben gelegen, maar hij wordt voor het eerst in schriftelijke bronnen genoemd in 1379. De naam ‘Schimmelse Watermolen’ dateert van de zestiende eeuw.

Bijzonder was de vondst van een eikenhouten Mariabeeld in 1850. De molenaar viste het op uit de Dommel. Het één meter hoge en sterk verweerde beeld was vermoedelijk afkomstig van Augustijnenklooster Mariënhage. Het kan heel goed al tijdens de Beeldenstorm van 1566 in het water zijn terechtgekomen. Nadat het was gerestaureerd en gepolychromeerd, heeft het tot 1973 in een kapelletje van de Sint-Antoniuskerk op Fellenoord gestaan. Het werd daar vereerd als Onze Lieve Vrouwe van Fellenoord. In 1973 is het Mariabeeld overgebracht naar de Sint-Pauluskerk aan de Boschdijk.

In de tweede helft van de negentiende eeuw groeide het molencomplex uit tot de grootste watermolen van Noord-Brabant. De raderen werden geflankeerd door een stenen fabrieksgebouw uit 1867 van drie verdiepingen hoog, en een lager gebouw uit 1802, dat deels van hout was. In het hoge gebouw uit 1867 bevond zich een stoommachine voor aandrijving van de korenmolen. Hierin was de Meelfabriek Joh. Notten & Cie gevestigd.

Schilderij Frits v.d. Kerkhof, 2007
Schilderij Frits v.d. Kerkhof, 2007

Deze fabriek heeft 75 jaar bestaan. In 1905 nam Piet van der Putten, een telg uit een Udens molenaarsgeslacht, de fabriek over. Zijn bedrijf heette de NV Van der Putten's Graanhandel. Uiteindelijk kocht de gemeente Eindhoven de molen in 1935. Het oorspronkelijke wolfsdak werd toen vervangen door een plat dak. Ook de schoorsteen ging tegen de vlakte. Domien Himpens, die al in dienst was geweest bij Van der Putten, pachtte het bedrijf.

Hoewel het gebouwencomplex was aangewezen als Rijksmonument, werd het in 1956 zonder de vereiste ministeriële toestemming gesloopt voor de bouw van de Technische Hogeschool Eindhoven (nu de TUE). Er is nooit een proces aangespannen tegen de verantwoordelijke personen of instanties. Op de plaats van de molen staat nu het Auditorium van de universiteit. De loop van de Dommel is ter plaatse verlegd.

Monument bij de Kennedylaan
Monument bij de Kennedylaan

Tussen de Kennedylaan en de Dommel, ruim 150 meter noordwestelijk van het Auditorium, staat een monument ter herinnering aan de molen. Het is samengesteld uit een ter plekke gevonden molensteen, en een as en rad uit de Dommelse Watermolen.

Het ontwerp is van de architect van de universiteitsgebouwen, Van Emden. Ook de nabijgelegen nieuwbouwwijk Woenselse Watermolen herinnert aan het molenbedrijf. De straten zijn allemaal genoemd naar Brabantse (water)molens. Bovendien onthulde burgemeester Borrie op 2 oktober 1984 aan de straat Keersoppermolen een monumentje met een plaquette.

Monumentje Keersoppermolen Eindhoven
Monumentje Keersoppermolen Eindhoven

Behalve deze materiële herinneringen aan de Woenselse Watermolen, zijn er nog genoeg Eindhovenaren die verhalen over de molen in hun hoofd hebben. Een aantal daarvan vind je op de website Eindhoven-in-beeld.  Plus onder meer een prachtige foto van de graanhandel in vol bedrijf.

Bekijk ook

Watermolens in Brabant

Water in Brabant

Reacties (5)

Jan Verhagen zei op 30 maart 2011 om 17:37
Toen de molen werd afgebroken kwam er onder de weg vanaf de Brugstraat een soort halve boomstammen weg zichtbaar. Of dit ook in de oudheid een weg is geweest weet ik niet. Het moest toen allemaal snel weg. Dat verbaasde me toen al. Iemand heeft daar wel foto's van gemaakt. Weet iemand dit nog?
Mariët Bruggeman, namens BHIC bhic zei op 31 maart 2011 om 11:53
Nou Jan,
ik hoop dat er inderdaad iemand reageert met foto's van de boomstammen-weg.
Met vriendelijke groeten,
Hans Avis zei op 26 september 2011 om 19:23
Waar is nu dat Mariabeeld uit de Pauluskerk -ooit opgevist uit de Dommel- gebleven,sinds dat gebouw op zijn beurt moest verdwijnen aan de Boschdijk? Sinds 1973 stond 't dáár immers geplaatst..
Marilou Nillesen, namens BHIC bhic zei op 4 oktober 2011 om 12:27
Hallo Hans,
Via de site <a href="http://www.eindhoven-in-beeld.nl/picture/number5537.asp" target="_blank">Eindhoven in beeld</a> vond mijn collega Paul de volgende informatie: &quot;Vanaf september 1995 staat het Mariabeeld in het Kerkwijkcentrum St.Paulus, eveneens aan de Boschdijk.&quot;

Alleen dateert deze toevoeging van enkele jaren geleden dus ik durf niet te zeggen dat het nog steeds zo is. Zijn er op dit forum Eindhovenaren aanwezig die het kunnen bevestigen?
Pastoor Goris zei op 18 oktober 2012 om 22:05
Wel een beetje late reactie, maar beter laat dan nooit. Sinds de sluiting van de (nieuwe) Pauluskerk stond het Mariabeeld op de pastorie van de Petruskerk. Sinds mei 2012 heeft het beeld een plaats gekregen in de Petruskerk zelf (links vooraan bij het Maria altaar). In de maanden mei en oktober staat het beeld op het priesterkoor.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen