In deel 3 van het verhaal 1864-1865 Het begin van het dorp Nieuw-Borgvliet wordt melding gemaakt van de harmonie “Concordia”, opgericht in 1928. Maar op dat moment is er al een harmonie "Excelsior" op Nieuw-Borgvliet. Hierover nu meer. Het verhaal over de harmonie is ook het verhaal van Jan Vriens, een man actief binnen de Borgvlietse gemeenschap.
Het postkantoor van Nieuw-Borgvliet, 1910 (bron: West-Brabants Archief, fotonummer SREM039, detail)
Een zaal voor de harmonie
Bij notariële akte op 28 juni 1924 koopt kantoorhouder bij de posterijen Johannes Vriens een perceel bouwterrein aan de Kerkstraat te Nieuw-Borgvliet ter grootte van 6,95 are. De verkoper is timmerman Adrianus van Eekelen, Antwerpsestraatweg 391, later bij schrijver bekend als de textielwinkel van Dientje van Eekelen.
Een maand na aankoop vraagt Johannes op 28 juli 1920 burgemeester en wethouders om vergunning voor het bouwen van een concertzaal te Nieuw-Borgvliet, Dorpstraat. De bouwaanvrage is voorzien van een fraaie bouwtekening. Het gebouw kent een toneel, zaal en aangebouwd privaat.
Bouwtekening voor de concertzaal
Op 6 augustus 1924 krijgt Johannes Vriens, voorzitter van de Harmonie “Excelsior” te Nieuw Borgvliet, de vergunning met de aantekening, dat zolang de bebouwing op het voorterrein nog niet tot stand is gekomen op de rooilijn met straat een hek moet worden geplaatst.
De fanfare, later harmonie, Excelsior
Een muziekgezelschap gaat opgericht worden, zo schrijft de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant op 19 juli 1921. De oprichting van een fanfare wordt bevestigd in het Dagblad van Noord-Brabant van 9 september 1921. De naam wordt “Excelsior”. De nieuwe vereniging krijgt subsidie van particulieren, aldus Dagblad van Noord-Brabant op 29 september 1921. Een jaarlijks bedrag van 150 gulden van de zeereerwaarde heer Pastoor Kuypers en van 25 gulden en materiaal van de niet onbemiddelde en maatschappelijk betrokken weduwe mej. De Ram. De eerwaarde heeft ook twee mooie instrumenten geschonken. De gemeente Bergen op Zoom blijft niet achter blijkens het Dagblad van Noord-Brabant op 27 december 1921. De gemeenteraad verleent een subsidie van 150 gulden. De fanfare wordt echter omgezet in een harmonie, aldus het Dagblad van Noord-Brabant op 6 september 1922. In het zelfde artikel wordt gemeld dat de harmonie haar eerste, zeer goed geslaagde optreden gaf op de buitenplaats “Boschlust”, waar donateur mej. De Ram woont.
Opnieuw wordt subsidie gevangen, aldus het Dagblad van Noord-Brabant op 10 november 1922. Ditmaal 50 gulden van de gemeente Woensdrecht. De gemeente Woensdrecht? Ja, niet zo verwonderlijk, want de R.K.parochie Antonius Abt te Nieuw-Borgvliet, waarvan de pastoor geestelijk adviseur van de harmonie zal zijn, strekt zich ook uit over die gemeente.
De harmonie krijgt een vaandel en treedt op op Koninginnedag
Volgens Het Huisgezin van 25 mei 1923 zijn er 49 werkende leden. Op 14 augustus 1923 maakt het zelfde blad melding van de plechtige inwijding van het vaandel van de harmonie door de pastoor. En de verjaardag van de koningin wordt gevierd op de kiosk door de harmonie “Excelsior”, zo meldt het Dagblad van Noord-Brabant op 12 september 1923.
Met het vaandel op de foto. Kijkende naar de raampartijen van de verderop te vermelden harmoniezaal en verdere bebouwing rechts is de vraag waar deze foto is genomen (Bron: West Brabants Archief via medewerker Tim Kerkhofs)
Terug naar de harmoniezaal
Een paar maanden na aanvrage van de bouwvergunning is er de officiële en feestelijke opening van de zaal, aldus De Volkskrant op 7 november 1924. Dagblad De Zoom doet op maandag 17 november 1924 uitvoerig verslag over de officiële ingebruikname van de nieuwe Harmoniezaal op zondag 16 november 1924. De zaal is tot in alle hoeken bezet en velen moeten genoegen nemen met een staplek. Er zijn veel autoriteiten. Meneer pastoor, de burgemeester, de wethouders, de gemeente-secretaris, het college van Woensdrecht. Dank is er voor familie De Ram voor de eerste steenlegging en de grote financiele steun.
Op deze ansichtkaart uit 1920 van de Dorpsstraat (later Rembrandtstraat ) is uiterst links nog net een hoekje van de Harmoniezaal te zien. Mooi is deze foto te vergelijken met de later op te nemen tekening van de reconstructie van de straat in 1932 (bron: West Brabants Archief, fotonummer SREM005)
Een dag later, dinsdag 18 november, bericht De Avondster over een tweede gebeurtenis op zondag 16 november en wel de ingebruikname op zondag van het nieuwe voetbalterrein door de R.K.v.v. Nieuw-Borgvliet. Een flink, effen speelveld. Het grote aantal toeschouwers troseert kou en wind. Het spelpeil is niet hoog wegens de hard bevroren ondergrond. Maar de wedstrijd is tot het einde spannend
Jan Vriens, maatschappelijk betrokken
De harmoniezaal wordt ook gebruikt voor het oprichten van een buurtvereniging, zo is te lezen in De Volkskrant van 15 december 1924. Ook de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant schrijft hierover op 18 december 1924: De Buurtvereniging telt reeds ongeveer 100 leden. Het doel is “verschillende noodzakelijke verbeteringen te doen aanbrengen op en rond Nieuw-Borgvliet; vooral op het gebied van riolering en straatverlichting.” Voorzitter wordt Jan Vriens.
Jan Vriens wordt zelfs raadslid, aldus de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant op 3 augustus 1925. Hij volgt de bekende Bergenaar A. van Hasselt, die ook dertig jaar wethouder was, op. De vereniging vergadert ook in de horecagelegenheid van Jac. Nefs, café In de koophandel, aan de Antwerpsestraatweg weet het Dagblad van Noord-Brabant op 7 augustus 1926. Er zijn slechts veertien leden aanwezig. Of het allemaal gladjes loopt met de vereniging is de vraag. Want in het Dagblad van Noord-Brabant van 26 augustus 1931 staat, dat er een nieuwe buurtvereniging wordt opgericht. De locatie is het hotel De Kroon aan de Antwerpsestraatweg bij de Stalenbrug. Een tweede vergadering is er, aldus hetzelfde blad, op 10 september 1931. Ditmaal in café De Raayberg aan de zelfde straatweg. De vereniging krijgt de naam “Nieuw Borgvliet Vooruit” onder voorzitterschap van Jan Vriens. Ook in de harmoniezaal vergadert de vereniging, zo kan worden gelezen in De Volkskrant van 4 augustus 1932.
Jan Vriens is een actief mannetje bij de verbetering van de Dorpstraat
Verzoek van "Nieuw-Borgvliet Vooruit" aan de gemeenteraad, 12 februari 1932
Zoals is gebleken is Jan naast voorzitter van de harmonie ook voorzitter van de belangenvereniging “Nieuw-Borgvliet Vooruit”. In een brief van 12 februari 1932 ondersteunt die vereniging het eerdere verzoek van enige Borgvlietenaren om verbetering aan de Dorpstraat (Koestraat) aan te brengen.
Op 5 augustus 1932 stuurt de vereniging en herinnering in getypte vorm. Getypt is een goede gedachte, mogelijk kan op het gemeentehuis een handgeschreven brief niet goed worden gelezen. Overigens maakt pastoor Vincent Kuijpers van de gelegenheid gebruik om bij brief van 1 september 1932 het gemeentebestuur voor te stellen op het terrein voor de kerk een openbaar urinoir te plaatsen, mits goede wegvloeiing en stankvrij. Mogelijk ook voor kerkgangers met hoge nood?
De dienst van gemeentewerken heeft de verbetering reeds op 1 juni 1932 op tekening gezet.
Tekening voor de verbetering van de Dorpsstraat, 1932
De verbetering komt er en ook inclusief betonnen urinoir met buitenkant gebobbelde kiezelsteen. De plaats van de urinoir is aangegeven in lichtblauw vierkantje op het perceel van de kerk. Midden onder in het blauwe vierkant is de van de straat gelegen Harmoniezaal ingetekend. Van de gelegenheid maakt de gemeenteraad einde oktober 1932 gebruik de naam van de Dorpstraat, Koestraat, te wijzigen in Rembrandtstraat.
Muzikale perikelen in 1928 en succes in 1929
In 1928 is er mogelijk wat onvrede waardoor enkele leden of dorpsgenoten een nieuwe harmonie oprichten. Dagblad van Noord-Brabant meldt op 2 juli 1928 de naam ervan: R.K. harmonie “Concordia”. De thuishaven van die harmonie wordt café De Kroon van Janus Dekkers.
Het Dagblad van Noord-Brabant meldt overigens op 14 september 1929 een groot succes. Het korps behaalt op het nationaal concours te Rotterdam de eerste prijs. Een lokale fanfare brengt hulde middels een speciale aubade op het terrein van “Excelsior”.
Echt waar? Twee fanfares op Borgvliet? Het is toch niet te geloven. En allebei natuurlijk met een katholieke geestelijk adviseur. Wat een mooi dorp toch. Dank je wel Willem.
