Vanuit haar ouderlijk huis is het maar even lopen en dan staat ze midden op die mystieke plek: Blankens Kerkhof in Mariaheide. Als kind praat fotograaf Marieke van der Velden tegen mensen die daar begraven liggen. “Dan zei ik meestal zoiets als: ik hoop dat het goed met jullie gaat. Want niemand wil daar liggen. Al is het dan ook een plekje van rust en schoonheid, het is er ook vreemd en eng.”
Marieke van der Velden reist voor opdrachtgevers als UNICEF, AIDS Fonds en de Clean Clothes Campaign al jaren over de hele wereld. Mensen uit meer dan 35 landen heeft ze op die manier gefotografeerd. Maar over die ene favoriete plek in Brabant hoeft ze niet lang na te denken. “Bij ons tegenover begon een groot waterwingebied, het Melven, bij ons thuis ’t Melvert genoemd. Samen met mijn vriendinnetje Nicole ging ik daar heel veel wandelen en spelen. Er was een plekje met hoge bomen en een bobbelige ondergrond: dat kende iedereen als Blankens Kerkhof.”
“Een kerkhofje voor misdadigers en ongewensten maar er lagen ook ongedoopte baby’s, zo ging het verhaal. En tussen die graven staan de bomen, volgekrast met namen, heel fascinerend. Het maakte op mij als kind altijd heel veel indruk en ik had hele verhalen in mijn hoofd bij wat daar gebeurde als het donker was. Dan durfde ik daar trouwens helemaal niet te komen want ik was enorm bang in het donker.”
Voelbaar verdriet
“Maar zo’n terrein prikkelde mijn fantasie enorm. Ieder gat was voor mij een graf. Daar lag iemand met een treurig levensverhaal, en dan was die ook nog eens tegen zijn zin hier begraven. Dat verdriet was voor mij bijna voelbaar. Ik vond het heel zielig, voor iedereen daar. Er lagen daar zoveel verhalen, van die ongedoopte baby’s natuurlijk, maar ook van die moeder en dochter die ‘fout’ waren geweest in de oorlog en zich daarom van het leven hadden beroofd. Alleen al dat idee! Zelfs als je het nu zomaar vertelt, voelt het mistroostig en somber.”
Tegelijkertijd was er daar de troost van de natuur. “Die bomen, het zand. Als je daar in de zomer op je blote voeten liep, dan kon je zo over dat witte zand struinen. Dat gaf weer een heel lekker gevoel van vrijheid. Die vreemde tegenstelling bevordert ook weer de aantrekkingskracht van dat gebied.”
En dat geldt niet alleen voor Marieke, getuige de vele namen die in de bomen zijn gekerfd. “Daar bloeien liefdes op, en die worden beklonken – vastgelegd in zo’n bast. Maar die boom groeit verder, die naam wordt overwoekerd. Paartjes gaan weer uit elkaar, nieuwe namen komen erbij, iets dat op heel natuurlijke manier voortkabbelt, zonder die sporen van het verleden uit te wissen.”
Die fascinatie voor de geschiedenis zit diep bij haar. “Die verhalen! Van mensen, gebouwen, gebeurtenissen, ik kan daar niet genoeg van krijgen – ook als kind niet. Ik ben ook een keer totaal uit de bocht gevlogen toen ik een werkstuk moest maken over de geschiedenis van Mariaheide. Toen ik eenmaal het archief van Veghel had ontdekt, bleef ik daar komen. Zat ik daar als jong meisje tussen al die oude mannen, maar dat interesseerde me niets. Ik werd helemaal enthousiast als ik dan weer op een oud kerkje stuitte of zoiets.” Met een lach: “Die docent schrok zich wezenloos toen ik met een enorm uitpuilende multomap aan kwam zetten.”
Band met het verleden
Die sterke band met het verleden loopt als een rode draad door het leven van deze fotograaf. “Ik kan veel van vroeger heel gedetailleerd terughalen; weet nog kleine finesses, hoe het rook, hoe ik me voelde. Daarom zit Brabant ook zo in mijn hart. Dat is geen blanco vel, maar een pagina vol levendige herinneringen.”
In haar werk als fotograaf probeert ze nu het verhaal van anderen te vertellen. “Dan vraag ik Syrische vluchtelingen hoe hun leven er vijf jaar geleden uitzag. Dat maakt tijd tot iets tastbaars, en het laat tegelijkertijd zien dat zoiets ons allemaal kan overkomen. Vijf jaar geleden was zo iemand bijvoorbeeld nog gewoon student. Dat maakt het heel herkenbaar. Maar ook weer tot geschiedenis, want dat is voorbij.”
“Maar zo’n terrein prikkelde mijn fantasie enorm. Ieder gat was voor mij een graf. Daar lag iemand met een treurig levensverhaal, en dan was die ook nog eens tegen zijn zin hier begraven. Dat verdriet was voor mij bijna voelbaar. Ik vond het heel zielig, voor iedereen daar. Er lagen daar zoveel verhalen, van die ongedoopte baby’s natuurlijk, maar ook van die moeder en dochter die ‘fout’ waren geweest in de oorlog en zich daarom van het leven hadden beroofd. Alleen al dat idee! Zelfs als je het nu zomaar vertelt, voelt het mistroostig en somber.”
Die fascinatie voor de geschiedenis zit diep bij haar. “Die verhalen! Van mensen, gebouwen, gebeurtenissen, ik kan daar niet genoeg van krijgen – ook als kind niet. Ik ben ook een keer totaal uit de bocht gevlogen toen ik een werkstuk moest maken over de geschiedenis van Mariaheide. Toen ik eenmaal het archief van Veghel had ontdekt, bleef ik daar komen. Zat ik daar als jong meisje tussen al die oude mannen, maar dat interesseerde me niets. Ik werd helemaal enthousiast als ik dan weer op een oud kerkje stuitte of zoiets.” Met een lach: “Die docent schrok zich wezenloos toen ik met een enorm uitpuilende multomap aan kwam zetten.”