Nieuwsgierig naar zijn handgeschreven tekst? Lees die dan hier.
Veghel
Den tienden Augustus 1898 bezocht ik de gemeente Veghel; ik reed van Eindhoven over Son en St. Oedenrode (alwaar ik in het hotel Walraven ontbeet) naar Veghel, en vond op de grens dier gemeente een net aangekleede eerewacht onder commando van een zoon van den wethouder Manders (tevens lid der Staten). Dichterbij de kom vond ik de harmonie; in optocht ging het naar het nette, doelmatig ingerichte Raadhuis.
Ontvangen door B. en W. werd mij door een kleindochtertje van den burgemeester, een meisje van Son, een mooien bouquet aangeboden. Op mijne audientie verschenen de deken, de dominee, het bestuur der Israelitische gemeente. Daarna het lid van den Raad Smits, de griffier bij het kantongerecht Prak, de leden van den Raad Maussen en Van Eert, de linnenfabrikant Rath, en de secretaris van Lith.
 J.A. v.d. Heuvel, deken en pastoor van Veghel van 1896 tot 1903. (ca. 1903) |
Aan den deken (Van den Heuvel) beloofde ik, bij een volgend bezoek zijne kerk te komen kijken; de predikant vertelde, dat hij in Veghel ± 20 welvarende gezinnen bediende, en buiten Veghel enkele boeren, pachters van hoeven van de Maatschappij tot Bevordering van Welstand onder Landlieden in Noord-Brabant.
De Israelieten klaagden over den strjd, door den Boerenbond tegen hen aangebonden, met name over den kalverhandel, welke hen ontnomen was. Smits, een broer van de vrouw van Sopers, den gemeente-ontvanger te ’s Bosch, had niets te vertellen; ik hoorde later, dat hij buitengewoon rijk moet zijn, evenals ook de wethouder Manders. Prak en Maussen kwamen hun compliment maken.
Van Eert had klachten tegen het gemeentebestuur; die klachten spruiten daaruit voort, dat, toen in December 1898 de betrekking van secretaris van Veghel vaceerde, Van Eert gaarne zijn schoonzoon, het hoofd der school te Berlicum als zoodanig had benoemd gezien; nu hem dat niet gelukt is, en Van Lith als zoodanig benoemd werd, nu kan het bestuur geen goed meer doen; met Maussen maakt hij nu eene sourde oppositie tegen alles, wat het gemeentebestuur doet.
Rath, die mij van tevoren schriftelijk gevraagd had zijne fabriek te komen zien, kreeg van mij de toezegging, dat ik – zoo mogelijk – bij eene volgende gelegenheid zijn verzoek zou inwilligen. De eerewacht bracht mij naar den trein; ik vond daar de harmonie opgesteld; ik nam daar afscheid van B. en W. (die in een rijtuig van Smits, het gemeenteraadslid mij gevolgd waren naar het station) en vertrok naar ’s Bosch, medenemende een goeden dunk van het bestuur, van den burgemeester en de wethouders en van de gemeente.
 F.C. van Lith. Secretaris van Veghel van 1896 tot 1925. Burgemeester van Veghel van 1924 tot 1935. (ca. 1927) |
Op het stadhuis te Veghel kwam Veghel’s mannenkoor een liedje zingen; voor een diner, mij door B. en W. aangeboden, had ik bedankt. Administratie van den ontvanger. Het vergunningsrecht was collectief geboekt. Havengelden, bruggelden en gelden voor in gebruikgeving van gronden voor beweiding waren in een ongezegeld ontvangstregister opgenomen. Weegloonen en marktgelden met den zak opgehaald, zonder eenige controle. Administratie van den secretaris. Er ontbreekt een register van gevestigden. Enkele huwelijken zijn in de bevolkingsregisters onvolledig geboekt. Soms worden de duplicaten terug gezonden als berichten van vestiging.
Den 30 Mei 1902 kwam ik weer in de gemeente. Ik ging per spoor tot Veghel, alwaar ik een rijtuig vond van v.d. Rijdt uit Grave; ik reed vandaar naar Uden, alwaar ik ontbeet in “de Korenbeurs” bij de weduwe Terneuzen(?) waarop ik naar Zeeland ging; vervolgens via Mill naar Wanroij, om ten slotte te Mill weer den trein te nemen naar ’s Bosch. Ik verleende audientie aan de weduwe J.F. Ouwerkerk-van Dijk, die mijn steun en voorspraak vroeg bij de Provinciale Staten, ten einde eene verhoogde toelage te verkrijgen als weduwe van een opzichter van den P.W.
Daarna Jhr. van Sasse van IJsselt, gewezen directeur van het postkantoor te Tilburg en vader van den burgemeester van Teteringen; hij kwam eenvoudig zijne opwachting maken. Mevrouw Van Sasse is eene freule De Kuijper, en was geboortig van Veghel; vandaar, dat het huishouden zich in die gemeente gevestigd heeft, toen Mijnheer gepensioneerd werd. Er zijn 5 kinderen: 2 zoons, nl. een candidaat-notaris en de burgemeester van Teteringen; 3 volwassen ongehuwde dochters zijn tehuis.
Van der Bult, opzichter van den P.W. kwam zijne opwachting maken en tevens dankzeggen, voor alles, wat in den laatsten tijd in het finantieel belang van de opzichters van den P.W. gedaan was. Ik vond aanvankelijk het geheele College van B. en W.; na mijn audientie kwam de Heer Völker niet terug: hij moest ergens eene vergadering bijwonen, en zat ik dus alleen met den burgemeester en den wethouder Manders te praten.
 Burgemeester Jhr. Vic. de Kuyper, 1858-1906. |
Van de 39 huwelijken in 1901 waren er minstens 3 “moeten”; het was in 1901 bijzonder erg geweest; gewoonlijk was de verhouding veel minder ongunstig. Er komen echter geregeld per jaaar 1 á 2 onwettige geboorten voor. Van de 11 raadsleden wonen er 6 in Veghel zelf, 1 op Sijtaart, 1 op Eerde, 1 in Heide, 1 in Beukelaar, 1 in Ham.
Een van de raadsleden, de Heer Maussen is een lastige man; hij ruit het volk op tegen het Gemeentebestuur, tegen den Raad enz. Veghel is lang zoo’n vredig dorp niet meer als vroeger; en het zal er nog veel erger worden, wanneer deze burgemeester er niet meer zijn zal. Het doel van Maussen is om Wethouder, en – indien mogelijk – later burgemeester te worden. Maussen is afkomstig uit Nieuwen Hagen in Limburg; hij kwam vóór ongeveer 50 jaren voor het eerst vandaar in Veghel; hij reed toen met een hondenkar om allerlei kleine koopwaren te venten; hij sliep nooit in een logement, daar had hij geen geld voor, maar in de schuren van de boeren.
Later vestigde hij zich voorgoed in Veghel. Hij zal nu (in 1902) ongeveer 63 jr. oud zijn; hij is nu grossier in garen, band en knoopen.
Sinds een jr. of acht is hij lid van den gemeenteraad; men was hem daar liever kwijt dan rijk; voor zeer korten tijd stelde hij nog eene motie van wantrouwen tegen B. en W. voor; voor die motie stemde hij tenslotte geheel alleen. In 1901 is hij als raadslid herkozen; dat zou zeker niet geschied zijn, als hij niet zóóveel tonnen bier aan de daders had gegeven; alle middelen waren hem destijds goed; vooral werkte hij veel met gemeene pamphletten; de fatsoenlijke menschen willen met hem sinds dien tijd niet meer te doen hebben.
Hij was o.a. lid van een kegelclub; na die gemeene verkiezingsmanoeuvres namen alle leden van die club hun ontslag omdat ze met Maussen niet in dezelfde vereeniging wilden zitten. Maussen is gehuwd met eene juffrouw Duynstee uit Den Haag; ze behoort niet tot de rijke Duynstee’s. Hij heeft geen kinderen.
Zijn broer, Louis Maussen, die met hem de garen-en-bandzaak heeft, moet nóg lastiger zijn. Louis Maussen is gehuwd met Juffrouw Gerbrandts van sluis 4, eene Protestantse, die later Katholiek is geworden. Ze hebben 6 volwassen kinderen, 3 zoons en 3 dochters. Van de zoons zijn er 2 in de zaak, terwijl de derde in Cuijk woont en boomkweeker moet worden.
Ik droeg B. en W. op een onderzoek in te stellen naar de oorzaak van het feit, dat er in 1900 19 levenloos aangegeven kinderen waren, tegen 156 levenden. Voor het mogen hebben van eene verandak op gemeentegrond wordt f. 2,50 ’s jaars betaald; dat is dus eene recognitie, en wordt ten onrechte belasting genoemd. De hoofden der scholen zorgen voor het aanleggen van de kachels; zij leveren de brandstof.
Een en ander is in eene overeenkomst met het gemeentebestuur geregeld; de verplichting werd niet bij de instructie opgelegd. Het oud archief schijnt heel netjes geordend te zijn; het is in eene afzonderlijke archiefkamer opgesteld. Om het stofschoon te houden, raadde ik aan, boven langs de planken banden van laken aan te brengen.
De eigendommen van de gemeente beteekenen niet heel veel meer; de gemeente had vroeger veel broekgronden; die zijn echter voor en na geheel verkocht. Van de lage gronden maakten de koopers weiland; van de hooge bouwland. Gemeente bezit nog wat mastenbosschen, wellicht een 60 H.A.; in de laatste 20 jaren werd jaarlijks gemiddeld voor f. 1.000 mast verkocht; nu is er vooreerst niet veel meer te verkoopen.
De uitgekapte bosschen worden steeds meer tot mastenbosschen aangelegd; ook de heide, welke Veghel nog heeft (± 50 H.A.) wordt langzamerhand ontgonnen. Als er stompen in de grond zitten, dan zijn die stompen voor den arbeider, en zal de bewerking van den grond ± f. 50 per H.A. kosten; zitten er geen stompen in den grond, dan komt de H.A. op f. 75. Men poot plukmast, ± 20.000 op de H.A.; komt uit Best, en kost f. 0,40 de 1.000. Vier man kunnen samen in één dag 20.000 planten in den grond zetten.
Het onderhoud van de waterleidingen komt geheel ten laste van de aangelegen eigenaren, behalve voor wat betreft de rivier de Aa; deze wordt, voor rekening van de gemeente, jaarlijks tweemaal geveegd; dat kost aan Veghel jaarlijks van f. 250 tot f. 300. B. en W. schouwen de waterleidingen; ze behoeven nogal niet dikwijls een proces-verbaal op te maken. Met het raadslid Maussen hadden ze echter weer groote last; deze weigerde en moest gecalengeerd worden. Gelukkig volgde eene veroordeeling door den kantonrechter; ware die niet gevolgd, dan zouden B. en W. groote last hebben gekregen.
 Haven, zwaaikom vanaf het Heilig Hartplein. (ca. 1915) |
Aan het eind van de haven, in een voetpad op Eerde heeft de gemeente voor drie jaren een ijzeren veerpont gelegd, en heft daar f. 0,01 veergeld. Algemeene begraafplaats ligt in de heide, op een half uur distantie van Veghel. Lijkenhuisje wordt afgebroken door het publiek; heeft althans van het publiek veel te lijden. Er zijn in Veghel twee geneesheeren gevestigd; één doctor zou het onmogelijk af kunnen. Dr. Van der Voort is de gemeentegeneesheer; men is over hem zeer tevreden. Vincentius beschikt jaarlijks over f. 2.500 à f. 3.000; de Elisabethsvereeniging over f. 500.
De politiedienst wordt behoorlijk waargenomen; de beide veldwachters waren vroeger marechaussee. Drie coöperatieve roomboterfabrieken: 1 te Sijtaart 1 te Eerde en 1 te Ven. Damast en pellenfabriek van Rath geeft een goed stuk brood aan ± 50 menschen.
Den 2 April 1906 kwam ik weer in Veghel; ik was ’s ochtends per trein naar Uden gegaan; daar vond ik een rijtuig van Putters; successievelijk bezocht ik Boekel, Erp en Veghel en nam toen te Veghel den trein weer naar Den Bosch. Het geheele gemeentebestuur met den secretaris en den ontvanger kwam mij in het begin van de vestibule tegemoet.
Ik verleende audientie aan
- Een drukker, De Goede, die de publicaties der gemeente in zijn courant (de Veghelsche Courant) wil hebben, en die om een stoel en een tafel vraagt, om tijdens de raadszittingen een raadsverslag voor zijne courant te kunnen maken; zijn wensch bij B. en W. gesteund;
- Verstegen, en Van Lieshout, twee arme menschen, die om meerdere bedeeling vragen;
- V.d. Bult, opzichter v.d. pr. waterstaat, die bezig is een ontwerp te maken voor wegen, die ± 2½ ton zullen kosten; de gemeenten willen 20% betalen, maar de provincie moet aanleggen en onderhouden! 33 K.M.!
- Den gepensioneerden postdirecteur Jhr. V. Sasse v. IJsselt, die wil, dat, bij eventuele vacature, zijn zoon verplaatst wordt van Teteringen naar Veghel;
- Den landbouwer Van Mierlo, die tengevolge van de nieuwe bouwverordening niet in staat is zijn achterhuis behoorlijk op te bouwen; de eischen zijn te hoog; hij heeft zooveel geld niet. Hem even aanbevolen aan B. en W.
Maussen is nog lid van den Raad, maar men zal hem nu gelukkig spoedig kwijt zijn; hij gaat nl. in Den Haag wonen, en heeft zijn woonhuis voor f. 1.000,- verhuurd aan Dr. Van der Voort; zeker f. 500 te duur, maar v.d. Voort moest wel, omdat zijn huis door den eigenaar verkocht was en hij geen ander huis kon krijgen. Ik heb er B. en W. op gewezen, dat er ook thans weer abnormaal veel kinderen als levenloos werden aangegeven - 18 - op 221 geboorten.
Noch in de kom, noch in de kerkdorpen Sijtaart of Eerde is er kermis, zelfs niets dat daarop lijkt; vandaar dat een stoomcaroussel geen plaats kan krijgen, niettegenstaande men f. 500 staangeld wilde betalen. De gasfabriek gaat tegenwoordig goed; zij dekt althans de explotiatiekosten, terwijl men de straatverlichting van de gemeente dan voor niets heeft. Bij het onderhoud der waterleidingen door de aangelanders sluit men op moeilijkheden; zelfs twee leden van den Raad (Maussen en Oppers) moesten deswege door een strafvervolging tot hun plicht gebracht worden.
 Station, gebouwd in 1872. (ca. 1900) |
Den 17 Maart 1910 kwam ik weer in Veghel. Tevoren was ik in Heeswijk en Dinther geweest, te Veghel nam ik later den trein naar Den Bosch. Ik had een drukke audientie aan allerlei menschen die hunne opwachting kwamen maken; het secretariepersoneel, dat later hoopt burgemeester te worden, leverde een groot contingent: Kolfschoten, Otto de Kuyper enz.
Woningwet wordt goed gehandhaafd. Veghel heeft een gemeenteopzichter ad f. 350; voor controle opvolgen voorschriften bouwverordening krijgt hij f. 100 extra. Raadsvacaturen worden meestal bij candidaatstelling aangevuld; de Heer Völcker werd als zoodanig gekozen in de vacature van den oud-burgemeester, Jhr. De Kuyper. Burgemeester geeft zich veel moeite in zake de verbetering van de rivier de Aa; jammer, dat hij zooveel tegenwerking ondervindt! Heeswijk wil er niets van weten, en wil alles laten zooals het is; Asten en Deurne hebben er niet op tegen, maar willen niet mede werken en niet mede betalen. Binnenkort hoopt burgemeester eene vergadering van belanghebbenden te samen te roepen en dan de zaak wat vooruit te brengen.
Gasfabriek werkt ongunstig, het bedrijf kan zich niet dekken; men verlangt erg naar eene electrische centrale en zou haast er toe kunnen besluiten, zich bij de Peel Centrale aan te sluiten. Er is geen staat van exploitatie van gemeentelijke bezittingen, burgemeester zal er een doen aanleggen.
Wethouder Van den Tillaart is een echte Boerenbonder; ik kreeg het met hem haast te kwaad over de moeilijkheden, die de Boerenleenbank maakte, als er geld gevraagd werd; hij vond het heel natuurlijk, dat er 10 tot 12 menschen zich mede bemoeiden, vóórdat iemand geld van de Boerenleenbank ter leen kon krijgen.
Van het groote plan, om de parochies Vinkel, Loosbroek en Vorstenbosch aan een harden weg te helpen, zal wel niets komen; Heesch trok zich terug; Nistelrode had geen geld enz. Er was vroeger in Veghel wel kermis; maar omstreeks 1870 liet de deken de processie naar Kevelaar tijdens de kermisdagen vertrekken; ±1.200 man ging mede, Veghel was als uitgestorven. Zoo is het sindsdien gebleven. Vandaar dat mallemolens en derg. geen zaken maakten en weg bleven; thans komt er niets dan een enkele koekkraam voor de kinderen; maar van kermis houden is geen sprake meer.
Den 18 Mei 1915 bezocht ik per auto vanuit Den Bosch de gemeente Veghel; tevoren was ik in Son geweest. De burgemeester had eindelooze klachten over den veldwachter Kwaks; de man was absoluut onbetrouwbaar; hij weigerde tot tweemaal toe over eene bepaalde zaak een schriftelijk rapport uit te brengen; hij had ten huize van zijn dochter, die naaister en strijkster is, een winkel geopend; hij woonde niet in zijn eigen huis, maar ten huize van zijn dochter; het vischwater in de haven is verpacht; toen de pachters van dat vischwater klaagden dat hun vischwater werd afgevischt, bleek het, dat Kwaks aan die menschen permissie had gegeven.
Over een en ander Kwaks ter verantwoording geroepen. Deze gedroeg zich brutaal en onhebbelijk; hij beweerde zelfs, dat de burgemeester mondeling permissie had gegeven, om dat vischwater af te visschen; diens broeder Herman Völker was daar bij geweest!
 De melkproductenfabriek van dhr. Johan Völker (ca. 1918) |
Ik heb aan Kwaks gezegd, dat aan het geknoei met dat wonen een eind moest komen; hij moest kiezen of deelen: als veldwachter bedanken, of wel de winkel er aan geven. De burgemeester is zijn chef: hij moet doen, wat hem wordt opgedragen. Daar zijn reeds zooveel klachten over hem geweest; de maat is nu vol; het minste, wat er nu bij komt is voor mij een reden, om hem weg te jagen.
Volgens B. en W. heeft Veghel zijn opkomst te danken aan de haven; het verkeer in de haven neemt voortdurend toe; nog nooit werd zooveel havengeld gebeurd als in 1914. Tusschen Veghel en Uden liggen de gehuchten Lage Hei en Hooge Hei; de pastoor van die gehuchten heeft het noodig geacht, zijne parochie Mariaheide te noemen; B. en W. spreken in het verslag omtrent den toestand der gemeente ook van Mariaheide, hoewel dat op geen enkele kaart te vinden is.
Er is nogal wat industrie in Veghel; de voornaamste fabrieken zijn de damast- en pellenfabriek van gebrs. Rath; de klompenfabriek van Gebrs. Broex; en de gecondenseerde melkfabriek van Gebrs. Völker. Vooral deze laatste maakt goede zaken; vóór de oorlog ging de melk naar Engeland; thans tegen zeer hooge prijzen naar Duitschland.
 Stoomwasserij de Lelie van de Gebrs. de Rath, gebouwd in 1911 |
Men verlangt hard naar elektriciteit; gasfabriek maakt slechte zaken; steenkolen te duur; gasprijs met 2 cnt. verhoogd. Vereeniging Electro Technisch Onderwijs (V.E.T.O.) opgericht; De Vries, directeur Centrale Cuijk, komt 2 keer in de week een electriciteitscursus geven. Verbetering rivier de Aa. Geraden te trachten aan een goed plan te komen van een deskundige; dan kan men zien, hoe men aan geld komt om het uit te voeren; men moet echter de verbetering tot stand willen brengen; alle gemeenten moeten bereid zijn tot samenwerking.
Herhalingsonderwijs vond geen belangstelling; thans heeft men uitgevonden, het ’s Zondagsochtends te laten geven, en nu trekt het leerlingen.
Den 29 Juli 1919 bezocht ik per auto vanuit Den Bosch de gemeenten Veghel en Schijndel. De woningnood is groot; men heeft twee terreinen gekocht om arbeiderswoningen te bouwen, en is bezig eene vereeniging op te richten tot bevordering van de volkshuisvesting. Bij de raadsverkiezing werden 8 van de 13 leden uitgeworpen; drie van de nieuwe leden zijn erg rood; drie nieuwe leden zijn vertegenwoordigers van de werklieden.
Er is in Veghel veel geld verdiend; vóór den oorlog bedroeg voor den hoofdelijken omslag het belastbaar inkomen 7 ton; thans f.1.300.000! Er wordt f. 23.000 geheven. Veel waterschade; alle beemden langs de Aa staan onder water. Er is geen staat van exploitatie der gemeentelijke bezittingen. Voor ontginning van gronden met behulp van Staatsboschbeheer is geen terrein meer aanwezig.
Drinkwater is slecht; de plannen om eene waterleiding te maken voor de gemeenten Veghel, Schijndel en St. Oedenrode werden nog niet uitgevoerd. Armen zijn er bijna niet. Vincentius bedeelt één huishouden, waarin een man aanwezig is; verder alleen maar weduwen en weezen. Het algemeen armbestuur kan er goed komen. De distributie is tot nu toe goed geloopen; kostte in het geheel f. 35.000 d.i. f. 1,70 per hoofd per jaar.
Voor den aanleg van den weg Veghel-Vorstenbosch is de tijd verstreken; men zal bij de Staten komen om verlening van den termijn. Nog steeds geen kermis; men vreest, dat die binnen korte jaren zal ingevoerd worden. In plaats daarvan had men de laatste jaren de processie naar den Bosch. Vóór mijn vertrek het groote boerenbondsgebouw aan de Haven in oogenschouw gaan nemen. Daar ontvangen door den Directeur Deenen, en door het heele Bestuur: Vincent van den Heuvel, Cox, Panken?, Fleskens, Van Vlokhoven, Berkvens (directeur van de Boerenleenbank), Ardts. Het was heel interessant.
 Fabrieksgebouwen aan de haven van de Coöperatieve Handelsvereniging van de N.C.B. te Veghel. (ca. 1900) |
Men verlangt sterk naar stroom van onze centrale, omdat men nu reeds uit de oorspronkelijke eigen installatie is uitgegroeid, en eigenlijk de dubbele capaciteit behoeft van wat men heeft. Binnenkort gaat men eene dergelijke inrichting in Geertruidenberg bouwen; maar die zal nog 2 maal zoo groot worden. De installatie in Veghel kostte 6 ton; en werd gebouwd door Stulemeyer te Breda. De meeste machines kwamen uit Duitschland.
Den 30 Mei 1923 bezocht ik Veghel en Son. Wethouder Rath is afwezig. De raadsverkiezing bracht vier nieuwe Raadsleden: de wethouders Rath en Van den Tillaart hadden zich niet herkiesbaar gesteld; de Heeren Frank en Verhoeven werden nier herkozen. De moeilijkheden in de gemeente en den Raad werden mij verklaard als veroorzaakt te zijn door den Heer Rochefort, destijds ontvanger (der Registratie) in Veghel, een actief vrijzinnig democraat. Door zijn voortdurend staken en agiteeren ontstond de oppositie in de gemeente; deze bracht een aantal oppositiemannen, waaronder ook Bongaerts, Den Klerk van Rochefort, in den Raad. Als die oppositiemannen zochten naar wettelijke middelen, om den burgemeester den voet dwars te zetten, gingen zij om raad bij Jos van Wel, den wethouder van Helmond.
Door toedoen van Völker werd Rochefort verplaatst naar Tiel. De oppositie zal thans geleid worden door den dierenarts Dr. Bloem, die, met Bongaerts en Winters op eene wilde lijst gekozen werd. De oppositie zet er thans alles op, om Dr. Bloem gekozen te krijgen tot wethouder.
Er is nog woningnood in Veghel: in 18 woningen wonen twee gezinnen. St. Lambertus bouwde 62 woningen; dat kost thans aan de gemeente f. 3.000 ’s jaars; later vermoedelijk nog veel meer. Eigen Haard bouwde 6 middenstandswoningen, met eene Rijkspremie van f. 11.000. Veghel bouwt thans zelf 6 arbeiderswoningen van f. 2.500, met eene Rijkspremie van 6 x f. 250 = f. 1.500. Deze woningen moeten f. 3,50 huur doen = 7% van het kapitaal. De bouwplaats (een flinke tuin) kost f. 250.
Er is veel werkeloosheid; gemeente verschafte van den winter aan 73 menschen werk; thans nog aan 42. Malaise in de industrie; de boeren laten niet werken. v.d. Tillaart rekende voor, wat een boerenknecht kost: f. 250 loon; f. 300 kost en inwoning; f. 31,20 zegels plakken; f. 6,60 = f. 1,20 per f. 100 loon landbouwongevallenwet. Bovendien 6 weken verpleging en verzorging in geval van ziekte in gevolge het arbeidscontract.
 M.A. Völker, burgemeester van Veghel van 1905-1924. |
Voor scholenbouw bijzonder onderwijs werd f. 250.000 geleend. Distributie kostte f. 43.000. Laatste aflossing in 1925. Gemeentelijk bezit is geheel ontgonnen; door werkloozen liet men een ven van 4 H.A. aanplempen. Het kostte ruim f. 10.000. Het is thans goed weiland en brengt f. 200 pacht op. Werkloozen maakten verder voor f. 26.000 een verbindingsweg – lengte 1.200 M. - tusschen de haven en het Kanaal.
Burgemeester Volker beweerde, dat er geen waterschade geleden werd, waarop v.d. Tillaart tegen hem uitviel, en aantoonde dat van Veghel naar Helmond, en van Veghel naar Den Bosch alle beemden langs de Aa onder water stonden, en onnoemelijke schade leden. De harde wegen Veghel-Eerde (grindweg) en Veghel-Zijtaart (keiweg) zijn in onderhoud bij de gemeente; de andere harde wegen bij de Provincie of het Rijk.
Dr. v.d. Voort is armendokter; men is erg met hem ingenomen. Het electriciteitsbedrijf gaf in 1922 een verlies saldo van f. 5.000. Aangezien men volgens de rentabiliteitsrekening eerst na 7 jaar quitte moet spelen, heeft men over het slechte resultaat thans nog geen al te groote zorg. De gasfabriek gaf in 1922 een voordeelig saldo van f. 2.800. De kunstmestfabriek van Coenen en Schoenmaeckers en de graanmagazijnen van den Boerenbond zijn seizoenbedrijven, waar ’s winters vele handen werk vinden, en ’s zomers weinig te doen is.
Tram Bosch-Helmond zal wel blijven bestaan; alle langsliggende gemeenten werken samen om die in stand te houden. Tram Veghel-Oss zal wel teniet gtaan; de langsliggende gemeenten interesseeren zich niet voldoende voor haar voortbestaan. Als de industrie in Oss erg goed gaat, dan bedruipt die lijn zichzelf; nu komt er veel geld bij te kort. Bovendien doet de S.S. aan de tram groote concurrentie aan; zij wilde geen koelwagens voor het vervoer van geslacht vee naar Rotterdam beschikbaar stellen, wanneer de aanvoer van vet enz. uit Rotterdam naar Oss ook niet per spoor geschiedt. Tot nu toe had dat vervoer van Rotterdam tot Veghel per schip plaats, en van daar naar Oss per tram.
Er is nog steeds geen kermis in Oss [bedoeld zal zijn “Veghel”; red]; in de plaats daarvan komt eene processie naar Den Bosch of naar Kevelaar, dan wel een bijzonder feest bij gelegenheid van den verjaardag van Z.M. de Koningin.
