skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

'Ongelikte' Beer hoert en snoert en slaat zich door de achttiende eeuw

Hij woont in de prachtigste huizen in Vught, Sint-Michielsgestel en Den Bosch, heeft geld en windmolens te over maar goede manieren, nee, die heeft Christiaan Paulus van Beeresteijn dan weer niet. Hij slaat erop los, verwekt her en der kinderen en gooit het op een akkoordje met de pastoor om van die pasgeborenen af te komen.


Portret Christiaan van Beeresteijn via 

Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie


Onderzoeker Stef van Eijndhoven treft in de archieven deze Hagenaar, in de volksmond 'Beer' genoemd, en ziet de neerslag van een opvallend rumoerig leven. Beeresteijn is een bijzonder heerschap, geboren in 1705 in Den Haag, maar al snel woonachtig in Brabant. Hij erft namelijk kasteel Maurick in Vught en koopt wat later kasteel de Kleine Ruwenberg in Sint-Michielsgestel.

Mishandeling vrouw en dienstboden

Op zijn 24ste trouwt hij met de 17-jarige Elisabeth van Midlum maar met de huwelijkse trouw neemt hij het niet zo nauw. Op 14 november 1737 wordt hij op heterdaad betrapt op overspel. De Bossche schout Van Rechteren zet hem daarvoor vast maar al snel wordt Beeresteijn vrijgesproken. Wel krijgt hij een boete aan zijn broek; niet vanwege zijn amoureuze escapades maar vanwege mishandeling van zijn vrouw en dienstboden. Ondertussen wordt er een echtscheiding aangevraagd maar die procedure wordt ook weer afgebroken omdat Elisabeth overlijdt. Lang treurt Beeresteijn niet en hij trouwt in 1743 met Catharina Bruhl. Dat gebeurt in het Duitse Gogh waardoor er moeilijkheden ontstaan vanwege de wettiging in Nederland.

Het is niet het enige probleem waar Beeresteijn tegenaan loopt, of zelf veroorzaakt. Onderzoeker Van Eijndhoven vond tussen al het papierwerk van deze meneer bijvoorbeeld een document over de dienstmeid van Beeresteijn bij wie hij een kind verwekt. Om de situatie enigszins netjes op te lossen probeert de dienstmeid te trouwen met een jongeman uit België maar als hij na de ondertrouw meer te weten komt van de situatie, blaast hij het huwelijk af. Nu is grootgrondbezitter Beeresteijn vast niet de enige die in de 18de eeuw kinderen verwekt bij zijn personeel. Maar in het geval van Beeresteijn zijn er werkelijk verslagen van verhoren gevonden die zijn uitspattingen vastleggen.

Verhoor van de pastoor

Verhoren van onder andere de Liempdse Maria Verzooten, haar zus en pastoorsmeid Geertrui van Breugel en pastoor Franciscus Leliveld uit Helvoirt. Dat gebeurt op verzoek van zijn toenmalige echtgenote Van Midlum. Eén van de vragen die de pastoor krijgt voorgelegd, is: Heeft hij gehoord dat 's nachts tussen vrijdag en zaterdag op de 6de en 7de van verleden maand april op kasteel Maurick waar de heer Beeresteijn woonachtig is, een vrouwspersoon in het kraambed is bevallen en van een kind verlost? Gezien het antwoord probeert de pastoor zich op de vlakte te houden: hij heeft dergelijke geruchten gehoord, zonder te weten van wie. En hij heeft geen idee wie die vrouw is of waar ze woont.

Langzamerhand ontrolt zich tijdens die verhoren het volgende verhaal: in de vroege ochtend van 9 april 1742 rijdt de knecht van de pastoor met een kar naar Maria en vraagt haar mee te gaan naar haar zus Geertrui. Eenmaal bij haar zus klimt ook zij op die kar, en zo rijdt dit drietal verder, weg van de bewoning. Dan komen zij plots een heer en een jonge vrouw tegen; de vrouw heeft een jongetje van ongeveer een maand bij zich. De vrouw geeft het kindje aan Maria en haar zus en de heer belooft nog langs te komen.

'Den gelovige Thomas'

Zo gaat het gezelschap weer terug naar de pastorie van Helvoirt, dit keer met het babytje dat nu door Maria en/of zus Geertrui zal worden grootgebracht. Beeresteijn geeft de vrouwen nog wel een vergoeding: drie gulden. De pastoorsknecht krijgt zes schellingen voor het ritje dat hij heeft gemaakt. Uit de ondervragingen lijkt van enige gewetenswroeging bij Beeresteijn niets. Want als met de pastoor over de doop wordt gesproken, zegt hij: "De heer Beeresteijn antwoordde daarop: noem het kind maar even 'den gelovige Thomas'. 

En zo laat Beeresteijn zijn sporen na in het archief. Waaronder ook een proces-verbaal, voor het mishandelen van de 25-jarige koetsier Cornelis Doncgersloot. De jonge Cornelis is in dienst bij de oude mevrouw Beeresteijn en rijdt de dame naar haar afspraken. Op een ochtend wordt hij plots aangevallen door haar onvoorspelbare zoon die hem met een stok probeert te slaan. Die aanval kan de jongeman nog afweren met zijn riek maar wat later op de dag slaat Beeresteijn de koetsier alsnog van achter neer waarna deze bewusteloos op de grond valt. Aanleiding is gedoe over een briefje waarmee de koetsier een zalfje zou moeten gaan halen, bedoeld voor de kamenierster. Die heeft namelijk een hoofdwond omdat... enfin, die reden laat zich raden.

Meer weten over de gebruikte bronnen? Klik dan hier

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.