Er waren geen tv's, computers, smartphones of internet. Men had hier en daar telefoon, de krant en de radio. Maar wel hadden we in Tilburg heel veel klokken, in wel 40 à 50 torens van kerken, kapellen en kloosters, kon je ze van verre horen beieren, uitslapen op zondag was echt niet mogelijk. Zij sloegen de tijd, luidden bij geboorte en dood, riepen op tot gebed en waarschuwden bij gevaar. Ze waren belangrijk, ze hoorden bij het bestaan, bij de christelijke cultuur. In de oorlog hadden de Duitsers - op zoek naar bruikbare grondstoffen - het gemunt op de klokken.
"Ik ben van 1952, dus van na de oorlog, maar toch hier nog enige persoonlijke ontboezemingen. Uit de Hoefstraatse kerk werden twee klokken gehaald, deze werden omgesmolten en in 1949 plaatsten men drie nieuwe klokken. Toen ik 9/10-jaar was werd ik misdienaar. Het klinkt misschien raar maar begrafenissen vond ik prachtig, de Gregoriaanse mis geheel in het Latijn, met drie heren en een groot koor, altijd herkende ik de stem van mijn moeder (Riet Kieboom-Van Ierland). Alles en iedereen in het zwart, er werd met wijwater en wierook gestrooid. De uitvaartkist werd met een begrafeniskoets naar het kerkhof gebracht. Met de priester voorop en alle mensen lopend achter begrafeniskoets, deze stoet ging door de Jacob van Oudenhovenstraat, over de Heikantsebaan (later Jac. van Vollenhovenstraat) en de brug naar het Kerkhof. Tijdens deze laatste rit voor overledene beierden de klokken en mochten wij de misdienaars dit samen met de koster doen. Als je bij het stoppen het touw vasthield dat werd je door de klok wel 4 á 5 meter omhooggetrokken, dat was schitterend ervaring.
Zware wissel
Op 100 meter onder de galmgaten van de kerk woonde mijn opa en oma Van Ierland – van Deurzen aan de Hoefstraat 212, tegenover bakker Thal en aannemer Remmers. Met de pronkkamer aan de achterzijde en woonkamer aan de straatzijde. De tweede wereldoorlog heeft een zware wissel op hun leven getrokken. In februari 1939 overleed hun dertienjarige dochter Nelly aan de gevolgen van een longontsteking en hartzwakte. Dat jaar werd ook hun 20-jarige zoon Piet gemobiliseerd bij het Grensbataljon Jagers. Na de capitulatie proberen Nederlandse militairen naar Engeland te evacueren met het vrachtschip de S.S. Pavon. In de avond van 20 mei 1940 verlaat de Pavon de haven van Duinkerke, de Luftwaffe krijgt het schip in zicht en een Junker-toestel neemt de Pavon onder vuur; een granaat is een voltreffer met veel slachtoffers tot gevolg. Tegen de ochtend wordt het schip, met nog honderd gewonden aan boord, teruggevoerd. De scheepsramp van de Pavon kostte aan zeker vijftig jongens het leven.
Een van hen is Piet die op 21 mei tijdens de evacuatie naar het strand bezwijkt aan zijn verwondingen. Hij is 20 jaar geworden en ligt begraven op het Militair ereveld Grebbeberg in Rhenen (hij heeft ook nog 40 jaar op de begraafplaats Gerswinstraat gelegen).
Het Angelus
Van mijn grootouders was met name mijn oma erg gelovig, dat bleek ook uit de aankleding van de woonkamer. Naast een eenvoudig kruis was er een Mariebeeldje uit Lourdes met wijwater, een schilderijtje van “Het Angelus”, met een biddende man en vrouw op de akker. Ook lag een rozenkrans altijd binnen handbereik om regelmatig het Weesgegroet op de ‘Angelus-tijden” te bidden. Maar ook na het verlies van haar zoon door een granaat (is dit een klok geweest?) bleven daar na de oorlog nog twee bloemenvazen en een asbak die van hulzen van granaten waren gemaakt.
Dit teruglezend hoop ik in gedachten dat tijdens de oorlog in Oekraïne de nog resterende klokken in Tilburg op zondag om 12.00 uur als zogenaamde “Angelus-klokken” gedurende vijf minuten gaan beieren als protest tegen de oorlog en als een oproep voor vrijheid en vrede. Ik mijmer dat dit gebruik zich uitbreid over Brabant, Nederland, Europa en de rest van de wereld en dat het door alle tijdzones over de wereld zal lopen tot en met in Oekraïne en Rusland.
Daffodil
Eind jaren '50 begin jaren '60 was ik misdienaar. Toen ik een jaar of twaalf was kreeg ik het verzoek (ik denk via mijn zus Nelly) of ik op zondag met aalmoezenier Verhoeven in de twee kazernes in Tilburg (Willen II en Kromhout) de mis zou willen opdragen voor militairen die in het weekend daar moesten overblijven. We reden dan met zijn licht blauwe Daffodil naar deze kazernes en hielden daar in een kamer de mis. De hoofdgebouwen die daar voor gebruikt werden staan er nog steeds.
Ik meldde me altijd bij de pastorie, die in die tijd ook schitterend werd gerenoveerd, en wachtte altijd in de grote keuken. Ik was vrij technisch aangelegd en onderzocht alles graag. In de keuken stond een vleessnijmachine en dat probeerde ik. Door de beweging van de snijmachine sneed ik aan de buitenkant van mijn linker arm door mijn jas en diep in mijn arm, dit moest gehecht worden. In deze roomse omgeving had ik toch een leugentje nodig, ik was in de tuin gaan wandelen en was gevallen en met mijn arm in een stuk glas gevallen. Ik kijk nu nog naar het litteken dat nooit bruin wordt en waar de vier hechtingen nog goed te zien zijn.
