Boxmeer (1998-2021) in vogelvlucht

De samenvoegingen begonnen al in 1942, toen de gemeente Sambeek opging in de toen nog kleine gemeente Boxmeer. Het gehucht Mullem werd toen bij Vierlingsbeek gevoegd. In 1994 werden de gemeenten Boxmeer en Oeffelt bij elkaar gevoegd. Ook het grootste gedeelte van Rijkevoort ging naar Boxmeer, alsmede het tweelingdorp Vortum-Mullem dat op dat moment dus tot Vierlingsbeek behoorde. In 1998 werd ook deze laatste gemeente samengevoegd met Boxmeer, waarmee de gemeente Boxmeer zijn definitieve omvang bereikt.

De oude gemeente Boxmeer had sinds 1962 een gemeentewapen dat was samengesteld uit de wapens van Boxmeer zelf, Beugen en Rijkevoort, en Sambeek. Na de herindeling van 1998 kreeg Boxmeer het alleroudste (eenvoudige) wapen weer terug van een gouden bok op een rood schild. Het schild is in de moderne versie versierd met een gouden kroon met twee parels.

Na de laatste fusie, op 1 januari 2008, was de gemeente 11.400 ha groot en bedroeg het aantal inwoners 28.628. Samen bewoonden die ruim 11.000 huizen. In 2021 waren sommige kernen gegroeid, andere juist wat gekrompen. Uitgesplitst naar de verschillende kernen geeft dat het volgende beeld:

  
De gemeente Boxmeer vormde samen met vier andere gemeenten het Land van Cuijk, eeuwenlang een behoorlijk geïsoleerd gebied. Met de Maas aan de ene kant en de Peel aan de andere kant was het tot aan het begin van de twintigste eeuw zeer lastig bereikbaar. Transport via de Maas was lastig, doordat de rivier elk jaar lange tijd buiten zijn oevers trad. Pas in de jaren dertig van de twintigste eeuw maakte de aanleg van een sluizenstelsel daar een einde aan. In diezelfde tijd werd ook de Peel ontgonnen. Vóór die tijd was de Peel een berucht moerasgebied waar nauwelijks verbindingswegen doorheen liepen en waar tot ver in de negentiende eeuw wolven hun leefgebied hadden. De moderne tijd heeft echter definitief de rest van de wereld dichtbij Boxmeer en zijn inwoners gebracht.

In de moderne visie liggen de elf kernen van het nieuwe Boxmeer in een aantrekkelijke natuurlijke omgeving waarin bossen, rivieroevers en agrarische landschappen elkaar afwisselen. De kern Boxmeer heeft de ambitie uit te groeien tot een centrumplaats met uitgebreide voorzieningen op het gebied van winkels, cultuur en zorg. In 2009 werd daar ook een nieuw gemeentehuis gebouwd dat recht doet aan die ambitie. Het gebouw grenst aan de historische kern van Boxmeer met overwegend kleinschalige bebouwing en enkele monumentale panden.

De architect van dit project is Hans Goverde van het bureau Kraaijvanger-Urbis. In zijn visie zit het ontwerp van het gemeentehuis vol symboliek: de geopende zijden met de elf segmenten verwijzen naar de elf deelgemeenten. Het gebouw is opgetild, waardoor ruimte is ontstaan voor een transparante publiekshal. Ook de raadszaal is op de begane grond gesitueerd; door het grote venster moet het nieuwe raadhuis herkenbaar zijn als het hart van de democratie. De toren verankert het gebouw stevig in de omgeving.

Gemeente Land van Cuijk

Op 28 oktober 2019 gingen de gemeenteraden van Boxmeer, Cuijk en Sint Anthonis akkoord met een herindelingsontwerp voor één nieuwe gemeente Land van Cuijk. Ook Mill en Sint Hubert haakte, na aanvankelijk tegen te zijn, aan op 30 januari 2020, nadat de inwoners de kans hadden gekregen zich over de fusieplannen uit te spreken.

In de gemeente Grave daarentegen, werd al jaren fel verzet gepleegd tegen aansluiting bij de nieuw te vormen gemeente, voor door de Lokale Partij Grave (LPG). Liever nog wilde men aansluiten bij Oss, maar die gemeente voelde daar weinig voor. De bestuurscoalitie van Grave viel zelfs in januari 2021, omdat het CDA besloot alsnog voor het Land van Cuijk te kiezen. Maar nadat ook hier een inwonersraadpleging was gehouden besloot de gemeenteraad op 6 april 2021 vrijwel unaniem om alsnog aan te sluiten bij de gemeente Land van Cuijk. Daags daarna gaven de andere fusiepartners groen licht, om Grave ook per 1 januari 2022 aan te laten sluiten.

Intussen was de Herindelingswet al op 11 februari vastgesteld door de Tweede Kamer. Door middel van een zogenaamde novelle kon de Eerste Kamer op 13 juli 2021 akkoord gaan met een herindeling inclusief de gemeente Grave per 1 januari 2022.

Gemeente Land van Cuijk