In het BHIC wordt een witte stok bewaard van 82 cm lengte. Op de zwarte knop aan een van de uiteinden staat het wapen van ’s-Hertogenbosch geschilderd, geflankeerd door twee wildemannen. De stok zelf is grotendeels overgeschilderd. Alleen de tekst ‘RIJKS ARCHIEF. 2’ is hieraan ontkomen.
Dat roept meteen de vraag op of er ook een ‘RIJKS ARCHIEF.1’ bestaan heeft. De stok is meegekomen bij de verhuizing van het Rijkarchief in 1984 van de Waterstraat naar de Citadel. Hij stond daar altijd stilletjes in een hoek op de kamer van de rijksarchivaris Jan Sanders.
Aanvankelijk was het niet helemaal duidelijk waarvoor de stok moest dienen. Aangenomen werd dat de archivaris hem ter hand kon nemen om, in geval van brand, om zich toegang te verschaffen tot het archiefdepot. Gewapend met deze stok was hij gerechtigd de brandweer aan te wijzen welke archieven het eerst gered moesten worden.
Onbelemmerd naar de brand
Inmiddels blijkt dat de aanname van Jan Sanders juist is, getuige deze stukken uit het archief van het Rijksarchief. "Deze stok blijkt op 3 november 1885 aan de rijksarchivaris gegeven te zijn door de gemeente ’s-Hertogenbosch op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken om als herkenning te dienen in geval van brand in of bij het archiefdepot. Daarmee kreeg de drager vergunning zich onbelemmerd naar deze brand te begeven", legt Sanders uit.
Daarmee wordt deze gewone stok plotseling verheven tot ambtssymbool. Te vergelijken met een bisschopsstaf, een admiraalsstaf, de staf van een pedel en de roede van de bastionarius of bâtonnier bij een deftig genootschap.
Dat roept meteen de vraag op of er ook een ‘RIJKS ARCHIEF.1’ bestaan heeft. De stok is meegekomen bij de verhuizing van het Rijkarchief in 1984 van de Waterstraat naar de Citadel. Hij stond daar altijd stilletjes in een hoek op de kamer van de rijksarchivaris Jan Sanders.
