Het Broekstenenhuuske

Er is heel wat afgespeculeerd over de herkomst van het Broekstenenhuuske. Maar het was uiteindelijk gewoon een woonhuis, gebouwd met “broeksteen”, dat werd opgedolven in de vroege negentiende eeuw.

De man achter dit opmerkelijke huisje was Thomas van Duynhoven (1770-1854) uit Cuijk. Hij was een pionier in zijn tijd, met een grote interesse in het ontginnen van landbouwgronden. Hij was ook een man, die niet gauw opgaf. Want hoewel in de 25 jaar voor hem veel arbeiders hun houwelen al hadden stuk geslagen op de keiharde onderlaag van de IJzerbroekseweg, ging Van Duynhoven het nog eens proberen.

Hij liet een nieuw soort houweel ontwikkelen, met aan de ene kant de bekende punt en aan de andere kant een soort hak. Hiermee konden de werkmannen de aarde om de harde laag heen weghalen en de harde steen van onderaf loshakken. En dat werkte! Van de grote brokken liet Van Duynhoven bruggen of duikers bouwen. Ook werd het materiaal gebruikt om er een weg door de ontginning mee aan te leggen.

En ook het Broekstenenhuuske werd dus uit deze broeksteen opgetrokken. Volgens een beschrijving uit die tijd zag het er stevig uit: “een huisje van twee ordentelijke vertrekken, in de muuren van welk twee bedsteden gemetseld zijn en een kleder- en een waschplaats met een verwijlfsel van den selven steen, zoo ruw als dien uit den grond kwam.

Men kan gemakkelijk met twee man naast elkander wandelen bovenop de muur van het gebouw en bovenop het dak, met den zelfden steen belegd, kan men zeer gemakkelijk met agt mensen zitten. Onder de trap die naar boven leid, bevind zig een hondekooij, duiveslag, hoenderkooij en een heimelijk gemak, alles van hetzelve steen daar.”

Rond 1950 verdween het bouwwerk uit het landschap. Voor Van Duynhoven was het broeksteen nog afvalmateriaal dat voortkwam uit het verbeteren van de bodem. In de negentiende eeuw werd het een hoofdproduct in verband met de ijzerwinning. Verbetering van de grond was toen nog maar een prettig neveneffect.

Rijk werd Van Duynhoven overigens niet van zijn werk. Toen hij in 1854 op 83-jarige leeftijd overleed, werd zijn nalatenschap, hoofdzakelijk bestaande uit boeken, geschat op 147 gulden.