Sterrenwacht Tivoli

Bruno Ernst was het pseudoniem van J.A.F. (Hans) de Rijk, natuurkundige, leraar wis- en natuurkunde en kosmografie, publicist en wetenschapspopularisator. Hij werd internationaal bekend door zijn boeken over het werk van de graficus Maurits Cornelis Escher.

Hij schreef onder wel zes pseudoniemen meer dan 250 boeken en artikelen over zeer uiteenlopende onderwerpen, als zonnewijzers, sterrenkunde, kalligrafie en kunst. Zijn lijfspreuk was nescius omnium curiosus sum, “ik weet niets, maar ben nieuwsgierig naar alles”.

De sterrenwacht die in 1961 voor het publiek werd opengesteld, bestond al langer. Ze dateerde namelijk uit 1890, toen de paters Jezuïeten in Oudenbosch hun Seminarie Collegium Berchmannianum bouwden. De sterrenwacht was een integraal onderdeel van het ontwerp van het klooster door Nicolaas Molenaar.

Het publiek toonde zoveel belangstelling voor de sterrenwacht, dat die in 1969 verplaatst werd naar een eigen terrein in Hoeven, aan de Bovenstraat. De koepel op de kloostertoren werd ontmanteld en naar Hoeven overgebracht, samen met alle apparatuur. Er kwam een eigen directeur, Theo Vermeesch, voor wat vanaf toen de Volkssterrenwacht Simon Stevin ging heten. Tot in de jaren negentig was ze een begrip in Nederland. Het liep zo goed, dat er gekozen werd voor een complete nieuwbouw. Koningin Beatrix opende die op 20 april 1994.

Maar het succes zette niet voort. Bezoekersaantallen kelderden en er ontstonden financiële problemen. Het recreatiebedrijf Molecaten Groep nam in 1999 de zaak over en herdoopte de sterrenwacht in Quasar. Maar ook deze ondernemer kon het tij blijkbaar niet keren: in 2001 was de sterrenwacht in juli en augustus nog 21 uur per week geopend, de rest van het jaar nog 11 uur per week. In 2004 was dat nog maar 5,5 uur per week en op 1 juli 2008 sloot de sterrenwacht voorgoed haar deuren.

Inmiddels was in Oudenbosch het voormalige Seminarie Collegium Berchmannianum overgenomen en ingericht als Hotel Tivoli. Het gebouw is een monument, onder meer dankzij de
de bijzondere constructie in de grote traptoren. In een zware, ronde kolom zijn halfronde hardstenen bordessen ingelaten, waarop per verdieping hardstenen steektrappen met smeedijzeren balustrades aansluiten. Bij elke etage heeft de toren een dubbele rondboog, gedragen op een ronde zuil. Die constructie is vermoedelijk gekozen om een stabiele ondergrond voor de observatoria van de sterrenwacht te creëren.

In juni 2013 vatten de huidige eigenaar van Hotel Tivoli en een groep enthousiaste ondernemers het plan op om de sterrenwacht weer terug te brengen naar de originele locatie in Oudenbosch, onder de naam Sterrenwacht Tivoli. De Stichting Sterrenwacht Tivoli gaat zich bezig houden met de restauratie van de sterrenwacht en de bibliotheek. De Stichting Vrienden van Sterrenwacht Tivoli wil de sterrenkunde en aanverwante wetenschappen populariseren en beoefenen.

Samen met de vereniging "Sterrenwacht Simon Stevin" helpt straks een grote groep enthousiaste amateur-sterrenkundigen belangstellenden bij het ontdekken van de wonderen van het heelal.