Watertoren Michelin 's-Hertogenbosch

De watertoren van Michelin, jawel. Ik zag jarenlang deze vanuit het huis aan de fahrenheitstraat in 's-Hertogenbosch-west.
En bij ons in de straat was een Michelin-school. Één woonhuis was gekocht door Michelin en daar woonde een echte Franse juf. De huiskamer was het klaslokaal en de tuin was een speelplaats. Wij riepen, 'fou' en de Franse leeftijdgenootjes dronken wijn ... Wijn? Oui! Jawel, aangelengd met wat water in die jaren '60 ...

O prachtig, Frank: wat een mooi tijdsbeeld dat de Franse kinderen aan de aangelengde wijn zaten. Begrijp ik het nu goed dat met de komst van Michelin er ook Franse werknemers naar Den Bosch zijn gekomen?

Mais oui Marilou! Het management kwam uit Frankrijk en er woonden Franse kinders in de buurt. Iedere dag arriveerde er een Franse auto in de straat, mét een echte chauffeur, mét pet en les enfants werden keurig afgeleverd. De Franse juf stond dan klaar in de deuropening en de schooldag kon beginnen. Allez les amis! ;-)

Bijzonder indrukwekkend! Maar weet je ook hoe het verder is gegaan met deze Franse jeugd? Zijn die weer teruggekeerd naar la douce France? Of zijn het uiteindelijk Bosschenaren geworden?

Geen idee Marlou .... Misschien eens een onderzoekje doen.
In 2012 heb ik al wel eens een correspondentie gehad met het Stadsarchief in 's-Hertogenbosch over de zogenaamde ‘Franse school’ van Michelin in de Fahrenheitstraat 19.
Wordt vervolgd,
Salut!
;-)

Bonjour ! Dat is alles correct - Ik was 'n jonge fransman in dat "franse school". De juffrouw was Mademoiselle TERLET ! Mijn vader was in Michelin fabriek 1949- 1960. Dan zijn wij naar Tours (F) en Clermont -Ferrand (F) verhuisert ook voor Michelin. Wij waren in Musschenbroekstraat (geen chauffeur !) en Prof. Keesomstraat ! Wij waren 5 kinder in de familie en heben heel goede souvenirs van dat tijd !
Maar nu geen contact meer met Bossenaars !

Meilleures salutations !

Bonjour Patrick Bonnet!
Merci voor de reactie.
Leuk te horen dat de 'Bossche-tijd', goede herinneringen geeft.
De Franse school heeft dus bestaan ....
Mag ik een suggestie doen? Wellicht goed om nog eens rechtstreeks een vraag per mail te sturen naar Michelin, aurelia.lechelon@fr.michelin.com
Daar was eerder geen enkele info beschikbaar (zie haar antwoord 2-2016, 'aucun élément dans nos archives...') U heeft tenslotte een naam van uw vader, de lerares e.d. en misschien wat foto's .. ?
Tot zover even .....
Meilleures salutations !
van de Bosschenaar,
Frank de Wijs
1958
fahrenheitstraat 15 ...
;-)

En het verhaal van de Franse-School van Michelin aan de Fahrenheitstraat 19 in ’s-Hertogenbosch gaat voort! Inmiddels heeft Patrick Bonnet als oud-leerling zijn eigen verhaal voorgelegd aan Michelin, Patrimoine, Clermont-Fd …..
Zie zijn bericht en mijn vertaling ….
Wordt vervolgd!
Salut!
Frank de Wijs
famdewijs@gmail.com
;-)

Et l'histoire de l'École Française de Michelin, Fahrenheitstraat 19, 's-Hertogenbosch continue!
Patrick Bonnet est un ancien élève et il a présenté son histoire à Michelin Patrimoine, Clermont-Fd ...
Voila son message et ma traduction ....
A suivre!
Salut!
Frank de Wijs
famdewijs@gmail.com
;-)

Bonjour Mme Lechelon (Michelin, Patrimoine, Clermont-Fd),
….
Ik ben Patrick Bonnet, zoon van de werknemer Jacques Bonnet (Franse nationaliteit) en mijn vader was werknemer bij de Michelin fabriek vanaf jaren 1946-’47, achtereenvolgens bij het moederbedrijf van Michelin in Clermont-Ferrrand (F) en vervolgens voor een bepaalde periode in Stoke-on-Trent (GB), Zuun (B) en vanaf 1949 in 's-Hertogenbosch (NL) en wel tot 1961; Daarna Tours (F) en opnieuw in 1967, Clermont-Ferrand (F), waar mijn vader met pensioen ging.
Ik ben geboren in 1951 in Nederland, ’s-Hertogenbosch, evenals mijn andere zussen en broer en ik woonde er tot 1961, voordat onze familie verhuisde naar Tours (F).
Mijn geboortestad ’s-Hertogenbosch was de hoofdstad van de provincie Noord-Brabant. De naam van de stad is wat ‘verfranst’ in 'Bois-Le-Duc’, in ieder geval sinds de 17e eeuw: oorlogen van Lodewijk XIV, voordien die van Napoleon! ...
Ik wist dat de installatie van de Nederlandse fabriek (adres: Oude Vlijmenseweg 208, 's-Hertogenbosch) volgde op de "gedwongen" overstap van de Duitse fabriek in Karlsruhe (D) van voor de oorlog. De productie in Nederland begon kort na de oorlog (1947) Het verkoopkantoor was toen gevestigd in Amsterdam (adres overtoom? nr?)
Een kleine groep Franse kader (directie, productiemanagers, laboratoria, etc.) vestigden zich vervolgens in 's-Hertogenbosch (‘Bois-Le-Duc’) voor het opstarten van de fabriek. Ze woonden er doorgaans enkele jaren met de familie en er was regelmatig sprake van verloop en doorstroming.
De produktiemedewerkers waren Nederlanders.
Het aantal Franse kinderen was zodanig dat Michelin in 's-Hertogenbosch een kleine basisschool begon (voorbereidende cursus, CM2, Cours Moyen 2, met één klas) aan het begin van de jaren '50 tot de jaren '60, ’70 .. ?
Het adres van de school was, Fahrenheitstraat 19, 's-Hertogenbosch. Op de toegangsdeur aan de straat stond geschreven, 'Franse school ", (école française, NB : in het Nederlands spreekt men dit uit met dit uit met dubbel-O, zoals ‘eau’ in het frans en niet zoals ‘school’ in het Engels)
De school bestond uit een woonhuis, een tussenwoning met buren links en rechts. De woonkamer op de begane grond was het klaslokaal, de tuin achter het huis diende als een speeltuin en de kamers op de bovenverdiepingen dienden als huisvesting voor de leerkracht. Ik heb twee Franse leerkrachten meegemaakt: Mademoiselle Terlet en vervolgens Madame Grenier (echtgenote van een Franse werknemer). Schoolprogramma's waren die van de Franse Nationale Educatie, maar de precieze positie van de school en de leraren zijn mij niet bekend (prive-school onder contract?) Het was één schoolklas van alle niveaus met enkele (vier of vijf) leerlingen, wat ik mij herinner.
Na een Nederlandse kleuterschool (‘une école maternelle néerlandaise’) bezocht te hebben, volgde ik op de Franse school van Michelin, het Franse basisonderwijs, een vooropleiding en de Cours Moyen 2 (CM2). Om toegelaten te worden tot een openbare middelbare school in Frankrijk, moest ik in 1961 een toelatingsexamen doen op een ochtend in het Franse Consulaat in Den Haag (dacht ik .. ?)
Na een aantal jaren, is het merendeel van de jongeren en de gezinnen teruggekeerd naar Frankrijk, doorgaans naar Clermont-Ferrand (F) waar de meerderheid ook vandaan kwam. Één familie vertrok naar Karlsruhe (D). Voor zover ik weet, hebben alle Franse kinderen normaal in het Franse onderwijs-systeem kunnen instromen. Ik ben niet op de hoogte van de exacte sluitings-datum van de Franse school van Michelin in ’s-Hertogenbosch.
Ik heb (helaas) momenteel geen foto's van deze school-periode. Ik heb nog wel beschikbaar een kleine persoonlijke herinnering met betrekking tot deze school, van ruim vijf-en-zestig jaar geleden! Mijn schoolschrift laat zien dat er zes dagen per week school was, van maandag tot en met zaterdag, maar van de schooltijden weet ik niet veel meer!
Ik ben altijd bereid tot het beantwoorden van vragen.
Als u nadere informatie over de school of de geschiedenis van de fabriek heeft, dank ik u bij voorbaat vriendelijk om dit te willen communiceren!
Salutations,
Patrick Bonnet
patrickbonnet2@aol.com


Bonjour Mme Lechelon (Michelin, Patrimoine, Clermont-Fd),
……
Je me présente : Patrick Bonnet, fils de Jacques Bonnet de nationalité française employé de la Manufacture Michelin à partir des années 46~~ 47 , successivement à la maison mère Michelin à Clermont-Ferrrand (F), puis temporairement à Stoke-on-Trent (GB), Zuun (B) et , en # 49, à 's-Hertogenbosch (NL) jusqu'en 61 ; alors, Tours (F) et à nouveau en 67, Clermont-Ferrand (F) où il a pris sa retraite.
Je suis né en 1951 aux Pays-Bas à 's-Hertogenbosch (chef lieu de la province du Brabant du Nord - ce nom de ville est francisé en " Bois-le-Duc ", depuis au moins ... le 17è siècle : guerres de Louis XIV ... avant celles de Napoléon ! ... ) de même que d'autres sœurs et frère ensuite et j'y ai vécu jusque 1961, avant que notre famille ne déménage à Tours (F).
Je savais que l'installation de l'usine néerlandaise (adresse : Oude Vlijmenseweg 208, 's-Hertogenbosch) faisait suite au transfert "contraint" depuis l'usine allemande de Karlsruhe (D) avant guerre, la production aux Pays-Bas n'ayant commencé que juste après guerre (vous écrivez : 1947). L'Agence Michelin "commerciale " centrale néerlandaise était basée à Amsterdam (adresse ? [rue] Overtoom ??? Nr ? ].
Un petit groupe d'encadrants français (directeur ; responsables de production, ateliers, laboratoire, etc.) se sont installés alors à s'-Hertogenbosch (" Bois-le-Duc ") pour mettre en route l'usine, la main d'oeuvre ouvrière étant néerlandaise. Ils y ont vécu en famille, plusieurs années, avant renouvellement progressif.
==> Le nombre d'enfants français était tel que Michelin avait organisé à 's-Hertogenbosch une petite école primaire "française" (de cours préparatoire à CM2, en classe unique) depuis le début des années 50 jusqu'aux années 60 (70 ?).
L'adresse en était : Fahrenheitstraat 19 , 's-Hertogenbosch. A la porte d'entrée sur la rue, était écrit " Franse school " (école française - NB : en néerlandais, le double o se prononce comme "eau" et non pas "ou" comme en anglais). L'école consistait en une maison particulière (mitoyenne avec ses deux voisines, de part et d'autre) : la salle de séjour du rez de chaussée servait de salle de classe, le jardinet derrière la maison servait de cour de récréation et les chambres de l'étage servaient de logement pour l'institutrice. J'ai connu deux institutrices, qui étaient françaises : Melle Terlet puis Mme Grenier (épouse d'un employé français). Les programmes scolaires étaient ceux de l'Education Nationale française mais le statut précis de l'école et des institutrices ne m'est pas connu (école privée laïque sous contrat ?). Il s'agissait d'un fonctionnement en classe unique "tous niveaux " avec quelques élèves seulement, de mémoire environ 4 à 5 !
Arès avoir été dans une école maternelle néerlandaise (" kleuterschool "), j'ai suivi dans l'école française Michelin, le cursus primaire français, depuis le Cours Préparatoire jusqu'au Cours Moyen # 2. Pour entrer dans un lycée public en France, j'ai dû passer en 61 un examen d'entrée en classe de 6ème, que j'ai effectué lors d'une matinée au consulat (je crois !) de France à Den Haag ("La Haye") !
Après plusieurs années, la majorité des jeunes et familles est repartie en France [une famille est allée à Karlsruhe (D)], généralement à Clermont-Ferrand (F) dont la plupart était originaire. A ma connaissance, aucun enfant n'avait de souci particulier à réintégrer un cursus normal français. Je n'ai pas connaissance de la date précise de la fermeture de cette école française Michelin à Bois-le-Duc (Michelin Franse school in 's-Hertogenbosch).
Je ne dispose pas actuellement de photo sur cette école. Ci-joint un petit memo personnel en lien avec cette école, remontant à près de soixante ans ! (l'adresse qui y figure était celle de ma famille alors). Ce cahier montre qu'il y avait classe les 6 jours de la semaine, du lundi au samedi, mais je n'ai plus souvenir des horaires !
A voter disposition, si je peux répondre à une question de votre part !
Si vous avez connaissance d'autres infos sur cette école ou l'histoire de l'usine, merci d'avance de bien vouloir les communiquer !
cc : Mr Frank de Wijs
Salutations,
Patrick Bonnet
patrickbonnet2@aol.com

Ah, wat bijzonder om te lezen! Hartelijk dank voor de vasthoudendheid, Frank de Wijs, en natuurlijk veel dank aan Patrick Bonnet voor het verhaal zelf. We vinden dit te leuk om "alleen" als een reactie te plaatsen en willen er een verhaaltje voor onze site van maken. Een foto van het oude schoolschrift (of een fragment eruit) zou heel bruikbaar zijn! Dat mag via de mail info@bhic.nl tav forum.

Alvast hartelijk dank!

Mijn naam is Brigitta van Balkom, ik ben de kleindochter van de eerste directeur van Michelin, Louis Guigon.
Hij is met zijn vrouw en zijn oudste dochter naar Nederland gekomen, nadat hij een stage in Brussel had gedaan. Voorheen werkte hij in Clermont- Ferrand. Zijn twee andere kinderen hebben op kostschool gezeten in Versailles. Mijn moeder was 20 jaar en is met een Bosschenaar getrouwd, Tony van Balkom, zoon van de stadsbeiaardier van 's-Hertogenbosch. Ik ben geboren in het huis van de directeur van Michelin aan de Ophoviuslaan. Ik heb nog een zus die een jaar jonger is. Ik ben op mijn vierde vertrokken uit 's-Hertogenbosch en ik ben in Clermont- Ferrand gaan wonen. Ik ben op mijn twaalfde weer teruggekomen en ik heb in 1968 nog een half jaar op de Michelinschool in de Farenheitstraat gezeten. Ik heb mijn verdere leven in 's-Hertogenbosch opgebouwd, dus ik ben een van Bosschenaren. Mijn zus is op haar negentiende teruggegaan naar Frankrijk.

Geachte Patrick Bonnet Ik heb in de jaren 1957--1964 bij Michelin gewerkt als onderhouds monteur & machinesteller. Je vader Jacques Bonnet heb ik goed gekend, doordat ik wegens omstandig heden niet in ploegendienst mocht werken had ik tweemaal in de maand nacht dienst van zaterdag avond 10 uur tot zondag morgen 6 uur. dit onderhoud kon zijn helemaal achter in de fabriek in de roet afdeling aan de walsen (dit was geen pretje, je zag er dan uit!!!) of op de afdeling waar je vader bedrijfsleider was dit kon dan zijn in de confection of in de metallic om messen te wisselen en af testellen van de snijmachines.
de Franse namen van die afdelingen weet ik niet meer, laat staan dat ik ze nog kan schrijven maar ik zie de afdelingen nog van heel de fabriek voor me.
zo zie ik ook nog je vader hij was niet groot, had een buikje en een Franse Barrett op met een kort Blaauw jasje. je kreeg wel waardering als je voor hem gewerkt had, gelijk al op de maandagmorgen en zeker als je alles netjes achter gelaten had! Van mijn baas in de fabriek de Heer Ramon waar het heel goed voor werken was, kreeg ik mijn opdrachten.
Maar Patrick het is allemaal alweer lang geleden, ik ben inmiddels ook 81 jaar!

Wat mooi om te lezen, Gerard! En ondanks dat het lang geleden is, staan de fabriek - en de mensen - je nog scherp voor de geest, merk ik wel.

Bijzonder dat je Jacques Bonnet zelf goed hebt gekend. Ik stuur Patrick Bonnet even een mailtje om hem op je reactie te wijzen, het is alweer even geleden dat hij reageerde.

Los daarvan: ook veel dank aan Brigitta voor haar bijdrage. Markant om ook de kleindochter van de eerste directeur hier tegen te komen! Ook wel spijtig dat de levens binnen één gezin geografisch zo uit elkaar kunnen lopen, lijkt me. Zeker in een tijd dat reizen (maar ook telefoneren) een stuk duurder is dan nu.

Hallo Gerard. Er is misschien een beetje verwarring over de naam van de persoon! Inderdaad, mijn vader was groot, hij had geen buikje en geen Franse baret! Hij was verantwoordelijk voor het chemielaboratorium.
Misschien meneer Berrier?
Het was leuk om je te lezen!
----------------------------------------------
PS. Brigitte : nos deux mères (qui s'appelaient toutes deux Madeleine) sont restées en contact ... jusqu'à leur fin : -)

sorry, sorry Petrick de leeftijd speelt een rol denk ik (81), je hebt gelijk.
maar op het lab. kwam ik ook dan was het daarvan. de naam komt in ieders geval mij bekent voor. maar het werk wat ik deed, deed ik met veel plezier!
maar dit is al weer heeeel lang geleden
groetjes Gerard Veltman

Dan waren er twee heren Bonnets bij Michelin. Die ik gekend (rond 1967) werkte in de VD (onderhoud) en was inderdaad een klein manneke met een buikje. Ik heb er nog een foto van. Hoe krijg ik die in deze rubriek?

beste Loek. Ik heb van 1954 tot 1964 bij Michelin gewerkt maar U ken ik niet. Maar ik ga kijken of dat je deze collega`s nog wel kent (na 55Jaar): portier v/d Boogaard, kantoor personeel de Vroomen ( tolk) en Piet zwanenberg. garage Jan v/d Berg. bij binnenkomst links werkplaats: magazijn van Pinksteren. werkplaats electro. chef electro Hr. Spoor. constructie afdeling Heijn lasser, reparatie kranen en ventielen Karel Wingerden. Kantoor chef werkplaats HR. Morel assistent Wim de Bakker, De HR. Ramon chef v/d monteurs fabriek. Chef monteur gebouwen ; Sjef Laureijssen. Hr. Wetzer was boekhouder op dat kantoortje. Karel v. Oosterhout instrumentenmaker (zat in het gaashok).
Binnenkomst werkplaats links. plaatwerkerij met Nol v. Teeffelen. Draaierij , draaier v/den Broek die bij een ongeluk aan de carrousel draaibank een arm verloor maar na 8 maanden gewoon weer met een arm alles draaiden. Jos v. Beers had hem gered maar had klachten aan zijn hand.
Piet v.den Eerden was fijn bankwerker en repareerden de moulen (mallen).
Jan Raben was mijn maatje als bankwerker in de fabriek, wij hadden daar het onderhoud onder leiding van de HR. Ramon. Van laarhoven was smeerder in afdeling de Z.
Willem v/d Maden stond in het ketel huis en zijn zoon Tonny was bankwerker in werkplaats
Dit is het geen wat ik mij nog kan herinneren Loek.

Hallo Gerard. Ik ben in 1967 bij Michelin begonnen als stagiaire van de UTS. Toen was jij dus al weg. Jouw splitpenverhaal deed toen nog wel de ronde! Ik heb er tot de sluiting in 1994 gewerkt, voornamelijk op de tekenkamer. Ik ben echter begonnen in de VD-centraal en heb daar onder andere gewerkt met Kareltje Wingender en Kareltje Oosterhout. Daar werkten onder ander ook Frans Gudde (de smid), Herman Reimer, Nol van Teeffelen, Koos Heesakkers (de timmerman), Jantje van den Broek (inderdaad met één arm), Tonnie Meulenberg, Cor Mandemakers, Mart Damen (Alle drie draaiers). Op het kantoor zaten Morel, Wim Steenbakkers, Sjef Lavrijsen en Kees Wetzer. Ik heb ook nog in de VD-secteur OCX gewerkt. Daar was Monsieur Androdias de chef. Ik wekte daar o.a. met Jan Schepens, ene Henk Spany en Henk van Dongen.
Hr. Ramon heb ik niet meer gekend. Van Laarhoven is nog lang smeerder geweest samen met Sluiter.
De Vroome was toen hoofd personeelszaken.
Volgens mij heette de zoon van Willem van de Made Willie. Die is later nog secteurchef geworden in VD-Z.
Het verhaal van de arm van Jan vd Broek kende ik niet. Dank hiervoor!
Hopelijk ken je er nog wat mensen van. Groeten van Loek van der Heijden.

Hallo Loek. wat leuk deze reactie van je, je frist mijn geheugen wel weer op. ik zie het allemaal zo weer voor me. ja Kareltje Wingender en zijn vrouw Sien ik ben er veel thuis gekomen en met zijn bootje naar de biesbos gevaren. ik heb er ook nog een nieuwe SOLO benzine motor in gebouwd en Karel was ook nog een goede fietsenmaker. ik ben bij alle bij op de begrafenis geweest. en dan die Herman Reimer die was mij ontschoten. Een fijne collega en heb er veel mee gewerkt, hij reed veel op de heftruck. Die ik nu ook weer voor me zie zijn; Tonnie Meulenberg, Piet v.der Eerden, Koos Heesakkers Ja zeker dièen lange! En ook heb je gelijk het was Willie v.d. Made . Bij Willem en Willie ben ik ook nog veel gekomen, ze woonden langs het water op een boven woning bij het water. Willem was van huis uit een schipper.
ik woon in Helvoirt en Jij?
ik moet nu stoppen want ik zie op dit moment maar met een oog en daarom moet ik vlug zijn want van middag word ik daar aan geopereerd en dan hoop ik dat ik alles weer zie!

Groetjes je bent altijd welkom

Hallo Gerard. Hopelijk gaat het weer met je ogen. Als ik je e-mailadres zou kunnen krijgen, zou ik je wat foto's kunnen sturen. Maar hoe kom ik daaraan buiten deze site om?? Ik woon in Vlijmen, dus niet zo ver van Helvoirt.

Groeten, Loek van der Heijden

Hallo Loek en Gerard, ik kan jullie achter de schermen met elkaar in contact brengen. Loek, zal ik jouw mailadres naar Gerard doorsturen?

Marilou leuk idee als Loek het goed vind dan kunnen we wat babbelen

laat maar komen hoor! Gerard.

Ok voor mij! Hoe kan ik een foto naar deze rubriek sturen?

Dag heren, de mailadressen zijn zojuist verstuurd dus dat komt vast goed. En Loek, foto's kun je mailen naar info@bhic.nl ovv Michelin Den Bosch. Dan zet ik ze hier er graag bij.

Hoi allemaal, ik ben op zoek naar meer informatie over mijn grootvader, die bij Michelin in Den Bosch gewerkt heeft. Hij is in 1957 aan de gevolgen van een hersenbloeding overleden en er is maar heel weinig over hem bekend. Hij zou bij Michelin onder andere onderhoudswerkzaamheden aan de watertoren hebben verricht. Zijn naam was Piet Hermse en hij woonde in Den Bosch.

Beste Rolf, hartelijk dank voor je oproep. Wij hebben helaas niet het archief van Michelin overgedragen gekregen en volgens mij hebben onze collega's van www.erfgoedshertogenbosch.nl dit ook niet. Of dit archief nog ergens bewaard is gebleven, kan ik je dus helaas niet zeggen. Maar wellicht zouden gebruikers van onze website je toch iets meer kunnen vertellen over je vader.