Het is een eerbetoon aan een Graafse luchtvaartheld, die in 1934 als KLM-gezagvoerder met een driemotorige Fokker, de “Snip”, als eerste ter wereld een directe postvlucht opende op Suriname en Curaçao.
Op 15 december 1934 vertrok vanaf Schiphol de eerste KLM-vlucht naar wat toen nog West Indië genoemd werd. De Fokker F-18 die die dag opsteeg voor een vlucht die acht (!) dagen in beslag zou nemen was oorspronkelijk bedoeld voor de route naar Batavia. Dat jaar had KLM-directeur Plesman echter besloten de Snip te gaan gebruiken voor vluchten naar Paramaribo en Curaçao.
Alle overtollige zaken werden voor de lange reis verwijderd. De stoelen en het toilet werden uit het vliegtuig gesloopt om plaats te maken voor de extra brandstoftanks die nodig waren voor de 3.612 kilometer lange vlucht over de oceaan. De reis werd een groot succes.
Gezagvoerder J.J. (Jan) Hongdong, co-piloot/navigator J.J. van Balkom, boordwerktuigkundige L.D. Stolk, en radiotelegrafist S. van de Molen vlogen van Amsterdam via Marseille, Alicante, Casablanca, Cabo Verde, Paramaribo en Caracas naar Curaçao, waar ze op 22 december 1934 landden op het vliegveld Hato, waar ze niet alleen onthaald werden door een enthousiaste menigte, maar ook met het bericht dat ze een Koninklijke Onderscheiding hadden verdiend. Ook in Paramaribo waren ze al uitbundig ontvangen, met hoogwaardigheidsbekleders, een kinderkoor en vuurwerk. De landelijke pers besteedde ruime aandacht aan deze prestatie.
Het geeft wel aan hoe avontuurlijk vliegen in die dagen nog was en hoe iedereen meeleefde met de waaghalzen, die piloten toen wel een beetje moesten zijn. Ook “thuis” werd er enthousiast gereageerd.
De Graafsche Courant van 22 december wijdt een halve pagina aan de prestatie van de vliegers: “Bravo, Hondong. Vol vreugde hebben we ‘t bericht ontvangen van je schitterende vlucht over de zilte wateren. Een rilling van vreugde en dankbaarheid, van eerbied en ontzag doorvoer ons, toen ‘t draadlooze bericht door onze huiskamer ging: De Snip is behouden over den Oceaan.”
De hele stad had vanaf het begin meegeleefd. De burgemeester van Grave had voor vertrek van de Snip nog een telegram naar Schiphol gestuurd met het volgende bericht: “J. Hondong, gezagvoerder SNIP. Wens U, mede namens inwoners van Grave, succesvolle tocht naar de West toe. Burgemeester van Grave, FICQ.”
Toen het bericht van behouden aankomst eenmaal binnen was, stroomden de mensen in Grave naar het huis van de ouders van Hondong om ze te feliciteren. De Harmonie bracht een serenade voor het huis, er werden allerlei bloemstukken bezorgd en de deken, de burgemeester en de gemeentesecretaris kwamen hun gelukwensen aanbieden. Al die feestelijkheid werd echter overschaduwd door het bericht dat een ander KLM-toestel, de beroemde Uiver, onderweg met de kerstpost naar de Oost, was neergestort en totaal verbrand.
Op 30 mei 1935 kreeg Grave de gelegenheid om de vliegheld in persoon te huldigen. En de stad onthaalde hem groots. De dichter Gijsbert Lovendaal sprak hem tijdens de huldiging als eerste toe.
Jan Hondong, geboren in 1893, had in februari 1920 als militair vlieger zijn vliegbrevet gehaald. In 1923 trad hij in dienst van de KLM. In 1929 maakte Hondong zijn eerste reis naar Nederlands-Indië als gezagvoerder. Maar het hoogtepunt in zijn carrière was natuurlijk de “oceaanoversteek” naar de West.
Dat het bestaan van vliegeniers tamelijk riskant was, blijkt wel uit het avontuur dat hij nauwelijks zes weken na zijn huldiging in Grave meemaakte als gezagvoerder van de KLM Douglas DC-2 PH-AKM "Maraboe". Tijdens de thuisreis vanuit Nederlands Indië ging het helemaal mis op het vliegveld van Bushir (nu Iran).
Bij de start over een enorm hobbelige startbaan, alleen verlicht door stallantaarns (het is dan nog pikdonker), raakte het vliegtuig in een kuil, sprong een paar meter omhoog en zakte bij het neerkomen door het rechterwiel. Een gebroken benzineleiding vatte vlam en het toestel brandde geheel uit, terwijl bemanning en passagiers snel het toestel (ongedeerd) konden verlaten.
Een jaar later was Hondong al weer in het nieuws. De Udensche Courant van 14 oktober 1936 wijdde onder het kopje “Graafsch nieuws” een heel verhaal aan de reis (of liever de race) rond de wereld van drie Amerikaanse journalisten, de heren Ekins en Kerian en “mejuffrouw” Kilgallen.
Ekins had de goede ingeving in Athene aan boord te stappen van het KLM-toestel de “Kwak”, dat op weg ging naar Indië. De beide anderen vlogen met het Engelse Imperial Airways. De krant heeft precies bijgehouden hoe de voorsprong van de Kwak, met gezagvoerder Hondong, van dag tot dag groter werd. Op 4 oktober is het nog 800 kilometer, op 5 oktober al 3.000 en op 9 oktober, als hij in Batavia arriveert, heeft Ekins 9.000 kilometer voorsprong op zijn beide collega’s. Later verklaarde de journalist verrukt te zijn over de prestaties van Jan Hondong:
“Ik heb in mijn leven als journalist reeds veel gezien op technisch gebied, zoowel als op het terrein der menschelijke prestaties. Doch deze piloot, die mij vrijwel zonder onderbreking over klein-Azië, Arabië, Perzië, Iran, Irak, Hindoestan, Afghanistan en Indië, door regen en storm, zon en hitte, naar Java bracht, staat zijn mannetje. Ik weet niet waar hij geslapen heeft, doch steeds behield hij zijn kalmte, ook in de moeilijkste situaties, lachte vriendelijk en verloor de veilgheid van zijn passagiers geen oogenblik uit het oog. Hij is een ware piloot-gentleman. Bovendien was hij steeds op tijd.”
Jan Hondong bleef tot aan zijn pensionering in 1955 bij de KLM werken. Hij overleed op 14 juni 1968 in zijn toenmalige woonplaats Leiden. Op 18 mei 2002 werd de bronzen plaquette aan de muur van het ouderlijk huis van Hondong onthuld. Het kunstwerk is van de hand van de in Grave geboren kunstenaar Jan Ketterings.
