Jan van der Meijden, kunstsmid te Vught (1881 – 1958)

Jan is afkomstig uit een smedengeslacht. Hij werkt als jonge, aankomende smid in Vught/Den Bosch, Frankrijk, België (Antwerpen, waar de vier oudste kinderen worden geboren) en in Rilland-Bath. Bij verschillende patroons heeft hij het vak geleerd.

Rond 1922 is hij met zijn gezin terug in Vught. Hij heeft er een florerend bedrijf, met enkele knechts in dienst. Ook zijn zoons Jan en Harry werken er enige jaren.

Jan is iemand die vol in het leven staat. Hij wordt in zijn jonge jaren, hij is dan ongeveer 20 jaar oud, veroordeeld wegens mishandeling (Strafvonnis ’s Hertogenbosch, nr 24.359); een uit de hand gelopen kermisruzie. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog wordt hij in Rilland Bath, waar hij dan woont, opgepakt wegens desertie, en ook weer vrij snel vrijgelaten. In de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog is hij lid van de vrijwillige Vughtse brandweer. Hij is jarenlang bestuurslid van de smedenbond St. Eloy.

Jan is meer kunstsmid dan smid. Als kunstsmid maakt hij de prachtigste hekken, poorten, (buiten)lantaarns, zonnewijzers, schemerlampen, kandelaars, lantaarns; architecten weten hem te vinden. Hij werkt niet alleen met ijzer maar ook met koper. Werk van zijn hand hangt ook in het Vughtse raadhuis. Hij is een buitengewoon goed vakman.

Het werktenue van Jan bestaat uit een zwartgrijs gestreepte broek (als teken dat hij een volleerd meester (compagnon) was?) en een blauwe kiel. Hij gaat vroeg in de ochtend aan de slag, doet zijn klompen aan en neemt voor hij de keuken uit gaat een slok koude koffie van de vorige dag, direct uit de koffiekan. Hij stopt een tabakspruim in zijn mond.

In 1951, hij is dan 70 jaar, wordt hij geïnterviewd door De Provinciale Noord-Brabantse Courant Het Huisgezin. Het interview wordt op 7 december 1951 geplaatst onder de titel ‘Failliet van het ambacht?’ Jan houdt er een vurig pleidooi voor het ambachtelijke werk, dat ‘je niet op school maar in de praktijk leert door jarenlang het werk van de patroon of meesterknecht af te kijken en jezelf langzaam maar zeker verder te laten scholen. En een werkdag van 8 ½ uur is echt te kort, omdat een smid elke dag een lange aanlooptijd nodig heeft. En piekeren,  kwam dat vroeger dan niet voor?’ ’Jazeker’, beaamt Jan, ‘namelijk over hoe je het werk zo mooi mogelijk kunt maken en niet over de prijs die je aan de klant moet berekenen’. Hij is dus een man van de oude tijd, maar wat een vakman!

Rond 1952 verkoopt Jan, die dan begin 70 is, zijn huis en het bedrijfspand aan Cor Hermens, uit Rosmalen, die er een constructiewerkplaats opent, HECO genaamd. De verkoop komt tot stand onder beding dat Jan en zijn vrouw in hun huis kunnen blijven wonen en hij in het bedrijf een klein smidsplaats kan behouden, met open vuur. Daar werkt hij nog dagelijks tot zijn vrij plotse overlijden in 1958. Hij is dan 76 jaar.

Het Vughts museum beschikt over een groot door Reinier Pijnenburg geschilderd portret van Jan op 70-jarige leeftijd en over een door hem vervaardigde lichtkroon. Jan vervaardigde voor zijn nieuwe woning aan de Kerkstraat in 1928 onder meer een open haard/vuurkorf (met signatuur) in de salon. Deze open haard is nu opgesteld in smederij Verhoeven in Ravenstein.