Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok er onder verantwoordelijkheid van de Gouverneur een flink aantal taxateurs of schatters door de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien ten behoeve van de nieuwe grondbelasting die de regering wilde gaan instellen. Het vaststellen van de belastbare opbrengst was logischerwijze een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Schaijk te melden hadden in hun Tabel van klassificatie der grond-eigendommen.
Algemeen
Ligging
De gemeente Schaijk ligt aan de weg van ’s-Hertogenbosch naar Grave, 22 kilometer oost-noord-oost van ’s-Hertogenbosch, hoofdplaats van het arrondissement.
Omliggende gemeenten
Schaijk grenst ten noorden aan Herpen c.a., ten oosten aan Reek, ten zuiden aan Zeeland en Uden en ten westen aan Nistelrode en Berghem.
Rivieren en beken
Er stroomt geen rivier door Schaijk. De aanwezige beken zijn slechts sloten die tot afwatering dienen van de landerijen. Sommige van deze sloten drogen in de zomer zelfs geheel op.
Grote wegen en buurtwegen
De weg van ’s-Hertogenbosch naar Grave loopt door deze gemeente van het westen naar het oosten. Er zijn zes buurtwegen die redelijk onderhouden worden en dus gedurende het gehele jaar goed begaanbaar zijn.
Bodemreliëf
Het bodemoppervlak is vrij vlak.
Vruchtbaarheid van de grond
De grond is van middelmatige kwaliteit, maar wordt zeer goed bebouwd. Sommige gronden worden in grote percelen bebouwd, maar de meeste in middelmatige en kleine percelen.
Er is wel wat heidegrond in deze gemeente die voor bebouwing geschikt zou kunnen worden gemaakt, maar het grootste gedeelte van de heidegrond is door onvruchtbaarheid en ongunstige ligging niet geschikt voor ontginning.
Landbouwproducten
De landbouwproducten zijn rogge, boekweit, haver, gerst, aardappelen en klaver. Oliehoudende planten worden er bijna niet verbouwd, omdat de grond daarvoor niet geschikt is.
Veeteelt
Er worden in deze gemeente bijna geen paarden gefokt, vandaar dat deze ten behoeve van de landbouw in de omliggende gemeente gekocht moeten worden. Ook wordt het land gedeeltelijk bewerkt door ossen.
Nijverheid en handel
De belangrijkste tak van nijverheid is de landbouw. Er wordt slechts handel gedreven in landbouwproducten en vee. Daarnaast worden nog boter en andere voorwerpen voor eigen gebruik van de inwoners verhandeld.
Gebouwen
De gemeente bestaat uit de hoofdplaats die 1 kilometer ten noorden van de grote weg ligt, maar bijna centraal qua bebouwing. In deze hoofdplaats staan ongeveer 110 huizen die alle min of meer goed gebouwd zijn. De twee voornaamste klassen bestaan ieder uit één huis. Het huis van de 1e klasse onderscheidt zich van de overige woningen door zijn bijzondere bouw. Het huis van de 2e klasse onderscheidt zich door zijn gunstige ligging en stand. De huizen van de drie volgende klassen zijn redelijk van omvang, goed gebouwd en gunstig gelegen, de huizen van de overige klassen zijn kleiner of minder comfortabel ingericht.
Bevolking
De totale bevolking van de gemeente bedraagt 1.417 inwoners.
Ongebouwde eigendommen
Landbouwgronden
De 1e klasse bestaat uit goede, bruine zandgronden met een laag groeiaarde van 4 decimeter, gelegen op een doorgaande ondergrond. - en zomervruchten te telen. De geschatte waarde per bunder is ƒ 30,00.
De 2e klasse bestaat uit bruine zandgronden met een laag groeiaarde van 3 ½ decimeter, gelegen op een vochtdoorlatende ondergrond. Door deze grond jaarlijks te bemesten is zij geschikt voor winter- en zomervruchten. De geschatte waarde per bunder is ƒ 23,00.
De 3e klasse bestaat uit lichte, bruine zandgronden met een laag groeiaarde van 2 ½ decimeter, gelegen op een schrale, enigszins vaste ondergrond. 15,00.
De 4e klasse zijn grijze zandgronden met een laag groeiaarde van 1 ½ decimeter, gelegen op een grijze, vaste ondergrond. , boekweit en spurrie. De geschatte waarde per bunder is ƒ 9,00.
De 5e klasse zijn nieuw ontgonnen heidegronden, die slechts sinds enkele jaren beperkt vruchtbaar zijn. De geschatte waarde per bunder is ƒ 3,00.
Tuinen
De 1e klasse is beplant met enkele vruchtbomen. , maar ook enkele fijne groenten geteeld voor eigen gebruik van de handelslieden en voornaamste landbouwers. Deze tuinen liggen op gronden van de 1e en 2e klasse bouw- en weilanden. De geschatte waarde per bunder is ƒ 36,00.
De 2e klasse tuinen liggen op gronden van de overige klassen van de bouw- en weilanden. Hierin worden slechts grove groenten geteeld die weinig zorg nodig hebben. De opbrengst is voor eigen gebruik van de landbouwers en dagloners. De geschatte waarde per bunder is ƒ 30,00.
Boomgaarden
De boomgaarden zijn beplant met appel-, peren- en kersenbomen. De geschatte waarde per bunder is ƒ 36,00.
Weilanden
De 1e klasse bestaat uit goede, bruine zandgronden met een laag groeiaarde van 4 decimeter, gelegen op een vochtdoorlatende ondergrond. 30,00.
De 2e klasse bestaat uit bruine zandgronden met een laag groeiaarde van 3 ½ decimeter, gelegen op een doorgaande ondergrond. , maar wél minder dan die van de 1e klasse. De geschatte waarde per bunder is ƒ 23,00.
De 3e klasse zijn lichtbruine zandgronden met een laag groeiaarde van 2 ½ decimeter, gelegen op een schrale, enigszins scherpe ondergrond. , maar niet erg voedzaam gras op. De geschatte waarde per bunder is ƒ 15,00.
De 4e klasse zijn grijze zandgronden met een laag groeiaarde van 1 ½ decimeter, gelegen op een scherpe, vaste, zandige ondergrond. , met biezen vermengd gras op. De geschatte waarde per bunder is ƒ 9,00.
De 5e klasse zijn nieuw ontgonnen heidegronden die sinds enkele jaren beperkt vruchtbaar zijn. De geschatte waarde per bunder is ƒ 3,00.
Hakhout
1e klasse: Goed beplant met goed groeiende eiken- en elzenbomen die om de vijf jaar gekapt worden. Ze liggen over het algemeen op gronden van de 3e klasse bouw- en weilanden. De geschatte waarde per bunder is ƒ 14,00.
2e klasse: Goed beplant met redelijk groeiende eiken-, elzen- en berkenbomen die om de vijf jaar gekapt worden. Ze liggen meestal op gronden van de 4e klasse bouw- en weilanden. De geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
3e klasse: Weinig beplant met slecht groeiend hout, gelegen op heidegronden. Het hout wordt om de 8 á 10 jaar gekapt. De geschatte waarde per bunder is ƒ 3,00.
Opgaand geboomte
Beplant met eiken- en berkenbomen, meestal langs de wegen op gronden van de 3e klasse bouw- en weilanden. De geschatte waarde per bunder is ƒ 14,00.
Dennenbossen
1e klasse: Goed beplant met langzaam groeiende dennenbomen, gelegen op gronden die voor de groei van dennenbomen niet zo geschikt is. De geschatte waarde per bunder is ƒ 7,00.
2e klasse: Weinig beplant met slecht groeiende dennenbomen, gelegen op heidegronden. De geschatte waarde per bunder is ƒ 2,00.
Heide
1e klasse: Heidegronden, waarvan eenige plagturf wordt gestoken en die redelijk voor ontginning geschikt zijn. De geschatte waarde per bunder is ƒ 0,50.
2e klasse: Hoge, dorre, steenachtige heidegronden, die slechts strooisel voor het vee opleveren. Ze zijn niet voor ontginning geschikt. De geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Water
Waterplassen en heidevennen die niets opleveren. De geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Gebouwde eigendommen
Windkorenmolen
Deze houten windkorenmolen heeft een omgang met twee paar stenen, die niet gelijktijdig kunnen werken. Het is een klein, maar goed onderhouden gebouw. De netto huurwaarde wordt geschat op ƒ 220,00.
Bierbrouwerij
Er zijn in deze gemeente twee kleine bierbrouwerijen. De netto huurwaarde is geschat op ƒ 24,00.
Huizen
Vanwege de onderlinge verschillen zijn de huizen in Schaijk verdeeld in 12 klassen. Over het algemeen worden de huizen door de eigenaren bewoond of met enkele landerijen verhuurd, vaak via mondelinge afspraken. Doordat deze afspraken niet vastliggen, is er onvoldoende informatie om daarop een schatting te funderen. Daarom heeft men deze een gefingeerde huurwaarde toegekend al naar gelang grootte, ligging en de staat van onderhoud.
De 1e klasse bestaat uit een huis, dat zeer goed gebouwd is en comfortabel is ingericht. Het staat in de kom van de gemeente en is geschikt voor renteniers en handelslieden. Het huis, kadastraal sectie C 1, heeft een huurwaarde van ƒ 120,00 en is eigendom van J.D. de Groot.
De 2e klasse bestaat uit een huis aan de grote weg van ’s-Hertogenbosch naar Grave. Het is een comfortabel gebouw, genaamd “den Schaijkschen Hoek”, kadastraal sectie A 1143, is eigendom van J. Megens en heeft een huurwaarde van ƒ 90,00.
De 3e, 4e en 5e klasse bestaan uit huizen van middenstanders in het voornaamste gedeelte van Schaijk.
Representatief voor de 3e klasse (huurwaarde ƒ 63,00) zijn de huizen sectie C 6, van J.D. de Groot en sectie A 370, van de weduwe van H. Paters.
Representatief voor de 4e klasse (huurwaarde ƒ 54,00) is C 13, van J.W. Schuts.
Representatief voor de 5e klasse (huurwaarde ƒ 45,00) zijn de huizen A 951, van H. Gubbels en C 7, van J. Zonnenberg.
De huizen van de 6e, 7e en 8e klasse zijn huizen van de voornaamste landbouwers en de meer afgelegen huizen van middenstanders.
Representatief voor de 6e klasse (huurwaarde ƒ 36,00) zijn de huizen B 360, van de weduwe van J.F. Schuts en C 284, van de weduwe van H. Schuts.
Representatief voor de 7e klasse (huurwaarde ƒ 27,00) zijn de huizen B 358, van de weduwe van P. van der Loop en B 479, van J. Noijen.
Representatief voor de 8e klasse (huurwaarde ƒ 21,00) zijn de huizen A 852, van F. van Baekel en B 393, van J.F. van Gullik.
De 9e, 10e en 11e klasse bestaan uit kleine landbouwerswoningen en woningen van ambachtslieden en dagloners.
Representatief voor de 9e klasse (huurwaarde ƒ 15,00) zijn de huizen A 801, van de weduwe van L. van der Zanden en A 820, van D. van Wanrooij.
Representatief voor de 10e klasse (huurwaarde ƒ 9,00) zijn de huizen A 1253, van L. Strijbos en C 151, van de weduwe van J. Verhagen.
Representatief voor de 11e klasse (huurwaarde ƒ 6,00) zijn de huizen A 264, van S. Bloemers en A 413, van H. van Hoogstraaten.
De 12e klasse zijn hutten die tot schuilplaats van de allerarmsten dienen.
Representatief huizen voor de 12e klasse (huurwaarde ƒ 3,00) zijn de huizen A 293, van P.H. Wellens en C 189, van de weduwe van W. Hoesch.
Gedaan en gesloten te ‘s-Hertogenbosch, 10 november 1831.
De schatter, P. Hagoort
De controleur, Fr. Van Bijlandt
