Overste Theresa van de Missiezusters van het Kostbaar Bloed is heel duidelijk in haar bewoordingen. Op 26 februari 1946 schrijft zij de burgemeester: “Mag ik deze gelegenheid benutten om nog eens aan te dringen op het vertrek uit ons klooster van deze familie. ’t Is alleen uit nood dat wij dit verblijf voor zeer korten tijd konden toestaan. Nu is dit gezin sinds 9 januari hier in huis en de paar dagen worden dus een paar maanden. Dat mag niet want het hele geval is in strijd met onze gebruiken.”
Met klem dringt ze erop aan dat deze mensen zo snel mogelijk het klooster kunnen verlaten. En ze voegt een declaratie toe; 106 gulden en 75 cent voor twee maanden verpleging van de vrouw. Wat later zit er een nieuwe declaratie bij, dit keer voor 129 gulden 50.
Dan had u geen onderdak moeten bieden
De burgemeester blijkt niet onder de indruk. Hij schrijft terug dat hij deze familie na hun internering heeft verwezen naar het huis van hun ouders in Wanroij. “Hoe zij in Uw klooster zijn verzeild geraakt, is mij niet bekend. Daar U schrijft dat dit geval in strijd is met de gebruiken van het huis, had U hen in Uw klooster geen onderdak moeten verlenen.”
Dat niemand zo vlak na de bevrijding ook maar iets te maken wil hebben met NSB’ers blijkt heel duidelijk uit het archief van gemeentebestuur Wanroij dat nu openbaar is geworden. Want daar treffen we ook een ander echtpaar. Volgens dezelfde strikte burgemeester is de man ‘een zuivere brood-N.S.B’er die het in de jaren der Duitsche bezetting hier niemand lastig heeft gemaakt’. Maar het gaat niet alleen om het echtpaar want zij zijn ook ouders van drie kinderen. Als de oorlog begint, moet het jongste kind nog geboren worden. Als zijn ouders eind september 1944 worden opgepakt, is het nog een peuter en de andere kinderen zijn maar net iets ouder.
De moeder wordt ongeveer na een jaar weer vrijgelaten, maar eind mei 1946 zit de vader al meer dan 20 maanden vast. Moeder en de drie kinderen worden onderhouden door het Burgerlijk Armbestuur. Waar ze dan precies verblijven, is onduidelijk maar terug naar hun oude onderkomen – ‘te weten een kippenhok’, schrijft de burgemeester - kan niet want dat is al in gebruik. Wat te doen met dit gezin? “Ik ben namelijk van oordeel dat gezien de antecedenten van dit echtpaar niemand in mijne gemeente bereid zal worden gevonden om dit gezin opnieuw onderkomen te verschaffen.”, schrijft burgemeester Cornelissen aan majoor Noteboom, militair commissaris.
Minstens net zo schrijnend is dit verhaal, over een moeder van vier kinderen. Vanwege haar politieke keuze is zij geïnterneerd in kamp Vught. Aangezien haar man ook vast zit, worden hun kinderen ondergebracht bij haar schoonouders. Als zij met huisarrest naar huis mag, loopt ze onderweg haar schoonzus tegen het lijf. De twee krijgen ruzie over een kinderbed, de schoonzus beklaagt zich hierover en de mevrouw wordt opnieuw gearresteerd. Opgepakt door toedoen van haar eigen familie. “Waar de vrouw nu reeds zoo lang heeft vastgezeten en hare afwezigheid voor het gezin en de opvoeding der kinderen (13, 11, 9 en 5 jaar oud) fataal dreigt te worden, zou ik U beleefd in overweging willen geven de vrouw thans in vrijheid te stellen”, zo staat in haar dossier.
Het laat weinig te raden over hoe vijandig de sfeer is tegenover mensen met een verkeerde politieke keuze. Ook al komen ze uit je eigen dorp, of sterker: ook al is het je eigen familie en zijn er kleine kinderen die zwaar de dupe zijn; niemand zit op ze te wachten.
Bron: T 1783 - I 133
Openbaar
Geheime archieven gaan voor het eerst sinds 75 jaar open. Voor een groot aantal dossiers vervalt de beperking op de openbaarheid na al die jaren en dat zorgt er voor dat je nu zelf kunt lezen wat er vlak na de oorlog allemaal speelde. Zoals dit verhaal over de behandeling van geïnterneerde Duitsers (toegangsnummer 1783, inventarisnummer 133).
De stukken die per 1 januari 2024 openbaar zijn
