Piet Bosschenaar was het pseudoniem van Petrus Johannes van Rooij (’s-Hertogenbosch, 4 januari 1865 – ’s-Hertogenbosch, 14 december 1941). Hij was goudsmid gedurende zijn werkzame leven. Maar hij schetste in zijn artikelen ook een mooi beeld van Den Bosch in de jaren 1870 en van de teloorgang van de Bossche goud- en zilverindustrie.
[Noot van de redactie: om het verhaal begrijpelijk te houden herhalen we hier de laatste regels van het vorige verhaal].
Men ziet wel lezer; hoewel geen fiets, geen radio, geen auto - niets van dien aard bestond - wij ons noch ’s winters, noch ’s zomers verveelden. ’s Zomers vele en mooie vliegers oplaten, soldaatje spelen, knikkeren, enz., veel met Vader en Moeder wandelen, alles zien, alles vragen, alles weten, doch alles eenvoudig, niet kostbaar. En tegenwoordig lijkt soms wel of volgens de nieuwe Catechismus, zonder zwemmen, dansen en voetballen de zaligheid onmogelijk is.
Boeken waren: de Beatuskluis, de Leeuw van Vlaanderen, de Kerels van Vlaanderen, etc., alle werken verder van Hendrik Consience, maar ook en vooral de boeken van Jules Verne: Vijf weken in een luchtballon, 20.000 mijlen onder zee, het monsterkanon van Staalstad, en vooral niet te vergeten: de reis om de wereld in 80 dagen, omdat ik dat ook als toneelstuk heb zien opvoeren op de Markt in de grote kermistent van Victor Driessens en Louis Bouwmeester, voor 30 cent in de engelenbak, maar die overval van die Indianen, en dat schip vergaan op zee, alles zo echt dat je er niet van slapen kon, ervan droomde.
Advertentie in de Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant van 30 november 1878 (bron: Delpher)
Wat heb ik latere leeftijd van de rijke fantasie van die schrijver toch veel werkelijkheid zien worden.
We hebben hier toen een wereldcircus van Sänger gehad. 12 Praalwagens heel hoog (tot de eerste verdieping grote huizen Vughterstraat) en buitengewoon mooi. Alles rood met goud, meer dan 100 paarden, allerlei wilde dieren enz. enz. Ongeveer 10 uur van Utrecht de stad binnengekomen, door Orthenpoort en om 12 uur grote optocht door heel de stad, waarna uitvoering in intussen opgebouwde tent op de Markt enz. Prachtig, prachtig.
Parade van Circus Sanger in Beverly (GB), 1901 (bron: East Riding Archives via Wikimedia Commons)
Daar bleek later nog een groots hoewel kostbare niet onvermakelijke geschiedenis voor den Bosch aan te zitten. Zoals reeds eerder bij de omwandeling van de stad gezegd, was de Orthenpoort alleen ene uit twee deuren, breed maar opzij draaiend. Zoals gezegd kwam dat wereldnieuws Sänger uit Utrecht en moest nu over Tilburg, Breda, naar Rozendaal en verder België in, maar ook hier bleek ‘gauwer gezegd dan gedaan’. Er was geen sprake van dat die hoge praalwagens onder de Vughterpoort door, en dus de stad uit konden. Wat nu? Dat scheen een onoplosbaar raadsel, daar hebben de Stadsarchitect Nabbe en baas Klompers een nacht van wakker gelegen. En men heeft ten einde raad de enige en enigst mogelijke weg gevonden, en een meter of 15 of meer voor, onder en achter de poort, alle straatkeien uit de grond gehaald, zo diep mogelijk uitgegraven, zodat zo’n praalwagen op daarvoor gelegde planken onder de poort door kon, en dat circus zo de stad uit kunnen komen. Enig!
