Bergen op Zoom als schakelpunt in een oorlog: het lijkt een terugkerend thema. Dit verhaal gaat over de emoties, die bij de aanleg en daarna ontstonden bij de burgers en is slechts een indicatie van de werkelijkheid. Dit verhaal is een vervolg hierop, nu aandacht voor de posten 4 en 5.
Verdedigingspost 4
Hier zie je de ravage bij de wasserij. Die werd in zowel 1940 als in 1944 dus zwaar getroffen. foto: West-Brabants Archief
Bij de reeds zwaar getroffen wasserij de Zoom werd de brug in Moerstraatsebaan opgeblazen, waardoor de Canadezen een noodbrug moesten leggen.
Vanaf de wasserij werd langs de Zoom een lint van betonblokken gelegd, die de tanks moesten verhinderen om het riviertje over te steken. Dat lint liep tot aan de Zoomdam. Voor dit werk werden gedwongen arbeidskrachten opgepikt, die verplicht werden mee te helpen bij de aanleg. Het lint van blokken liep door tot aan de Zoomdam.
Een van de dwangarbeiders was ene Jan Mertens. Deze persoon, werkzaam bij de haardenfabriek St. Joseph, was al eerder opgepakt om te werken in de havens van Brest. Daaruit kon hij ontvluchten. Zijn naam werd later door nazaten op de blokken vastgelegd.
Tevens werd de prachtige nieuwe brug van 1932 geheel opgeblazen zoals nog te bezien is in het tableau aan het pad langs de Zoom. De restanten werden handmatig opgeruimd en er werd geen nieuwe brug geplaatst. Voor de voetgangers en de fietsers kwam er een nood-oversteek.
Verdedigingspost 5
West-Brabants Archief
Een laatste grote versperring was gelegen op de Zoomdam aan de weg naar Halsteren Een dikke muur van beton was door de bezetter aangelegd, uiteraard ook weer met arbeidskrachten.
De Noordzijde Zoom na de oorlogshandelingen foto WS 1994 – 3 verhaal van N Grosveld
De Noordzijde Zoom, net achter de versperring op de Zoomdam, heeft het in de bevrijdingsdagen behoorlijk voor haar kiezen gehad. Heel veel huizen waren tot op het bot beschadigd en de bewoners waren voor een groot deel uitgeweken naar Vrederust, waar nota bene een lazaret van de bezetter was.
Na de bevrijding:
De afwerking van de onteigende gronden van de tuinders en hoveniers en andere eigenaren had wel wat voeten in de aarde. Bergen op Zoom wilde direct na de WO2 een geheel nieuwe wijk Oost aanleggen. Dat betekende dat de eigenaren van die percelen, die geconfisceerd waren, ze niet meer terug zouden krijgen. Ook de vergoeding was nog een punt, want voor de gesloopte gebouwen werd helemaal geen vergoeding betaald. Het enige alternatief was de oude eigenaren tevreden stellen met andere gronden.
Los van alle WO2 schade en ergernissen werden de toenmalige hoveniers door de gemeente na de oorlog ook nog eens extra gedupeerd. Veel gronden werden definitief onteigend in verband met de aanleg van de wijk Oost. Dit ging ten koste van veel prima tuinbouwgrond. De onteigeningsprocedure werd aangenomen in de gemeenteraad van 30 mei 1947.
Restant tankgracht wordt Vijverberg–Zuid (Uit dagboek Mej v Dierendonk – foto Gem)
De tankval is in de nieuwe aangelegde wijk omgetoverd tot een mooie waterpartij en kreeg de bijbehorende naam de Vijverberg - Noord. Ook het deel, dat grensde aan de Balse Baan, werd in februari 1951 bestemd als Vijverberg – Zuid.
Een van de dwangarbeiders was ene Jan Mertens. Deze persoon, werkzaam bij de haardenfabriek St. Joseph, was al eerder opgepakt om te werken in de havens van Brest. Daaruit kon hij ontvluchten. Zijn naam werd later door nazaten op de blokken vastgelegd.
