Emoties rond de verdedigingslinies en tankgrachten rond Bergen op Zoom (deel 3)

De stad lag tijdens de oorlogen met Spanje en Frankrijk op een strategische locatie tussen Holland en Zeeland en nu besloten de Duitsers van die strategische locatie wederom gebruik te maken bij het naderen van de geallieerde troepen. Niet alleen met de bekende mijnenvelden, dammen en meer van de eerder besproken tankversperringen. Nee, zij wilden de verdedigingslijn doortrekken tot in het water.

In 1942 werd door hen de grootste Nederlandse baggermolen , de Beverwijk 14 van de firma van Hattem en Blankevoort naar de Oosterschelde gehaald. Met dit geweldige apparaat dachten zij een tankgracht te kunnen graven, die aansloot op de verdedigingswerken vanuit Bergen op Zoom.

Toen de Geallieerden dit in 1944 eenmaal doorhadden gingen zij deze baggermolen bestoken met bommen om het werk beëindigd te krijgen. In september 1944 lukte het om met bommen de molen zodanig te beschadigen dat hij kapseisde en in de zojuist door hem zelf gegraven geul wegzonk.

De baggermachine is (op de foto hiernaast) duidelijk waarneembaar langs de dijk bij de uitloop van de Molenbeek.

Dat leverde heel wat naweeën op aan het einde van de oorlog. De molen vertegenwoordigde nog een geschatte waarde van bijna 3 miljoen gulden. Heel veel geld voor die tijd. Dus werd er door Rijkswaterstaat en de eigenaar nagedacht om het hele kolossale apparaat uit het slik te lichten voor hergebruik als baggermolen. Die was in het naoorlogs Nederland zeker wel nodig. De kosten voor de lichting werden geschat op fl. 120.000,= gulden…..dus dat woog wel op tegen de geschatte waarde van de molen.

Het geploeter begon in april 1947 maar de Oosterschelde gaf niet zo gemakkelijk haar 'voorwerpen' prijs. De aanslibbing van materiaal en de zuigende werking van de modder eronder speelde de lichtende partijen behoorlijk parten. De voorbereidingen waren reeds in november 1946 begonnen. Dat betekende hoe gaan wij het slib verwijderen, gaten dichten en de nieuwe bewoners op het vaartuig verwijderen. Dat waren voornamelijk krabben en heel veel mosselen. Het gevaarte ligt op zijn bakboordszijde in het slib. Een speciale zuiger is vanaf april volop bezig om te trachten het slib weg te zuigen. Dit lukt niet constant omdat er telkenmale naar een goede zuighoek moet worden gezocht. En als het al is weggespoten komt het bij de eerstvolgende vloed weer teruggevloeid.

Het grootste probleem is om het gevaarte gekanteld te krijgen. Dit lukt niet echt best en nu al 3 maanden verder gaat men het rigoreuzer aanpakken. Als eerste gaat de emmerladder (het onderdeel dat de slib wegschraapt) verwijderd worden. Inmiddels is er een grote bok de Ajax gearriveerd, maar die blijkt het ook niet alleen te kunnen. Een tweede grote bok, de Hercules, zal kortelings aansluiten bij de Ajax, waarna een nieuwe liftpoging zal worden ondernomen. De lichting van de baggermolen is nu al enige maanden over de geplande datum heen. Het is nu al oktober 1947 en de angst bestaat dat het dit jaar niet meer lukken zal het gevaarte te lichten vanwege de te verwachten najaarsstormen.

Hij moet en zal eruit….het hele spel is nu een prestigeslag geworden. Met enorm veel inspanning en slepend langzaam is het op 19 oktober 1947 gelukt het gevaarte uit het slib te lichten. De twee grote bokken de Hercules en de Ajax hebben met behulp van 2 kleinere bokken van elk 75 ton tilkracht eindelijk hun strijd tegen de Oosterschelde en de baggermolen gewonnen.

Bronnen:

Info komt uit de Waarheid, de Telegraaf, het Parool, Trouw en PZC.